In de Amsterdamse wijk Buitenveldert wijst Deborah Maarsen-Laufer naar de brief die naast een schaal met gebak op tafel ligt. Twee A4’tjes, ondertekend door de persoonlijk adviseur van de koning. Die schrijft dat het staatshoofd „bekend is” met de „zorg” van Maarsen-Laufer. „Uw gevoelens zijn voor ieder met enig inlevingsvermogen te begrijpen.”

Acht dagen eerder, op 4 november, stuurde Maarsen-Laufer (84) de koning een brief over iets waarvan ze wakker lag: het besluit van het Concertgebouw om een concert ter ere van het joodse ‘lichtjesfeest’ te schrappen, dat gepland stond op 14 december. De aanleiding: een optreden van de Israëlische voorzanger Shai Abramson.

„Als Chief Cantor heeft Abramson een belangrijke rol bij het IDF (Israëlische leger) en vertegenwoordigt hij het IDF bij officiële aangelegenheden”, schreef het Concertgebouw op 2 november in een statement. Daarmee is hij „een zichtbare vertegenwoordiger” van de IDF, dat „actief betrokken is bij een controversiële oorlog”. 

Er was volgens algemeen directeur Simon Reinink van het Concertgebouw een patstelling ontstaan, toen de organisator Stichting Chanukah Concert ook na lang aandringen geen andere voorzanger wilde programmeren. Met een „militaire representant” op het podium worden de belangen van het Concertgebouw geschaad, zei Reinink vorige week in NRC. „Dat staat haaks op onze missie: mensen verbinden met muziek.”

Waar schrijver Leon de Winter en oud-advocaat Oscar Hammerstein hun woede openlijk ventileerden, koos Maarsen-Laufer voor een andere weg. Ze vroeg de koning in haar brief of hij het ‘predicaat koninklijk’ van het Concertgebouw wilde intrekken, want door het schrappen van het feest had het Concertgebouw geen „morele voorbeeldfunctie” meer. Er was „een volledige geloofsgemeenschap afgestoten en diep gekrenkt”.

De orthodox-joodse Maarsen-Laufer, die de concentratiekampen Ravensbrück en Bergen-Belsen overleefde, herinnerde de koning aan zijn toespraak tijdens de Dodenherdenking in 2020. Daarin erkende hij dat „medemensen, medeburgers in nood” onvoldoende steun kregen tijdens de oorlog. „Ook vanuit Londen, ook door mijn overgrootmoeder, toch standvastig en fel in haar verzet.”

Door die woorden voelden Joden zich „gehoord, geborgen en beschermd”, schreef Maarsen-Laufer, maar door het recente handelen van het Concertgebouw worden de woorden wel pijnlijk actueel. Als de koning meende wat hij zei, en als het Concertgebouw bij haar besluit bleef, „dan is het moment gekomen om die woorden gestalte te geven en daad bij het woord voegen”.

Rond het tijdstip dat het antwoord woensdag op de deurmat plofte, maakte het Concertgebouw bekend dat er een compromis was bereikt: Abramson zal niet te horen zijn bij het publieke middagconcert, maar wel bij twee besloten avondconcerten. Het kort geding, dat de Stichting Chanukah Concert aangekondigde, is van de baan. „Een pleister op de wonde”, noemt Maarsen-Laufer de uitkomst.

Woede en verdriet strijden om voorrang bij de geboren Rotterdamse. Ze voelt zich onveiliger dan ooit als Jodin. Maar ze weigert haar ketting met davidster af te doen, en de mezoeza, het traditionele gebedskokertje, van haar deurpost te halen. „Ik ben trots dat ik joods ben, ik zal mijn afkomst nooit verbergen. Als het moet, doe ik vier mezoeza’s op mijn deurpost.”

En wat vindt ze  van het antwoord van de adviseur van de koning, die haar bedankte voor haar „indringende brief”, en haar verzekerde dat organisaties met het predikaat koninklijk „nauwkeurig worden gevolgd” en dat bij een heroverweging „grote zorgvuldigheid” wordt betracht?  Ze zwijgt. „Netjes dat ik antwoord heb”, zegt ze.

Danielle Pinedo vervangt deze week Sheila Kamerman

Geef cadeau

Deel

Mail de redactie

NIEUW: Geef dit artikel cadeau
Als NRC-abonnee kun je elke maand 10 artikelen cadeau geven aan iemand zonder NRC-abonnement. De ontvanger kan het artikel direct lezen, zonder betaalmuur.