AFPOveral puin in Jabalia, in het noorden van de Gazastrook

NOS Nieuws•vandaag, 06:39

  • David Poort

    redacteur Buitenland

  • David Poort

    redacteur Buitenland

Voor duizenden Palestijnen voelt Gaza na twee jaar oorlog als een plek waar je alleen nog kunt overleven door te vertrekken. Maar wie vertrekt, loopt het risico om nooit meer terug te kunnen keren. Met die mix van emoties stapten afgelopen maanden honderden Palestijnen uit Gaza op geheime chartervluchten die door een schimmige organisatie worden geregeld.

De reizigers betalen duizenden dollars, weten vaak niet waar ze terechtkomen, en vrezen dat hun vertrek wordt gebruikt als onderdeel van een politiek project: het etnisch zuiveren van de Gazastrook, waar Israëlische politici en opiniemakers openlijk over spreken.

De vluchten, die vanaf Ramon Airport bij Eilat in Israël vertrekken, worden aangeboden door Al-Majd, een tot voor kort onbekende organisatie. Uit onderzoek van de Israëlische krant Haaretz en van Al Jazeera blijkt dat Al-Majd is verbonden aan een eenheid binnen het Israëlische ministerie van Defensie die belast is met “vrijwillige emigratie” uit Gaza.

Voor veel Palestijnen is het de enige reële mogelijkheid om het gebied te verlaten. Palestijnse autoriteiten waarschuwen dat de vluchten onderdeel kunnen zijn van een strategie om Gaza te “ontvolken”, vooral door kapitaalkrachtige Palestijnen te laten vertrekken.

Bestemming onbekend

De meest recente vlucht vervoerde 153 Palestijnen, onder wie dokters, ingenieurs, ondernemers, en gezinnen met jonge kinderen. De passagiers wisten vooraf niet naar welk land ze zouden reizen. De groep verzamelde zich in de Gazastrook en werd met bussen de grens met Israël overgereden.

De groep vloog eerst naar Nairobi, in Kenia, en daarna met een Zuid-Afrikaanse charter naar Johannesburg. Bij aankomst werden ze meer dan twaalf uur vastgehouden omdat hun paspoorten geen Israëlische uitreisstempels bevatten.

Zuid-Afrikaanse instanties spraken van een “mysterieuze” groep zonder duidelijk bestemming. Het land gaf de Palestijnen uiteindelijk een tijdelijke visumstatus van 90 dagen.

ReutersDe Palestijnse ambassadeur Hanan Jarrar (rechts) in een vliegtuig met landgenoten in Zuid-Afrika, afgelopen week

Haaretz achterhaalde dat Al-Majd wordt geleid door Tomer Janar Lind, een Israëlisch-Estse zakenman die bedrijven oprichtte in Europa en het Midden-Oosten. Op een oudere versie van de website stond het logo van zijn Estse bedrijf Talent Globus. De huidige website werkt deels niet. Adressen, foto’s en contactgegevens blijken niet te kloppen. Links naar sociale media leiden nergens heen, en sommige verhalen op de site bevatten stockfoto’s of foutieve data.

Toch is de website van de organisatie de laatste maanden breed gedeeld onder Palestijnen in Gaza via sociale media. Kandidaten moeten hun gegevens opsturen en na voorlopige goedkeuring tussen de 1500 en 2000 dollar betalen voor een ticket. Daarna worden ze toegevoegd aan een WhatsApp-groep, en krijgen ze via een Israëlisch telefoonnummer verdere details.

Volgens Haaretz heeft Al-Majd de reizen geregeld via COGAT, de militaire instantie die de Israëlische bezetting van de Palestijnse gebieden coördineert. COGAT bevestigde aan de krant dat Al-Majd vooraf lijsten met namen en documentatie van reizigers aanlevert en dat Israël alleen groepen laat vertrekken als een land bereid is hen op te nemen.

Palestijnse autoriteiten spreken van misleiding. De Palestijnse ambassade in Zuid-Afrika noemt Al-Majd “een ongeregistreerde en misleidende organisatie die misbruik maakt van de humanitaire situatie.” De Palestijnse minister van Buitenlandse Zaken Varsen Aghabekian waarschuwde voor “mensenhandel, bloedhandelaren en agenten van verdrijving”.

‘Etnische zuivering’

Palestijnen en internationale onderzoekers plaatsen de vluchten in een bredere politieke context. Uitspraken van president Trump eerder dit jaar hebben Israëlische politici en opinieleiders aangemoedigd om opnieuw te spreken over het “verplaatsen” van Palestijnen of het “ontvolken” van Gaza. Trump zei dat Palestijnen naar een “mooi gebied een stukje verderop” zouden kunnen worden gebracht.

Volgens de Palestijnse politici past het huidige vertrekprogramma in een historisch patroon van pogingen om Palestijnen te laten emigreren. Critici spreken van “gedwongen deportatie” en “etnische zuivering”. Israël ontkent dat, maar premier Netanyahu heeft eerder gezegd dat hij oplossingen zoekt waarbij “zoveel mogelijk inwoners Gaza verlaten”.

Veel Palestijnen in Gaza zitten nu klem tussen de wil om te overleven en de schaamte en verdriet om familie en vrienden achter te laten, zonder zicht op terugkeer “Ik ken zoveel mensen die graag op zo’n vlucht willen stappen, ongeacht wie die organisatie leidt”, zegt een inwoner van Gaza, die niet met naam genoemd wil worden, tegen de NOS. “Het gonst in Gaza van de geruchten over de organisatie. Ik heb van alles geprobeerd om mensen die al zijn uitgevlogen te bereiken maar niemand wil erover praten.”