ANP, bewerking NOSDe kandidaten vanaf links: Van Campen, Bosma en Van der Lee

NOS Nieuws•vandaag, 07:46

Voor drie Kamerleden is het vandaag een bijzonder spannende dag: Martin Bosma (PVV), Thom van Campen (VVD) en Tom van der Lee (GroenLinks-PvdA) proberen vandaag gekozen te worden tot de nieuwe voorzitter van de Tweede Kamer.

Vanmiddag mogen ze alle drie een ‘pitch’ houden in de plenaire zaal om hun kandidatuur kracht bij te zetten. Daarna is het aan de Kamerleden om in een geheime stemming te bepalen wie er de komende tijd op de blauwe voorzittersstoel mag zitten.

Bosma is de zittende voorzitter, Van Campen zou met zijn 35 jaar de jongste Kamervoorzitter ooit zijn, en Van der Lee stelde zich twee jaar geleden ook al kandidaat, maar verloor van Bosma.

Enige schimmigheid

Sinds Kamerleden zich in het openbaar kandidaat stellen en de grootste fractie niet meer bijna automatisch de voorzitter levert, is het stemproces met enige schimmigheid omkleed. Partijen besluiten soms een bepaalde kandidaat te steunen, omdat het politiek goed uitkomt. Bijvoorbeeld om een partij te paaien in het formatieproces dat vaak tegelijkertijd plaatsvindt.

Bijna iedereen in Den Haag is tevreden over de manier waarop PVV’er Bosma de vergaderingen leidt. Dat gaat strak en met humor. Hij begint iedere dinsdag de vergadering met een gedicht en het personeel van de Kamer hoeft nog zelden na 23.00 uur te werken.

Toch is de kans nadrukkelijk aanwezig dat hij na vandaag weer een gewoon Kamerlid is. Een deel van de Kamer heeft nog steeds moeite met eerdere uitspraken van de PVV’er, bijvoorbeeld over de slavernij. Bosma was om die reden ook niet welkom bij de herdenking van het einde van slavernij op Keti Koti.

Verschillende stemrondes

Het stemmen is anoniem, met stembriefjes waarop alleen de naam van de persoon op wie je stemt. En meestal zijn er verschillende stemrondes nodig om tot een meerderheid voor één kandidaat te komen.

In het Reglement van Orde van de Tweede Kamer staat dat de Kamerleden in de eerste twee stemrondes elke naam op hun stembriefje mogen zetten, dus ook van mensen die helemaal geen kandidaat zijn. Als er daarna nog niemand een absolute meerderheid heeft, valt er steeds een iemand af. Uiteindelijk kan de strijd dan tussen twee kandidaten gaan.

Ingewijden gaan ervan uit dat de kans groot is dat Bosma die laatste stemronde haalt, maar de vraag is wie er dan tegenover hem staat. Linkse partijen hebben een voorkeur voor Tom van der Lee, maar sommige Kamerleden vrezen dat hij het net als twee jaar geleden zal afleggen tegen Bosma.

Omdat ze denken dat Thom van Campen een grotere kans maakt tegen Bosma, overwegen sommige linkse Kamerleden zelfs om strategisch op de VVD’er te stemmen. Alleen om te voorkomen dat Bosma er met de winst vandoor gaat.

Fractiediscipline?

Zo kunnen er allerlei belangen spelen die het stemgedrag van de Kamerleden bepalen. Ook is niet helemaal duidelijk of de fracties aan de fractiediscipline vasthouden of dat individuele Kamerleden zelf mogen bepalen wie ze steunen.

En omdat de stemming anoniem is, kunnen er altijd verrassingen uit de stembus komen. En blijft het dus nog even spannend voor Bosma, Van Campen en Van der Lee.