De meer dan 450.000 oorlogsdossiers over Nederlanders die na de oorlog verdacht werden van collaboratie met de Duitse bezetter mogen alsnog digitaal gepubliceerd worden. De Raad van State heeft maandag een wetsvoorstel dat digitale publicatie van dat Centraal Archief Bijzondere rechtspleging (CABR) mogelijk maakt, positief beoordeeld. Vorig jaar december blokkeerde de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) digitale publicatie op het laatste moment omdat dat in strijd met de privacywetgeving zou zijn. Het draaide ook om de privacy-schending van toenmalige slachtoffers, getuigen of andere personen die in het dossier voorkomen en nog leven. Volgens de AP zou dat met name het geval zijn als er strafdossiers uit die CABR-archieven digitaal gepubliceerd zouden worden waar nog levende verdachten in voorkomen.
Een zorgvuldige en evenwichtige afweging van grondrechten, waarden en belangen die in het geding zijn
Raad van State
over het wetsvoorstel
Voormalig minister Eppo Bruins (Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, NSC) stuurde daarop een wetsvoorstel (wijziging Archiefwet 1995) naar de Raad van State waarin digitale publicatie, inclusief nog levende ‘verdachten’ tóch mogelijk is als het gaat om archieven over zeer ernstige gebeurtenissen zoals genocide, oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid. Dan weegt het publieke belang van digitale publicatie zwaarder dan de privacybescherming van nog levende personen. De Raad van State noemt de manier waarop dat in het wetsvoorstel geregeld is, „een zorgvuldige en evenwichtige afweging van grondrechten, waarden en belangen die in het geding zijn”.
Voorwaarden
De Raad van State adviseert wel om nog nadere voorwaarden in de wet op te nemen over de manier waarop dergelijke ‘beperkt openbare’ archieven digitaal gepubliceerd kunnen worden. Dat kan, bijvoorbeeld, door die voorwaarden per archief te omschrijven in een Algemene Maatregel van bestuur (AMvB). Daarin kan de archivaris rekening houden met de ouderdom van de archieven, de reden waarom het maatschappelijk relevant is om die archieven digitaal te publiceren en de mogelijke gevolgen voor personen die genoemd worden. Dat kan volgens de Raad van State niet alleen aan de betrokken archivaris worden overgelaten, maar moet in dit wetsvoorstel geregeld zijn. De Raad van State adviseert daarom om het wetsvoorstel eerst aan te passen, voordat de regering het aan de Tweede Kamer stuurt.
Het was de bedoeling dat het CABR-archief afgelopen januari online zou gaan. De miljoenen pagina’s die het archief telt, zouden stapsgewijs gedigitaliseerd worden en in 2027 volledig gepubliceerd zijn. Het is het meest geraadpleegde oorlogsarchief in Nederland. Digitale publicatie is een samenwerkingsproject van het Nationaal Archief, Netwerk Oorlogsbronnen, het Huygens Instituut en NIOD Instituut voor oorlogs, – Holocaust- en Genocidestudies.
Door de blokkade van de AP ligt die digitale publicatie stil. Het Nationaal Archief publiceerde vorig jaar wel de namen van de ongeveer 425.000 personen die als ‘verdachte’ in die dossiers voorkomen. Nog levende personen werden toen uit die namen-index verwijderd, ook al vanwege privacywetgeving.
Sinds begin dit jaar kunnen onderzoekers en nabestaanden wel bij het Nationaal Archief terecht voor dossieronderzoek. Begin volgend jaar volgt uitbreiding van het aantal plekken waar dat kan, bij Regionale Historische Centra door het hele land. Pas als de wetswijziging is goedgekeurd door de Eerste en Tweede Kamer, kan verder gewerkt worden digitale publicatie van dat CABR-archief.
Lees ook
Het archief met oorlogsdossiers van Nederlanders is een halfjaar open. Ook de minister ontdekte dat zijn opa ‘fout’ was geweest
Geef cadeau
Deel
Mail de redactie
NIEUW: Geef dit artikel cadeau
Als NRC-abonnee kun je elke maand 10 artikelen cadeau geven aan iemand zonder NRC-abonnement. De ontvanger kan het artikel direct lezen, zonder betaalmuur.