“We krijgen de indruk dat de demonstraties die plaatsvinden uit de hand lopen en dat er veel incidenten plaatsvinden”, zegt Jacqueline van Stekelenburg. Maar volgens de hoogleraar sociale verandering aan de VU klopt dat beeld niet.

Meer demonstraties

Zij zegt namelijk dat bij maar 3 procent van de demonstraties minimaal één incident wordt geregistreerd. Bij 0,03 procent gaat het om meer dan tien geregistreerde incidenten. Een incident is in dit geval een gebeurtenis waar de politie bij ingezet moet worden.

In absolute aantallen is het aantal incidenten wel gestegen, maar dat komt omdat het aantal demonstraties zelf ook is gestegen. Flink zelfs, 186 procent sinds 2008. Maar in verhouding zijn er dus niet meer incidenten bij demonstraties dan eerder.

Politie-inzet gestegen

Dat het aantal demonstraties zelf is stegen, merkt ook de politie, vertelt Paul Reef van de Radboud Universiteit. Hij houdt zich bezig met protestgeschiedenis.

“De politie-inzet is de afgelopen tijd met zo’n 84 procent gestegen.” Dat heeft volgens hem te maken met een stijging van het aantal ‘destructieve’ protesten. Als voorbeelden noemt hij boerenprotesten of kick-out Zwarte Piet die bij een optocht gaat staan.

Maatschappelijke onvrede en social media

De toename van het aantal protesten heeft meerdere verklaringen, zegt Reef. Aan de ene kant is er nu maatschappelijke onvrede en dan is het logisch dat er ook meer protesten zijn. Ook komt protest in golven, het protest van de één inspireert anderen en roept ook reacties op.

Daarnaast speelt de komst van social media een rol, zegt Van Stekelenburg. “Iedereen kan nu demonstraties organiseren.” Waar eerst het vooral via de vakbonden ging, komen demonstraties nu ook van onderaf weet de hoogleraar. “Het gaat om mensen die eigenlijk helemaal geen ervaring hebben.”

‘Demonstratiegeneratie’

Wat ook opvalt volgens Van Stekelenburg is dat er een ‘demonstratiegeneratie’ is. “Er zijn heel veel demonstraties waar jongeren vooral mobiliseren.” Volgens de hoogleraar begon dat bijvoorbeeld met klimaatspijbelaars, maar ook bij Black Lives Matter waren veel jongeren betrokken.

“Dat is een generatie waarvan steeds wordt gezegd dat ze politiek niet zo betrokken zijn, maar we zien dat ze juist nu de straat op gaan.”

Opvallen in het nieuws

De toename van demonstraties veroorzaakt ook dat organisatoren steeds creatiever worden om in het nieuws te komen. Dat kan volgens Van Stekelenburg bijvoorbeeld door een onverwacht grote opkomst of dat er sprake is van incidenten, met de politie of onderling.

Een andere mogelijkheid is door ludieke acties. “Het gaat dan om acties die opvallen. Ik denk bijvoorbeeld aan het besmeuren van schilderijen met soep.”