•
Vandaag
•
leestijd 3 minuten
•
1064 keer bekeken
•
bewaren
Tijdens een topontmoeting met de Italiaanse premier Meloni afgelopen oktober in Sharm-el-Sheik benadrukte Donald Trump nogmaals de vriendschapsrelaties tussen de VS en Italië. Volgens de Amerikaanse president gaan deze relaties terug tot het Romeinse Rijk: ‘… deep ties of friendship and history link together the American and Italian peoples […] stretching all the way back to Ancient Rome’. Al keken waarnemers hier raar van op, de gedachte is niet zo gek als die lijkt.
Niet alleen de historische banden tussen de VS en het Romeinse Rijk wasemen, als het aan de Amerikanen ligt, een walm van warme vriendschap uit. Ook toekomstige relaties houden diplomaten uit binnen- en buitenland bezig. Benito Travagliaguardia, cultureel attaché voor Italië in de VS: ‘Is het alleen de Opkomst van Rome waar de VS in het algemeen en de wereld in het bijzonder rekening mee dienen te houden? Of is het ook het Verval?’ Travagliaguardia verwijst daarmee naar een van de meest geruchtmakende politieke documenten uit de geschiedenis, The Declaration of the Decline and Fall of Imperial Independence uit 1776.
Trumps politieke tegenstanders weten intussen al hoe het antwoord op Travagliaguardia’s vraag moet luiden: ‘What’s happening in America, in our democracy, is exactly how Rome lost their republic,’ aldus filmmaker en Amerika-kenner Francis Ford Coppola bij de presentatie van zijn nieuwste meesterwerk Megalopolis. Onder archeologen en oudheidkundigen woedt echter een levendig debat over de vraag naar de duur en aard van Americo-Romeinse relaties.
‘Onderzoek wijst uit dat er in de begintijd van de Romeinse republiek, zeg maar enkele eeuwen voor Trump, eigenlijk nog geen vriendschap tussen naties bestond,’ verklaarde prof. dr. Tesse Stek van het Koninklijk Nederlands Instituut in Rome desgevraagd. ‘De militaire veroveringen van Rome dragen weliswaar bij aan het gevoel dat er beschavingen zijn die een manifest destiny hebben, en One nation under God, maar voor dit gevoel hebben we nog geen materieel bewijs gevonden in Italië zelf. De contacten tussen vroege Romeinse kolonisten en de zogenaamde “inheemse” bevolking verliepen waarschijnlijk toch langs andere lijnen dan we tot nu toe dachten. Van strategische planning was minder sprake dan van praktijken op de grond.’
Wat die praktijken op de grond precies betekenen? ‘Denk aan het bouwen van gebouwen, zoals tempels en “towers” (torens -LS). Denk aan economische praktijken zoals veeteelt. Maar denk ook aan het binnengaan en volledig verwoesten van een bepaald gebied zonder dat er een duidelijke bedoeling of plan achter zit,’ aldus de hoogleraar. ‘Historici gaan er inmiddels vanuit dat de Amerikanen dat ook deden. Maar het lijkt anachronistisch, om niet te zeggen gemakzuchtig, om dat soort praktijken af te doen als “vriendschap”. Van vriendschap is pas sprake als de Europese landen zich ermee gaan bemoeien, en dat gebeurt pas na het Verdrag van Tordesillas. Daar waren de Romeinen en de Amerikanen slechts zijdelings bij betrokken.’
Het staat inmiddels wel vast dat de goede banden met het Oude Rome de Amerikanen geen windeieren hebben gelegd. In andere delen van de wereld kijkt men dan ook met een scheef oog naar de ‘neo-antieke’ manier waarop president Trump invulling geeft aan zijn concept van Romeinse vriendschap. ‘Op een andere manier dan wij, maar toch,’ verklaarde Trump afgelopen augustus in Alaska, ‘heeft het Russische staatshoofd een minstens zo lange verwantschap met Rome. Misschien nog wel langer, toch Vladimir? Remember: the Russians love their Romans too.’
Zo stevenen we af op een hereniging van het West- en Oost-Romeinse Rijk, voorspelt deskundige Krzysztof Dobrowolski-Onclin: ‘Een spannend perspectief. Natuurlijk moeten er nog wat cultuurhistorische hobbels genomen worden voor het zover is, maar zoals Oswald Spengler al zei: “Het gaat er niet om wat de feiten zijn, maar wat ze betekenen. Of schijnen te betekenen.”‘ Dat hij dit niet precies gezegd schijnt te hebben, bewijst volgens Dobrowolski-Onclin juist het punt: ‘Washington is het vierde Rome.’