Al jaren legt Jip van den Toorn (32) in haar cartoons met veel humor de vinger op alle zere plekken van onze samenleving – voor wie er nog eens een mooi overzicht van wil, verscheen deze maand het kloeke oeuvreboek Hoe vond je zelf dat het ging? (dik 400 cartoons en net zoveel pagina’s, mét commentaar en persoonlijke verhalen van de maker). Maar ook muziek is in haar leven – deels in Amsterdam, deels in Berlijn – nooit ver weg.

Vroegste muzikale herinnering

‘Mijn moeder luisterde veel Aretha Franklin, met name I Say A Little Prayer. Daar heb ik levendige herinneringen aan. Ik zat op zeker moment op school aan de andere kant van de stad, dus zij bracht me elke ochtend met de auto. En dan kwam altijd dat nummer voorbij. Elke keer als ik nu Aretha hoor, moet ik denken aan file op de Mauritskade. Mijn vader draaide vaak Grace van Jeff Buckley. Dat vond ik echt wel een waanzinnige plaat en die matchte ook goed met mijn puberteit. Op momenten dat je je verloren voelt of in een existentiële crisis zit, geeft Jeff Buckley houvast. Er zit zóveel emotie in, daar kon ik me erg in vinden.’

‘Wat me ook aantrok, was de imperfectie die erin zat. Imperfectie in muziek is sowieso iets wat ik fijn vind. Maar er was uiteraard ook Nirvana, dat vond ik geweldig als puber, hoewel ik dat natuurlijk nooit bewust heb meegemaakt: ik ben van 1993, toen was Nirvana alweer bijna voorbij.’

‘Vóór die tijd, op de basisschool, was ik vooral fan van P!nk, met name haar album M!ssundaztood. Er was voor ‘t eerst een vrouw in de popmuziek die ik gewoon heel erg stoer vond. Van het kwartet dat Lady Marmalade zong – P!nk, Mya, Lil’ Kim en Christina Aguilera – vond ik P!nk de enige écht stoere vrouw. Ik heb haar ook een keer live gezien en toen ben ik flauwgevallen. Gewoon omdat er zóveel emoties loskwamen. Door de zenuwen had ik weinig gegeten, daar kwamen dan de hitte en de drukte bij… Ik hoorde laatst van iemand dat als je tijdens een concert heel veel gilt, je lichaam in traumastand gaat en je er weinig van onthoudt. Dus ik herinner me ook niks meer van dat concert, haha.’

Eerste plaat

‘Ik vermoed dus dat dat M!ssundaztood van P!nk was, al zou het ook het debuut van de Spice Girls kunnen zijn. Waar het voor mij toen grofweg om draaide, was P!nk, Avril Lavigne, No Doubt en ook Kelis. Aan haar album Tasty, met Milkshake erop, heb ik warme herinneringen. Nog steeds een geweldig album. Zeg maar de stoere, boze vrouwenhoek – daar was ik wel voor te porren. Ik liep uiteraard ook altijd rond in skatebroeken met kettingen. Later, toen ik al op de kunstacademie zat, ben ik meer naar pretentieuze, zogenaamd écht goede muziek gaan luisteren, haha. Radiohead en zo. Maar ook jazzy dingen als John Coltrane. En voorzichtig wat hiphop.’

‘Maar uiteindelijk ging ‘t bij mij toch vooral om tijdelijke obsessies. Nog steeds eigenlijk. Dan luister ik een tijdlang bijna monomaan naar één ding en daarna komt er weer een volgende obsessie. Toen ik eenmaal naar Berlijn verhuisd was, ben ik bijvoorbeeld verliefd geworden op techno. Dat was daar overal. Vooral geweldig om op te dansen, ik luister het niet thuis of op de fiets. Ik koop er ook geen platen van. Mijn voorliefde voor stoere vrouwen zit er trouwens nog steeds een beetje in, want ik hou ook enorm van Wet Leg en Lola Young.’

Beste plaat ooit

‘Dan ga ik toch voor het titelloze debuut van Wet Leg, echt een waanzinnig album. Dat is in elk geval de plaat die ik nú het beste vind, dat kan morgen zo weer anders zijn. Al moet ik misschien ook Blue van Joni Mitchell noemen, maar die zit vooral heel mooi en vakkundig in elkaar. Toen ik Wet Leg voor ’t eerst hoorde, dacht ik echt: wow, wie zijn dit?! Het was anders dan alles wat ik tot dan toe had gehoord. Alle nummers zijn hits en het raakt allemaal aan een gevoel van… boosheid, ontheemd zijn. Dat is wat ik er zo vet aan vind. Maar zoals ik al zei: ik heb fases. Ik kan me ook ineens verliezen in oude platen van The Cure of The Smiths. Ook weer voorbeelden van muziek die niet perfect is. Matige zang, maar wel met veel gevoel. En heel echt en herkenbaar.’

