ReutersTentenkamp in Gaza-stad

NOS Nieuws•vandaag, 18:07

  • David Poort

    redacteur Buitenland

  • David Poort

    redacteur Buitenland

De VS zinspeelt op voorwaardelijke stappen naar Palestijnse zelfbeschikking. Dat blijkt uit een nieuwe versie van een concept VN-resolutie over Gaza.

De nieuwe Amerikaanse tekst, waarin de VS ingrijpende concessies doet, is na intensieve onderhandelingen met Arabische landen in korte tijd meerdere keren aangepast. Er staan nu formuleringen in die in Israël tot grote zorgen leiden.

De resolutie moet de basis vormen voor een internationale stabilisatiemacht in Gaza. Oorspronkelijk zou de resolutie maandag in stemming worden gebracht in de VN-veiligheidsraad. Maar dat is onzeker nu ook Rusland met een conceptresolutie komt.

Weg naar Palestijnse staat

Vooral één toevoeging in de Amerikaanse tekst springt in het oog. Zodra de Palestijnse Autoriteit een internationaal afgesproken hervormingsprogramma heeft voltooid, zouden “de voorwaarden geschapen kunnen zijn voor een geloofwaardig pad naar Palestijnse zelfbeschikking en een Palestijnse staat”.

Daarbij beloven de VS een dialoog te organiseren tussen Israël en de Palestijnen. Die moet gaan over “een politieke horizon voor vreedzame en welvarende co-existentie”.

Dit is de eerste keer dat Washington de mogelijkheid van Palestijnse staatvorming zo expliciet in een tekst vastlegt, al blijft de verwoording daarover vaag. Israëlische media spreken van “ongemakkelijke formuleringen” die niet aansluiten bij Israëlische voorkeuren. De Israëlische regering voelt niets voor een Palestijnse staat.

Steviger taal over terugtrekking

In de concept VN-resolutie staat nu ook een passage die de betrokken partijen verplicht de huidige wapenstilstand in Gaza “volledig en zonder vertraging” te handhaven.

De formulering die de inzet van een internationale stabilisatiemacht (ISF) beschrijft, is ook aangepast. De Israëlische terugtrekking uit Gaza moet plaatsvinden “naarmate de ISF er de controle krijgt en voor stabiliteit zorgt”. Dit is een subtiele maar belangrijke wijziging die de terugtrekking van het Israëlische leger direct koppelt aan de voortgang van de ISF-operaties.

Daarnaast stelt de tekst nu expliciet dat het mandaat van de nieuwe Board of Peace (BoP) (het internationale orgaan dat Gaza tijdelijk moet besturen) een “transitie-autoriteit” is. Het gaat dus om een bestuurlijke overgangsperiode. Dit moet de Palestijnse zorgen wegnemen dat de BoP het voor het voor onbepaalde tijd voor het zeggen krijgt.

De Amerikaanse president Trump had eerder gezegd dat de voormalige Britse premier Tony Blair mogelijk als speciale gezant een plek krijgt in de BoP. Mocht Blair in die functie worden benoemd, dat zit hij daar niet als officiële vertegenwoordiger van het Verenigd Koninkrijk, zegt een diplomatieke bron tegen de NOS.

Russische tegenzet

Maar juist over de BoP stuit de VS nu op tegenstand van Rusland. Moskou diende afgelopen nacht een eigen ontwerpresolutie in, die aanzienlijk afwijkt van het Amerikaanse plan.

Rusland verwijdert in zijn concepttekst elke verwijzing naar de BoP, vraagt om directe humanitaire toegang tot het gebied en benadrukt de territoriale integriteit van een toekomstige Palestijnse staat. De bezette Westelijke Jordaanoever en de Gazastrook worden daarbij door Rusland als één geheel gezien, wat in lijn is met de eisen van Europese en Arabische landen.

Amerikaanse diplomaten zeggen dat Rusland met zijn ontwerpresolutie vooral vertraging wil veroorzaken en het Amerikaanse initiatief op basis van Trumps twintigpuntenplan onder druk wil zetten. China deelt veel van de Russische kritiek en zal volgens Amerikaanse media hoogstwaarschijnlijk ook een ontwerpresolutie indienen.

Broos evenwicht

Arabische landen hebben weinig zin om militair deel te nemen aan de stabilisatiemacht voor Gaza zonder helder mandaat en zonder expliciete garanties over Palestijnse zelfbeschikking. Landen als Egypte, Jordanië en de Golfstaten willen voorkomen dat zij politieke verantwoordelijkheid dragen voor een missie die door hun eigen bevolking kan worden opgevat als medewerking aan een Israëlische veiligheidsagenda.

De Amerikaanse ontwerpresolutie is dus op veel punten aangepast. Duidelijk is dat de Amerikanen op deze manier proberen Arabische zorgen weg te nemen zonder de Israëlische regering frontaal te raken.

In een verklaring riep de Amerikaanse VN-missie donderdag de Veiligheidsraad ertoe op “dit historische moment aan te grijpen om een weg te banen naar duurzame vrede in het Midden-Oosten”.

De Amerikaanse VN-missie ziet in de Russische en Chinese interventies vooral “pogingen om verdeeldheid te zaaien” en waarschuwt in zijn verklaring dat dit “ernstige, tastbare en volledig te voorkomen gevolgen” kan hebben voor Palestijnen in Gaza.