Over de opvoeding van acteurs Dax Shepard en Kristen Bell ontstond onlangs – niet voor het eerst – ophef. Shepard zei in zijn podcast dat ze hun dochters Lincoln (12) en Delta (10) opvoeden om brutaal en ongehoorzaam te zijn. Dat zou ze voorbereiden op het volwassen leven. Het volgens vrienden gênante gedrag van zijn meiden vindt hij van ondergeschikt belang.
“Ik wil dat als ze negentien jaar zijn en hun baas een engerd is, ze een weerwoord geven. Ik wil dat ze respectloos zijn. Ik wil dat ze voor zichzelf opkomen, of ik het nu met ze eens ben of niet.” Ze mogen thuis ook schelden ‘wanneer dat nodig is’, zei hij eerder.
Lees ook Dax Shepard en Kristen Bell voeden hun dochters ‘brutaal’ op: ‘Wil dat ze respectloos zijn’
Hun opvoedmethodes doen de nodige wenkbrauwen fronzen. Ook opvoedcoach Sophia van Splunteren denkt er het hare van. “Shepard zegt eigenlijk dat ze hun kinderen stimuleren om hun ouders tegen te spreken. Dat ze later voor zichzelf kunnen opkomen, vinden hij en Kristen Bell belangrijker dan dat ze nu respectvol zijn.”
Hoewel het stel hierin wat Van Splunteren betreft een tikkie te ver gaat, zit er wel íéts zinnigs in hun redenering. “Je kunt als ouder niet zeggen: ik wil dat mijn kinderen later assertief genoeg zijn om voor zichzelf op te komen in vervelende situaties, maar thuis moeten ze doen wat ik vraag. Thuis is de veilige oefenplaats. Als je altijd hebt geleerd dat er geen ruimte is voor jouw nee, dat kun je die nee ook nooit oefenen.”
Respect tonen én voor zichzelf opkomen
Tegelijkertijd wil je als ouder natuurlijk niet dat het doorslaat. “Shepard en Bell lijken te vergeten dat sociaal en respectvol zijn naar anderen óók belangrijke vaardigheden zijn om kinderen bij te brengen om te kunnen functioneren in de maatschappij. Niet alles in het leven is een vervelende situatie waarin je voor jezelf moet opkomen. Op school of op je werk moet je je vaak conformeren, luisteren naar een ander en respect hebben voor iemand die boven je staat. Je kunt je kind én respect bijbrengen én voor zichzelf leren opkomen. Het is niet of-of.”
Sophia van Splunteren: “Ik zie vaak dat kinderen brutaal zijn en niet worden gecorrigeerd. Ouders laten grenzen meer vervagen.”
Van Splunteren ziet dat veel ouders tegenwoordig geneigd zijn iets te veel te pikken van hun kinderen. “Ik zie vaak dat kinderen brutaal zijn en niet worden gecorrigeerd. Ouders laten grenzen meer vervagen, ofwel om de harmonie te bewaren, of om kinderen ‘in hun waarde te laten’. Maar je moet er eigenlijk direct iets van zeggen als je kind brutaal is, anders wordt het alleen maar erger.”
Hoe pak je dat aan als ouder? “Om die nee te oefenen, mag een kind echt van zich laten horen als hij het ergens niet mee eens is”, zegt de opvoedcoach. “Maar dat kan op een respectvolle manier. Scheldt je kind je uit, dan is dat niet een vorm van assertiviteit die je moet laten gaan. Kinderen moeten weten – en léren vooral, want dat gaat niet vanzelf – waar de grenzen liggen. Leer je kind dat die emotie er best mag zijn, maar niet op deze manier. Zeg bijvoorbeeld: ‘Ik hoorde dat je superboos was, maar zoals jij me net aansprak, wil ik niet worden aangesproken. Dit vind ik geen fijne toon. Begin even opnieuw.'”
Niet de enige op de wereld
Ook opvoedcoach Annelies Bobeldijk heeft het een en ander aan te merken op de opvoeding van het bekende Hollywoodstel. “Leuk als je de enige op de wereld bent, maar zo werkt het nu eenmaal niet in het echte leven. Als je wil dat je kind een beetje kan meedoen in de maatschappij, zul je hem moeten leren dat de wereld niet om hem draait.”
Lees ook De kleuter van Lies is thuis ineens brutaal: ‘Nu ze op school zit, herkennen we haar niet meer’
Het is de kunst om van jongs af aan de balans te zoeken tussen weerbaarheid en aanpassingsvermogen, zegt ze. “Wanneer kom je voor jezelf op en wanneer denk je te veel aan jezelf? Het is belangrijk om je kind te leren dat hij vervelende dingen bespreekbaar kan maken, op een fatsoenlijke manier, maar een kind moet ook leren dat dingen soms niet gaan zoals hij wil. Later in de echte wereld gaan dingen ook niet altijd zoals hij wil.”
