Sinan Can was eigenlijk klaar met de oorlog. Maar nu stuitte de tv-maker op een verhaal dat hij niet kon laten liggen. Over de Drentse ex-militair Jesse die als vrijwilliger naar het Oekraïense front trok om te vechten voor vrijheid en democratie. „Dit is ook onze oorlog”, zei hij. De jonge man stierf bij een Russische aanval. In Jesse’s Strijd reist Sinan Can met Jesse’s vriendin Maaike naar Oekraïne om sporen van de gesneuvelde soldaat te zoeken. De documentaire komt op 15 december op televisie maar is nu al op NPO Start te zien.
We zien Can en Maaike in de trein zitten met een kistje tussen ze in. Daarin zitten wat spulletjes van Jesse: zijn schetsboek, zijn muts, zijn telefoon. Die telefoon wordt hun gids. Daarin treft Can spraakberichten, foto’s en de coördinaten van waar Jesse geweest is. Ze ontmoeten Jesse’s wapenbroeders die kunnen vertellen hoe het hem in Oekraïne verging. De meeste zijn doorgewinterde strijders, maar de Australische metselaar Solo ziet eruit alsof hij ietwat dromerig achter zijn vrienden is aangelopen. Jesse heeft aan het front Solo’s leven gered.
Jesse’s gezin en zijn vrienden schetsen het beeld van een jongen die al vroeg ervoor koos om in het leger te gaan. Daar kon hij zijn sterk ontwikkeld rechtvaardigheidsgevoel omzetten in daden. Maar geen stereotype vechtjas, benadrukt Can. Jesse las veel, hield van de natuur, sprak meerdere talen, stelde kritische vragen over bijvoorbeeld de Nederlandse missie in Afghanistan waaraan hij deelnam: „Daar waren wij de Russen.” Hartverscheurend is het interview met zijn moeder. Die wist niet dat haar zoon in Oekraïne was. Ze vertelde dat de missies Jesse verwijderden van zijn familie. Hij veranderde, het leger werd zijn nieuwe thuis.
Op een foto zien we Jesse met zijn Amerikaanse lotgenoot in zijn laatste schuttersput zitten. Treffend is een geel SpongeBob-drinkpakje aan hun voeten.
Geen ander land
Normaal zit je gebakken als je een Oscar hebt gewonnen. Maar voor de regisseurs van No Other Land (NPO Doc) leverde de Amerikaanse filmprijs thuis serieuze problemen op. De documentaire gaat over de Israëlische ontruiming van het bergdistrict Masafer Yatta op de bezette Westelijke Jordaanoever. Dinsdag was ze voor het eerst op de Nederlandse televisie te zien.
No Other Land won tientallen prijzen, met als grootste in maart de Oscar. Filmadviseur Odeh Hadalin werd vervolgens vermoord door een Joodse kolonist. Een van de vier regisseurs, Hamdan Ballal, werd zwaar mishandeld. Israëlische soldaten overvielen het huis van regisseur Basel Adra toen hij niet thuis was. Dit alles uit wraak voor de Oscar, zeggen de makers. Uit wraak voor het wereldkundig maken van de Israëlische onderdrukking van de Palestijnen.
Lees ook
Controversiële docu ‘No Other Land’ is de ‘must-see’ docu van het afgelopen jaar
Hoofdpersoon is de activist Basel Adra. Met zijn camera registreert hij de overvallen op zijn dorp door het leger. We zien hoe ze met bulldozers huizen neerhalen. Ook een basisschooltje gaat tegen de vlakte, de kinderen vluchten door het raam. De Israëliërs dempen de waterput met cement. Ze schieten willekeurig mensen neer. Vaak filmt Adra terwijl hij komt aanrennen. Schokkerige beelden, je hoort hem hijgen. Hij filmt ook door wanneer soldaten hem tegen de grond werken. Dat geeft het gevoel dat je bovenop het onrecht staat.
Basel Adra raakt bevriend met de Israëlische journalist Yuval Abraham, die naar het dorp komt om het verdrijven van de inwoners vast te leggen. De gesprekken in het halfduister tussen de twee jonge mannen, in stilstaand beeld vastgelegd door Rachel Szor, vormen het contrapunt. Rust en vriendschap in plaats van haat en geweld. Bespiegeling in plaats van actie. En zelfs een kiem van hoop, dat vriendschap tussen een Palestijn en een Israëli mogelijk is. Die hoop zit ook in het nimmer aflatend verzet van de Palestijnse bewoners, hoe machteloos en uitzichtloos dat er ook uitziet.
Geef cadeau
Deel
Mail de redactie
NIEUW: Geef dit artikel cadeau
Als NRC-abonnee kun je elke maand 10 artikelen cadeau geven aan iemand zonder NRC-abonnement. De ontvanger kan het artikel direct lezen, zonder betaalmuur.