ANPJurgen Nobel tijdens een werkbezoek aan een kinderopvang

Bijna gratis kinderopvang, zonder angst voor terugvorderingen zoals in de Toeslagenaffaire. Het is een voorstel van demissionair staatssecretaris Jurgen Nobel (Participatie, VVD) dat geldt voor iedere ouder die werkt of studeert. “Nederland is kampioen in deeltijdwerken, we moeten ervoor zorgen dat mensen fulltime gaan werken.”

Maar er bestaan veel zorgen over de effecten van het voorstel. Zo zouden de rijkste ouders het meest profiteren. Ook is de vraag naar kinderopvang nu al groter dan het aanbod en kampt de sector met personeelstekorten. Bovendien zeggen critici dat het nog helemaal niet is gezegd dat ouders ook meer zullen gaan werken als de kinderopvang gratis is.

Eenvoudiger systeem

Nobel zegt in Nieuwsuur dat hij denkt dat goedkopere opvang wel degelijk iets aan de arbeidsparticipatie zal veranderen. Juist vanwege een eenvoudiger stelsel, zodat ouders geen risico’s meer lopen op verkeerde toeslagen en enorme naheffingen. “Mensen durven de de stap naar werk niet te zetten, vanwege die angst voor terugvorderingen.”

Het effect van het plan is volgens de demissionaire staatssecretaris nu nog moeilijk te meten. Maar hij gelooft in de cultuuromslag die zijn voorstellen teweeg zullen brengen. “Een eenvoudiger systeem zonder zorgen. En als mensen meer gaan werken, ze er ook iets aan overhouden.”

In vier reportages brachten we de belangrijkste kritiekpunten in beeld. Bekijk hier daarvan een kort overzicht:

Gratis kinderopvang onder de loep

Het vorige kabinet wilde de kinderopvang voor alle werkenden ook nagenoeg gratis maken, maar stelde die plannen uit. Toen was de reden dat de sector niet genoeg personeel kon vinden, en dat geldt nog steeds. “Juist vanwege die personeelstekorten gaat de bijna gratis kinderopvang nu eerst gelden voor werkende ouders”, zegt Nobel. “Dat is al een hele uitdaging. Daarna kan een nieuw kabinet verdere stappen zetten.”

Het plan gaat de overheid ruim 3 miljard euro extra kosten, de jaarlijkse kosten stijgen dan naar 9 miljard euro. Terwijl de laagste inkomens nu al 96 procent van de kosten voor kinderopvang vergoed krijgen, ontvangen de hoge inkomens straks dezelfde vergoeding. Zij gaan er daarom veel meer op vooruit. Voor de laagste inkomens verandert er niks.

“Ouders die iets meer verdienen gaan er verhoudingsgewijs inderdaad op voorruit. Maar ook andere ouders gaan erop voorruit. Ze krijgen niet meer te maken met terugvorderingen”, zegt Nobel.

Rompslomp

Voor kinderopvangorganisaties gaan in het nieuwe systeem nieuwe regels gelden. Zo wil het kabinet de branche aanmerken als Dienst van Algemeen Economisch belang (DEAB). Dat betekent winstplafonds en strenge eisen aan commerciële partijen in ruil voor subsidie.

De Brancheorganisatie Kinderopvang ziet daar vooral allerlei nadelige effecten van. Zoals veel te veel regels en rompslomp voor de markt. “Dat draagt niet bij aan een goede kind-ontwikkeling”, zegt voorzitter van de Raad van Bestuur Martin van Ruit. “Dat leidt af van waar we elke dag met alle medewerkers voor bezig zijn.”

Hij vreest zelfs dat er gebieden zullen zijn waar geen kinderopvang meer beschikbaar is. “Doordat er veel meer vraag komt van ouders met hogere inkomens die ook veel meer kinderopvang afnemen. Dan hebben kinderen met wat minder bedeelde ouders geen toegang meer tot opvang.”

Maar Nobel zegt dat hij ervoor wil zorgen dat het geld terechtkomt waar het voor is bedoeld. “Belastinggeld moet echt terechtkomen in de sector, want 96 procent is straks overheidsgeld.”

De sector mag zich overigens nog uitspreken over de nieuwe wet in een zogenaamde internetconsultatie. Nobel: “We gaan serieus kijken naar alle voorstellen.”