Meest dierbare

‘Misschien moet ik hier Circles van Mac Miller noemen. Een heel troostrijke plaat. Hij heeft een soort zachte manier van rappen die ik wel fijn vind. Als een warme trui die je aantrekt. Die plaat heb ik ontdekt toen ik het net had uitgemaakt met mijn vriend in Berlijn. Ik woonde er nog niet zo lang, dus ik voelde me erg alleen in die enorme wereldstad. Circles is ook echt zo’n plaat die je helpt bij het opnieuw inrichten van je leven: hoe gaan we dat allemaal doen? Al had ik iets vergelijkbaars met The Book Of Traps And Lessons van Kae Tempest, van wie ik ook een songtitel – Hold Your Own – op m’n arm heb getatoeëerd. Elke keer als ik het gevoel heb dat ik wankel, zet ik dat nummer op. Die tekst betekent veel voor me.’

‘Het gaat erover dat je dingen niet buiten jezelf moet gaan zoeken. Hou jezelf bij elkaar en verval niet in zogenaamd troostrijke activiteiten als shoppen. Je hebt niks nodig, want je hebt het al, je hebt jezelf en daar moet je aandacht aan besteden. Ik snap dat dat wat zweverig klinkt, maar ik haal er veel uit. Ik heb de titel ook bewust in mijn eigen handschrift laten zetten, zodat het heel erg van mijzelf is. Op de binnenkant van m’n arm ook nog, zodat ie altijd dichtbij is. De rest van mijn tattoos is overigens volkomen at random gegaan. Deze ondefinieerbare vis bijvoorbeeld [wijst op haar andere arm], daar heb ik een half uur over nagedacht, haha.’

Guilty pleasure

‘Ik was een tijdje heel erg fan van Ski Aggu, een Duitse rapper wiens skibril onderdeel is van zijn imago. Hij doet ook mee op Friesenjung van Joost Klein. Daar kan ik dan ook weer een half jaar intensief naar luisteren – en daarna nooit meer. Gensehaut is zijn vetste track. Ik vind ook dat Duits een betere taal is om in te rappen dan Nederlands. Het is wat zangeriger. En die ch-klank werkt ook altijd lekker. Ik hou ook van de nonchalance in zijn stijl. Maar of dat nou een guilty pleasure is… Als je iets leuk vindt, vind je ’t leuk, toch? Misschien moeten we ’t proud pleasure noemen.’

Grootste miskoop

‘Da’s toch wel Idiot Prayer van Nick Cave. Sowieso, alle platen die in coronatijd zijn gemaakt onder de noemer dit is een speciale coronaplaat. Dat hoeft voor mij écht niet. Idiot Prayer dus, zeer irritant. Echt gezeik. Begrijp me goed, ik vind Nick Cave fantastisch, maar dit is gewoon een zeikplaat. Heel eentonig en saai. Na vijf liedjes weet je ’t wel en dan moet je er nog zeventien! En hij was ook nog eens duur.’

‘De foto op de binnenhoes is trouwens hilarisch, daar heb ik hard om moeten lachen. Je ziet Cave in het halfdonker achter de piano zitten, waarbij zijn vrouw dan achter ‘m staat en een hand op zijn schouder legt. Stel je voor dat ik zo achter m’n vriend ga staan als ie aan het werk is! En dan staat er links op de foto ook nog een figuur die met een doekje de piano afneemt. Het is allemaal bloedserieus beeld, hè. Geen greintje humor. Maar dus toch heel grappig. Verder hou ik wel van de man, hoor. Zoals alle wegen naar Rome leiden, zo houdt iedereen uiteindelijk wel van Nick Cave. Alleen ik op dat moment even niet.’

Laatste ontdekking

‘Ik was een beetje late to the party, maar van Chappell Roan ben ik wel heel gecharmeerd. Het is veel pop-achtiger dan wat ik normaal luister, maar ik vind ’t geweldig dat zij een hele queer scene weet te mobiliseren en jonge lesbische meiden helemaal uit hun dak laat gaan. Ze is echt een rolmodel geworden. Ik had haar op Lowlands gezien en dat was natuurlijk wel echt een routineuze show; ik denk dat ze niet eens wist waar ze was. Maar het was wel fantastisch om mee te maken.’

Arbeidsvitaminen

‘Tijdens het tekenen luister ik veel muziek. Er is bijvoorbeeld een periode geweest dat ik vaak naar dat eerste album van The Velvet Underground luisterde. De beroemde bananenplaat. Ook daar zit natuurlijk weer die losheid in, die vrijheid en die imperfectie waar ik graag naar zoek. In de zangpartijen van Lou Reed, de vreemde melodieën, die nét niet valse viool van John Cale… Heel inspirerend. Een geslaagde tekening is vaak ook juist niet perfect. Want als ie perfect had moeten zijn, had je ‘m ook door AI kunnen laten maken en dan was er keurig iets gelikts uitgerold.’

‘Maar daar hou ik nu juist niet van. Imperfectie biedt een opening naar iets wat je nog kan ontdekken, het plaatje is niet meteen helemaal helder. Voor mij werkt dat bevrijdend. Dat je weer even weet: o ja, het hoeft niet volgens het boekje. Ik kan me ook beter concentreren met muziek op de achtergrond. Al heeft de muziek soms wel concurrentie van het gesproken woord: dan zet ik Nieuwsuur op, of het journaal of een podcast. Maar uiteindelijk is muziek toch het meest rustgevend.’

HOE VOND JE ZELF DAT HET GING? is op 4 november verschenen bij uitgeverij Zwartjes & Labovic.

Fotografie: Marc Deurloo