NOS/Boris van der SpekDoor de politie onschadelijk gemaakte projectielen

NOS Nieuws•vandaag, 21:28

  • Boris van der Spek

    correspondent Latijns-Amerika

  • Boris van der Spek

    correspondent Latijns-Amerika

“Ik weiger de oorlog te verklaren in mijn eigen land.” Het zijn woorden van Claudia Sheinbaum, deze week gesproken in het Nationaal Paleis in Mexico-Stad. Sinds haar aantreden benadrukt de Mexicaanse president keer op keer dat ze de oppermachtige georganiseerde misdaad in haar land niet met een gemilitariseerde strategie wil bestrijden.

Tijdens een publiek evenement werd de burgemeester, ondanks de aanwezigheid van zeker 14 zwaarbewapende agenten, doodgeschoten. Manzo was iemand die zich uitsprak tegen de aanwezigheid van criminele organisaties in zijn stad en die ook uitgesproken kritisch was over de houding van de federale regering. Die vond hij te laks.

EPADe uitvaart van Carlos Manzo begin deze maand

Na de dood van Manzo heeft Sheinbaum het Plan Michoacán gepresenteerd, waarbij ze alsnog meer militairen naar de regio stuurt om het aanhoudende geweld van strijdende criminele bendes aan te pakken. Maar voor veel inwoners van de deelstaat komt die hulp laat.

Want al jarenlang zucht Michoacán, net als de naburige staten Guanajuato, Guerrero en Jalisco, onder explosief geweld. Letterlijk, want de aanwezige kartels gebruiken bommen en mijnen om elkaar en de burgers in de regio’s te terroriseren.

Chemische bommen

“Kijk, hiermee werd een politiepost aangevallen. Er vielen vier doden. Dit explosief werd met een drone afgeworpen en ontplofte niet. Ik heb hem onschadelijk gemaakt”. Met een brede glimlach houdt Carlos Roberto Gómez een groot explosief in zijn hand. Het is dagelijkse kost voor de politiekapitein uit Michoacán.

Hij geeft leiding aan de enige explosievenopruimingsdienst in Michoacán en heeft naar eigen zeggen in de afgelopen twee jaar zeker tweeduizend door drugskartels gefabriceerde explosieven onschadelijk gemaakt. Een verzameling van de onschadelijk gemaakte bommen ligt op tafels in de politiekazerne uitgestald.

Dit zeggen agenten over de gebruikte wapens:

Deze bommen gebruiken Mexicaanse kartels om de politie én elkaar te bestrijden

“Bij deze werd pesticide in buisjes aan de bommen gebonden, zodat slachtoffers bij de explosie chemische verwondingen krijgen”, zegt Roberto Gómez. Hij laat zien hoe makkelijk het is om met wat springstof, een ontstekingsmechanisme en een buis, bijvoorbeeld van een auto-uitlaat, een explosief te maken. “Draden, een lichtschakelaar en explosieven. Veel technologie zit er niet bij”, zegt de politiekapitein.

Bloedige machtstrijd

Toch zorgen de bommen voor grote problemen. Nergens in Mexico worden meer explosieven gebruikt door criminele organisaties dan in Michoacán. In de bergen van deze deelstaat vechten ze een bloedige machtsstrijd uit. Wie Michoacán controleert, controleert niet alleen smokkelroutes, maar kan ook de lokale avocado- en citroenboeren afpersen, illegale mijnen beheren en drugslabs in onherbergzame gebieden runnen.

Met name in de streek Tierra Caliente, Hete Aarde, vinden haast dagelijks zware gevechten plaats tussen bendes onderling of tussen bendes en militairen en agenten. Honderden families hebben de afgelopen jaren hun huizen verlaten uit vrees voor verdere escalatie. Beelden van afgehakte hoofden, ontplofte auto’s en rondvliegende legerhelikopters gaan continu rond op sociale media.

Angst heerst

Guillermo Valencia is klaar met het geweld in de streek. Een dag tevoren is Bernardo Bravo, een lokale citroenboer en vriend van Valencia, dood aangetroffen. Hij had zich publiekelijk uitgesproken tegen afpersing door de kartels. “Hij was een van de weinigen die durfde op te staan tegen de criminelen”, zegt Valencia, zelf een lokale politicus en activist.

Valencia zelf spreekt zich ook uit en wordt daarom overal vergezeld door twee bodyguards met automatische wapens. Hij rijdt rond door de heuvels van Michoacán en brengt waarschuwingsbordjes aan op bomen. Om de lokale boeren te waarschuwen. “Pas op. Gebied met mijnen” staat op een rood bord met een groot doodshoofd. “Dit zijn akkers, boomgaarden, mensen werken hier. Waarom liggen hier mijnen?”

Hij wijst naar een overwoekerd veld achter hem. Dit jaar is een 15-jarige jongen die citroenen was gaan plukken op een verdwaald explosief gaan staan. Volgens omwonenden liggen er nog lichaamsdelen van de jongen in het veld. Zijn moeder durft er uit angst niet heen, laat staan dat ze met journalisten wil praten, want wie in Michoacán zijn of haar mond open trekt, wordt zonder pardon vermoord.