“Trillende stemmetjes die nog maar nauwelijks de baard in de keel hebben, onhandige vingers en jasjes die ruiken naar te veel deodorant vermengd met zweet”, schrijft Skepp op het Facebook-account van politie Norrköping over de kinderen die ze tegenkomt. “Ze zitten op de achterbank van de politieauto en vragen of ze mama mogen bellen.”

Ze wil de realiteit laten zien van wat de politie in Zweden meemaakt, zegt ze tegen RTL Nieuws. “Ik denk dat mensen niet beseffen hoe serieus dit probleem is. Als je ze niet met eigen ogen ziet, hoe jong ze zijn en wat voor schade ze aanrichten bij zichzelf en bij anderen. Ik noem ze wel eens kindsoldaten.”

Buitenwijken

Zweden kampt al jaren met toenemend bendegeweld. Zo vonden in 2023 in het land 363 schietpartijen en 53 moorden plaats. Daarmee stond Zweden op plaats twee: na Albanië. Sindsdien is het probleem alleen maar groter geworden.

De oorsprong van het toenemende bendegeweld ligt vaak in de buitenwijken van grote steden, waar veel migranten wonen en waar de integratie niet altijd even goed is gegaan. Bendes die actief zijn in deze wijken rekruteren jonge tieners op scholen en andere ontmoetingsplekken, maar ook op apps als Telegram. 

Ze worden bijvoorbeeld ingezet als spionnen, om drugs te vervoeren, maar ook om bomaanslagen te plegen of iemand te vermoorden. Vaak zijn ze jonger dan 15, de leeftijd waarop je in Zweden persoonlijk verantwoordelijk wordt gehouden voor strafbare feiten.

Maar bendes rekruteren steeds jongere kinderen, ziet Skepp. “Eén geval liet me echt zien hoe diepgeworteld dit probleem is. Ik had een kind gearresteerd voor een heel serieuze misdaad. Ik mag zijn precieze leeftijd niet zeggen, maar hij was een stuk jonger dan 15. Hij was zo onder de invloed van drugs, hij had amper door dat ik er was.”

“Dat doen deze kinderen vaker, om zich te verdoven of moed te verzamelen”, gaat ze verder. “Hij vroeg zich af waarom ik zo boos was. Hij dacht dat ik geen zin had in al het papierwerk dat hij had veroorzaakt. Het verbijsterde me hoe dit uit zijn mond kwam, uit de mond van een kind. Zo koud en harteloos, geen enkel besef van wat hij had gedaan.”

13-jarigen in jeugdgevangenis

De centrumrechtse Zweedse regering belooft al langer het bendegeweld harder aan te pakken. Premier Ulf Kristersson noemt regelmatig ‘een onverantwoordelijk immigratieplan, een gefaald integratieplan en sociale uitsluiting’ als oorzaken van het toenemende bendegeweld. Nu wil de regering de strafbare leeftijd verlagen van 15 naar 13 jaar. Dat betekent dat deze tieners vanaf komende zomer opgesloten kunnen worden in jeugdgevangenissen.

Op zijn Instagram-account schrijft premier Kristersson over dit besluit: “We gaan verder dan elke andere regering die ons voorging, om te voorkomen dat jongeren in bendes terechtkomen, om hen te beschermen.”

Vorig jaar maakte RTL Nieuws deze reportage in Zweden over het bendegeweld:

Er is felle kritiek op dit voorstel. Het Zweedse Openbaar Ministerie, de reclasseringsdienst en de politie vrezen dat kinderen die worden geronseld alleen maar jonger zullen worden. Directeur van de Zweedse gevangenisdienst Martin Holmgren kreeg in het Zweedse programma ’30 Minuten’ de vraag of 13-jarigen in de gevangenis thuishoren: “Diep vanbinnen denk ik van niet. 13-jarigen zijn doorgaans zo onvolwassen dat ze, als ze een fout maken, anders behandeld moeten worden.”

Empathie

Politieagent Skepp benadrukt dat ze geen politieke uitspraken wil doen over de aanpak van het probleem. Ze wil vooral laten zien dat er íets moet gebeuren. “Aan de ene kant zie ik dat deze kinderen vreselijke, gewelddadige misdaden plegen en mensenlevens compleet verwoesten. Tegelijkertijd voel ik ook empathie.”

Want, voegt ze toe: “Het zijn kinderen, vaak zonder stabiliteit in hun leven. Ze hebben geen ouders of andere verantwoordelijke volwassene in hun leven, geen veilige plek. Ze willen ergens bij horen, maar hebben vaak ook een zwarte kijk op het leven. Ze zien geen toekomst voor zichzelf, het laat ze koud wat ze anderen aandoen en of ze hun eigen leven verwoesten.”

In september 2023 werd de 13-jarige Milo slachtoffer van bendegeweld. Meer daarover in deze video: