Geeft de resolutie van de VN-Veiligheidsraad de Palestijnen hun eigen staat?

In Trump-taal is het „een van de belangrijkste goedkeuringen” uit de geschiedenis van de Verenigde Naties. Maandagavond (Amerikaanse tijd) heeft de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties met dertien stemmen voor en nul tegen ingestemd met een Amerikaanse resolutie die het twintigpuntenplan van de Amerikaanse president voor Gaza onderschrijft. Rusland en China onthielden zich van stemming.

Met de stemming heeft Donald Trump belangrijke internationale legitimiteit verworven voor zijn plan, dat onder meer in de oprichting van een internationale troepenmacht voorziet. Een woordvoerder van VN-secretaris-generaal António Guterres sprak van een „belangrijke stap in de consolidatie van het staakt-het-vuren”.

Wat staat er precies in de resolutie? En hoe wordt er op gereageerd? En nog drie vragen over de VN-resolutie over Gaza.

1Wat staat er in de aangenomen resolutie?

Het belangrijkste element in de resolutie is de oprichting van een Internationale Stabilisatiemacht. Gedurende twee jaar en in samenwerking met Israël en Egypte zal deze troepenmacht de grenzen van Gaza beveiligen, burgers beschermen, humanitaire hulp faciliteren, een hervormde Palestijnse politiemacht opleiden en toezicht houden op de ontwapening van Hamas en andere militante groeperingen. Ook komt er een overgangsbestuur, de zogenoemde Board of Peace, onder voorzitterschap van Trump.

Een tweede element is de terugtrekking van Israël. Op dit moment is dat land in iets meer dan de helft van de Gazastrook aanwezig. Wanneer de troepenmacht de volledige controle over het gebied heeft, verlaat Israël het gebied. Alleen een bufferzone langs de grens blijft dan nog in Israëlische handen.

Tot slot spreekt de resolutie over een „geloofwaardig pad naar Palestijnse zelfbeschikking en een eigen staat”. Dit wordt afhankelijk gemaakt van hervormingen binnen de Palestijnse Autoriteit.

2Die Palestijnse staat was toch al in eerdere resoluties afgesproken?

Ja. De belangrijkste is resolutie 1397, uit 2002. Daarin wordt een visie bevestigd van „een regio waarin twee staten, Israël en Palestina, naast elkaar leven binnen veilige en erkende grenzen”.

De nieuwe resolutie maakt de oude niet ongeldig. Maar in de praktijk leggen internationale partijen vaak de nadruk op nieuwere resoluties. Officieel verdwijnt de Palestijnse staat niet uit zicht, maar conform de nieuwe resolutie zullen landen aandringen op de afgesproken hervormingen van de Palestijnse Autoriteit voordat zo’n staat tot stand zal komen.

3Hoe reageren de betrokken partijen?

Hamas wijst de resolutie af. Volgens de groepering voorziet de resolutie in „internationale voogdij” over de Gazastrook. Als de troepenmacht de bevoegdheid krijgt om militanten te ontwapenen, is ze volgens Hamas niet langer neutraal, maar „een partij in het conflict ten gunste van de [Israëlische] bezetting”.

Israël ageert vooral tegen de beoogde oprichting van een Palestijnse staat. De uiterst rechtse regering is daar fel tegen gekant. Minister Itamar Ben-Gvir vindt dat Israël functionarissen van de Palestijnse Autoriteit moet vermoorden als de VN met een Palestijnse staat instemmen. Premier Benjamin Netanyahu benadrukte voorafgaand aan de stemming in de Veiligheidsraad dat er van een Palestijnse staat geen sprake kan zijn.

Positieve geluiden komen van de Palestijnse Autoriteit (PA), die nu alleen op de bezette Westelijke Jordaanoever beperkt zelfbestuur heeft. Haar rol zou met deze resolutie veel groter worden, ten koste van Hamas. In een verklaring benadrukt de instantie dat de resolutie het recht van het Palestijnse volk op zelfbeschikking en een onafhankelijke staat bevestigt. De PA roept op tot onmiddellijke invoering van de resolutie, onder meer om „de ondermijning van de tweestatenoplossing” tegen te gaan.

Landen in de regio, waaronder Egypte, Turkije en Saoedi-Arabië, zijn eveneens positief. Voorafgaand aan de stemming heeft Trump gesprekken met deze landen gevoerd om hun steun te verwerven. Daarbij zouden deze landen aangedrongen hebben op de zinsneden over een Palestijnse staat, die in de resolutietekst nadrukkelijker naar voren komt dan in het Trump-plan voor een staakt-het-vuren in Gaza.

Rusland en China zijn kritisch op de resolutie, onder meer omdat ze de bewoordingen over een Palestijnse staat te vaag vinden. Toch besloten ze hun veto niet te gebruiken, vooral omdat Arabische en moslimlanden met de resolutie instemden.

Een storm heeft vrijdag de Gazastrook getroffen, waar veel inwoners nog altijd moeite hebben om aan basisbenodigdheden te komen.

Foto Jehad Alshrafi/AP

Zoom in

4Is een resolutie van de VN-Veiligheidsraad bindend?

Ja. Dit betekent niet dat iedereen zich er ook per definitie aan houdt. Zo heeft Israël in de geschiedenis vele bindende resoluties van de VN-Veiligheidsraad genegeerd. Een recent geval betreft resolutie 2334, uit 2016, die behelst dat de Israëlische kolonisatie van Palestijns gebied moet stoppen.

In theorie heeft de Veiligheidsraad middelen om naleving af te dwingen, bijvoorbeeld met economische sancties, wapenembargo’s of zelfs militaire middelen. Of de Veiligheidsraad maatregelen neemt is afhankelijk van de politieke wil van de vijf permanente leden. Bij eerdere Israëlische schendingen heeft de raad geen actie ondernomen.

5Hoe is het nu in Gaza?

Zeker dertienduizend gezinnen zijn onlangs geraakt door zware regenval en overstromingen. Veel inwoners van Gaza hebben nog altijd moeite om aan basisbenodigdheden te komen. Weliswaar zijn er duizenden tenten en tienduizenden dekens uitgedeeld, maar Israël weert sommige hulporganisaties die met spullen klaarstaan. Wel heeft Israël een extra grensovergang geopend, waardoor er onder meer medische benodigdheden Gaza binnen kunnen komen.

De voedselhulp loopt iets beter, na eerdere Israëlische vertragingen. De VN en humanitaire partners willen elk huishouden in Gaza twee voedselpakketten en meel geven.

Zo’n 0,2 procent van de naar schatting 58 miljoen ton puin in Gaza is opgeruimd. De helft van alle puin is niet toegankelijk.

Geef cadeau

Deel

Mail de redactie

NIEUW: Geef dit artikel cadeau
Als NRC-abonnee kun je elke maand 10 artikelen cadeau geven aan iemand zonder NRC-abonnement. De ontvanger kan het artikel direct lezen, zonder betaalmuur.