Twee mannen en een vrouw die samen een kind opvoeden, of een homostel en een lesbisch stel: gezinnen bestaan steeds vaker uit meer dan twee ouders. Maar voor de wet kan een kind maar maximaal twee ouders hebben. In de praktijk betekent dat dat als een kind bijvoorbeeld in het ziekenhuis ligt de niet-juridische ouder geen zeggenschap heeft. Ook kan die het kind niet meenemen naar het buitenland. Ouderschapsverlof is er ook alleen wettelijk voor de juridische ouders.

Ruim negen jaar wordt in Den Haag al gepraat om dit in een wet te regelen. Al in 2016 deed een staatscommissie daarvoor een oproep. Sindsdien kwamen er wel voorstellen – maar tot een wet is het nooit gekomen. Het stuit op bezwaren met name bij christelijke en conservatief-rechtse partijen. Daarom komt de VVD nu met een eigen wetsvoorstel.

‘Nooit van de grond gekomen’

VVD-Kamerlid Ingrid Michon zegt: “Vanaf 2016 is er één keer een voorstel geweest om gezag met meer mensen te delen. Maar het voorstel dat de staatscommissie bijna tien jaar geleden al deed om het wettelijk te regelen dat een kind ook drie tot vier ouders kan hebben, is nooit van de grond gekomen vanuit het kabinet. Vandaar dat ik nu vanuit de Kamer met een initiatiefwet kom.”

Daarin staat dus dat kinderen maximaal vier ouders kunnen hebben. Die mogen samen maximaal twee huishoudens vormen. Afspraken hierover moeten vóór de zwangerschap worden gemaakt, en worden bekrachtigd door een rechter.

Peter, Jason en Rosine zijn zo’n meeroudergezin. Zij voeden samen de inmiddels 1-jarige Finn op:

Michon: “Dit is een wet die aansluit bij de huidige praktijk. Want je ziet dat er gewoon gezinnen zijn waarin kinderen opgroeien met meer ouders. En die hebben nu eigenlijk juridisch geen zekerheid. Dat is ook voor het kind heel kwalijk. Uit verschillende onderzoeken blijkt al jaren dat we dit beter moeten regelen.”

De wet geldt niet met terugwerkende kracht, dus alleen voor nieuwe gezinnen. Michon: “Dat is zeker iets waar we naar kunnen kijken als we het bespreken in de Kamer. Hoe we dit ook kunnen regelen voor bestaande gezinnen. Maar ik wilde vooral dat er eindelijk een wet komt die de basis regelt. Daarna kunnen we verder kijken.”

Tot 150.000 gezinnen

Er zijn geen exacte cijfers over hoeveel meeroudergezinnen er zijn in Nederland. In een brief aan de Kamer dit jaar schrijft oud-staatssecretaris Struyken (NSC) dat er naar schatting tussen de 110.000 en 150.000 gezinnen zijn die met meer dan twee ouders een kind opvoeden. Hij baseert zich op een WODC-rapport uit 2023. Daaronder zijn tussen de 1700 tot 9.200 gezinnen die vanaf de geboorte kiezen voor een meerouder gezin. Vaak zijn dat gezinnen met ouders van hetzelfde geslacht.

Het huidige demissionaire kabinet besloot in maart niet met een wetsvoorstel te komen om meerouderschap in de wet te regelen. Oud-staatssecretaris Struyken erkende dat uit onderzoek blijkt dat het in het belang van het kind is om het juridisch vast te leggen. “Maar”, schreef hij aan de Kamer, “het is te duur en legt een te grote druk op uitvoeringsorganisaties.” Hij schreef dit te betreuren, maar zag zich genoodzaakt ‘scherpe keuzes’ te maken.

Burgers en instanties kunnen nu eerst (online) reageren op het wetsvoorstel, daarna gaat het naar de Raad van State. Vervolgens kan de Tweede Kamer het behandelen. De VVD hoopt op een meerderheid in deze net aangetreden nieuwe Tweede Kamer. Michon: “In het het regenboogstembusakkoord van het COC dat voor de verkiezingen werd gesloten, kreeg het plan steun van GL-PvdA, D66, CDA, SP, PvdD en Volt.”