ANPHet schedeldak dat teruggaat

NOS Nieuws•vandaag, 10:36

Nederland geeft een belangrijke archeologische vondst terug aan Indonesië. Het gaat om de schedelkap van Dubois, waarmee in 1891 werd bewezen dat er andere mensachtigen hadden bestaan.

Het wordt samen met 28.000 andere fossielen teruggegeven. Demissionair minister Moes heeft daar toestemming voor gegeven, na advies van de onafhankelijke Commissie Koloniale Collecties.

De fossielen zijn bekend onder de naam Dubois-collectie, vernoemd naar de vinder Eugène Dubois. Deze Nederlandse wetenschapper groef de fossielen aan het einde van de 19de eeuw op in Indonesië. Het gaat naast het schedelkapje om onder meer een kies en een dijbeen.

Van de resten werden aanvankelijk aangenomen dat het om apenbotten ging, maar Dubois bepaalde al snel dat ze van een uitgestorven mensensoort moesten zijn, die hij de Javamens noemde.

In de 19e eeuw werd dit gezien als de “missing link”, de ontbrekende schakel in de evolutie van aap naar mens. Tegenwoordig staat deze mensensoort bekend als Homo erectus, een van de vele die bestonden naast de moderne mens Homo sapiens..

Weggenomen

Volgens de commissie is de collectie fossielen nooit eigendom van Nederland geworden. Daarnaast zijn ze van mening dat de omstandigheden waaronder de fossielen zijn verkregen het aannemelijk maken dat deze tegen de wil van de bevolking zijn weggenomen en de bevolking hiermee onrecht is aangedaan.

“Fossielen waren van spirituele en economische betekenis voor de lokale bevolking, en er werd dwang gebruikt om vindplaatsen aan te wijzen”, aldus de commissie.

De Dubois-collectie is van grote waarde voor wetenschappelijk onderzoek. Naturalis en Indonesische wetenschappers werken al jaren intensief samen in onderzoek naar de fossielen.

Zesde keer

Het is de zesde keer dat Nederland op basis van advies van de Commissie Koloniale Collecties vondsten teruggeeft aan een land. Zo werden begin dit jaar nog 113 bronzen beelden teruggegeven aan Nigeria.

Wanneer de fossielen daadwerkelijk teruggaan is nog niet bekend. Volgens Moes is daar eerst nog meer onderzoek voor nodig. “We gaan samen met Naturalis en de Indonesische partners met dezelfde zorgvuldigheid aan de slag om de overdracht goed te regelen. Indonesië en Nederland vinden het belangrijk dat het wetenschappelijk onderzoek met deze collectie verder gaat.”