AFPJodenster op archiefbeeld

NOS Nieuws•vandaag, 09:32

Een Duitse veiling van documenten en objecten van nazi’s en Holocaustslachtoffers gaat vandaag niet door. De Poolse regering, experts en slachtoffers hadden protest aangetekend en noemden het walgelijk en cynisch dat er geld werd verdiend aan leed uit de Tweede Wereldoorlog.

Een veilinghuis in Neuss, in Noordrijn-Westfalen, zou onder de titel Das System des Terrors, 1933-1945 632 kavels onder de hamer brengen. Meest in het oog springend waren de aantekeningen die Auschwitz-commandant Liebehenschel maakte in aanloop naar zijn proces in 1947 en de dagboeken van een Joodse onderduiker in Polen.

Verder waren er bijvoorbeeld Jodensterren uit Buchenwald, een vrijlatingsformulier uit Mauthausen, correspondentie van concentratiekampengevangenen en een werkvergunning voor een kind uit een Joods getto.

Cynische logica

Christoph Heubner van het Internationale Auschwitzcomité noemde de veiling schaamteloos. Holocaustoverlevenden waren er volgens hem “verontwaardigd en sprakeloos” over. “Hun geschiedenis en het lijden van al diegenen die door de nazi’s zijn vervolgd en vermoord, worden uitgebuit voor commercieel gewin.”

Volgens de Pools vicepremier Sikorski verdienen de slachtoffers “de waardigheid der stilte, niet het rumoer van een veiling”. De Duitse buitenlandminister Wadephul was het met hem eens en sprak van een “wantoestand die moet worden voorkomen”.

Het Fritz Bauer Instituut, dat onderzoek doet naar de Holocaust, sprak schande van de “cynische logica” waarmee de prijs van de stukken was bepaald. “In de catalogus wordt over de waardebepaling – even laconiek als wreed – expliciet geschreven dat een hoog startbod gerechtvaardigd is omdat het om een zeldzaam stuk gaat, ‘want in 1943 waren er nog maar zo weinig Joden in leven’.”

Het instituut merkte ook op dat de archiefdocumenten privacygevoelig zijn. Zo was van een man die in 1937 “vanwege zwakzinnigheid” in Dachau gedwongen werd gesteriliseerd, het complete dossier terug te lezen, inclusief de namen van zijn vijf kinderen. “In een openbaar archief zou dit document alleen anoniem toegankelijk zijn om de privacy van zijn gezin te beschermen.”

Naar archief of museum?

Na alle druk verdween de catalogus gistermiddag ineens van de website. Een toelichting wil het veilinghuis niet geven. De stukken waren afkomstig uit de collectie van een anonieme verzamelaar.

Het is niet duidelijk wat er nu met de collectie gaat gebeuren. Het Fritz Bauer Instituut hoopt dat de stukken naar een officieel archief of gedenkplaats gaan. “Alleen daar kunnen ze professioneel worden bewaard en ontsloten voor historisch onderzoek en een geïnteresseerd publiek.”

Polen zou bezig zijn uit te zoeken of het land nog beslag kan leggen op de collectie, om die later te kunnen overdragen aan het Auschwitzmuseum.

Geïnteresseerd in de Tweede Wereldoorlog?

Abonneer je dan hier op onze nieuwsbrief.