Prinsjes en prinsesjes
Het probleem is dat veel kinderen van nu als prinsjes en prinsesjes worden behandeld, denkt Bobeldijk. “Tegenwoordig hebben ouders het gevoel dat ze het pas goed hebben gedaan als hun kind tevreden is. Maar als je te veel in de please-stand gaat, je kind te veel ruimte geeft, verlies je de leiding. En dan krijg je kinderen die de boel bepalen, en die weten dat ze hun zin wel krijgen als ze maar hard genoeg schreeuwen of mopperen.”
In het ideale geval zou je als ouder een balans moeten vinden tussen de autoritaire opvoeding van de jaren tachtig en negentig en de pampercultuur van nu, vindt ze. “Die middenweg noem ik een realistische manier van opvoeden. Met begrip en aandacht voor wat je kind wil en nodig heeft, maar wel binnen bepaalde grenzen – ook als hij dat niet leuk vindt. Je mág beslissingen nemen die je kind niet leuk vindt. Zo leg je de basis voor een weerbare en fatsoenlijke volwassene.”
“Echte liefde is niet alles voor je kind oplossen, maar hem leren omgaan met moeilijkheden en tegenslagen.”
Want wat je ook niet moet willen, is een tere snowflake creëren die straks om het minste of geringste totaal van zijn stuk wordt gebracht.
“Ik zeg altijd: gun je kind al op jonge leeftijd kleine heuveltjes, waarbij jij nog kunt sturen als hij verdrietig is. Als je dat niet doet, omdat je alles voor hem oplost, zijn het straks bergen. Dat moet hij de Mont Ventoux beklimmen terwijl hij de brug in het dorp nog niet eens op kan fietsen. Echte liefde is niet alles voor je kind oplossen, maar hem leren omgaan met moeilijkheden en tegenslagen. Dat vergeten we weleens.”
Niet één waarheid
Kinderen laten opgroeien tot weerbare individuen is een waardevolle vaardigheid, vindt orthopedagoog Loes Waanders. “Tegelijkertijd lijken bij voorbeelden zoals Shepard en Bell soms zaken samengevoegd die eigenlijk los van elkaar staan. Weerbaarheid is iets anders dan respectloosheid. Van een ander uitschelden leert een kind niets. Leer kinderen liever dat ze hun gevoelens en grenzen mogen uiten, maar dan wel gericht op inhoud. ‘Ik vind het niet prettig als je dat doet, want…'”
En leer ze dat er niet één waarheid bestaat, maar dat je elke situatie kunt bekijken vanuit verschillende kanten.”
Loes Waanders: “Kinderen leren vooral door te observeren hoe hun ouder reageert.”
Voorleven is volgens Waanders het krachtigste instrument om je kind iets te leren. “Hoe reageer jij op iemand die je afsnijdt in het verkeer? Hoe ga je om met een buurvrouw die een nare opmerking maakt? Geef je dit terug op een duidelijke, constructieve manier? Kom je voor jezelf op? Kinderen leren vooral door te observeren hoe jij op die momenten reageert. Dat wordt hun innerlijke blauwdruk.”
En pak je het zelf misschien een keer verkeerd aan door onredelijk uit je slof te schieten, dan kun je ook laten zien dat dat je daarop terug kunt komen. “Je kunt altijd achteraf uitleg geven en je excuses aanbieden.”
Lees ook Waarom je als moeder van tieners maar het beste een bankstel kunt zijn
Waanders benadrukt ook dat je als ouder vooral niet elke negatieve ervaring voor je kind moet gaan oplossen of moet proberen te voorkomen.
“Een weerbaar kind ontwikkelt zich door het opdoen van ervaringen: positieve én uitdagende. Hoe meer leerervaringen je kind heeft opgedaan, hoe meer je zijn denkbeeldige gereedschapskist vult met fijne tools waar hij later op kan terugvallen. Wees dus niet alles voor, laat je kind ook vooral zelf experimenteren en fouten maken. Investeer liever in een veilige band, zodat hij de veiligheid voelt om het met jou te delen als er iets naars gebeurt.”
Polarisatie en ongefilterde meningen
Kinderen leren om respectvol hun stem te laten horen zonder anderen te kleineren, is iets wat onze huidige maatschappij hard nodig heeft, vindt Waanders. “In een tijd van polarisatie en ongefilterde meningen op social media, is dat zo belangrijk. Alleen zo hou je verbinding met elkaar. Het vermogen om weerbaar te zijn én rekening te houden met anderen maakt niet alleen het individu sterker, maar draagt ook bij aan een gezondere samenleving.”
Klik hier voor meer Lifestyle