Polen is zaterdagavond ontsnapt aan een „ernstige catastrofe met slachtoffers”. Dat zei de Poolse premier Donald Tusk dinsdagmiddag na onderzoek van de Poolse autoriteiten naar de treinontsporing dit weekend.
Even na half tien zaterdagavond kreeg de politie een melding van een bewoner uit het dorp Mika, zo’n 100 kilometer ten zuidoosten van Warschau, die een knal had gehoord. De volgende ochtend merkte een machinist die langs het dorp reed een beschadigd stuk spoor op. Hij wist op tijd te remmen. Er vielen geen slachtoffers.
Op datzelfde spoor vond nog een incident plaats: ramen van een trein met 475 passagiers waren beschadigd door waarschijnlijk een afgebroken bovenleiding.
Tusk sprak dinsdag in de Sejm (het Poolse lagerhuis) van een „ongekende sabotageactie”. Twee Oekraïners, die na de actie de grens met Wit-Rusland zijn overgestoken, zijn als verdachten aangemerkt. Eén van de verdachten was eerder in Oekraïne veroordeeld voor sabotage.
Volgens Tusk bestaat er geen twijfel dat zij poogden de trein op te blazen op de spoorlijn die belangrijk is voor de levering van hulpgoederen aan Oekraïne. Rondom het spoor werden explosieven gevonden, maar die waren niet allemaal afgegaan.
De Poolse regering zegt dat de Russische veiligheidsdiensten achter de sabotageactie zitten.
Angst en verdeeldheid
Het is niet de eerste sabotageactie in Polen sinds Rusland in 2022 Oekraïne binnenviel. Vorig jaar werd brand gesticht in een winkelcentrum met vierhonderd winkels in een buitenwijk van Warschau. Het winkelcentrum brandde helemaal af. Inmiddels zijn voor die brand drie Oekraïners veroordeeld vanwege betrokkenheid bij de brandstichting die volgens de Poolse autoriteiten in opdracht van de Russische inlichtingendiensten werd uitgevoerd.
Ook achter de ongeveer twintig drones die twee maanden geleden het Poolse grondgebied binnenvlogen werd de hand van Rusland gezien. Enkele van deze drones werden uit de lucht gehaald door Nederlandse en Poolse jachtvliegtuigen. De actie werd door de Polen bestempeld als een Russische „daad van agressie”.
Bovendien zijn in Polen sinds de oorlog in Oekraïne zo’n vijftig mensen opgepakt die zouden werken in opdracht van de Russische veiligheidsdiensten. Deze mensen, voornamelijk afkomstig uit Oekraïne en Wit-Rusland, werden veelal via chatdienst Telegram gerekruteerd, bleek uit onderzoek van NRC naar zestien veroordeelden.
Voor kleine bedragen, enkele tientallen euro’s, deden ze op het oog onschuldige klusjes: zoals het plaatsen van controversiële graffititeksten op monumenten. Dat leidde al snel tot grotere diensten voor hogere bedragen, zoals het fotograferen van Poolse lucht- en zeehavens, treinsporen en defensieterreinen. Sommigen van hen gingen nog verder en plaatsten camera’s op deze plekken. De jongste van de veroordeelden was zestien jaar toen hij opdrachten verrichtte voor de Russen.
Het doel van de sabotageacties is om angst en verdeeldheid te veroorzaken onder de bevolking, zeiden veiligheidsdeskundigen eerder tegen NRC. Bovendien wordt na elke grotere sabotageactie het Poolse internet overspoeld met Russische desinformatie – waar vooral radicaal-rechtse politici in meegaan. Premier Tusk waarschuwt dat Rusland met de sabotageacties niet alleen directe chaos wil veroorzaken, maar ook „anti-Oekraïense sentimenten wil aanwakkeren”.
Dat lijkt deels effect te hebben: in Polen neemt de steun voor Oekraïne langzaam af onder de bevolking. Dat wordt versterkt door Poolse politici, onder wie de recent aangetreden president Karol Nawrocki, die steeds hardere taal uiten over Oekraïners in Polen.
Met de treinontsporing is volgens Tusk weer „een grens overschreden”. De premier noemt de situatie „de ernstigste in Polen” sinds het begin van de Russische grootschalige invasie in Oekraïne.
Lees ook
Aangestuurd via Telegram namen ze foto’s van militaire havens. Hoe Rusland Europeanen inzet voor spionage
Geef cadeau
Deel
Mail de redactie
NIEUW: Geef dit artikel cadeau
Als NRC-abonnee kun je elke maand 10 artikelen cadeau geven aan iemand zonder NRC-abonnement. De ontvanger kan het artikel direct lezen, zonder betaalmuur.