AFP / ANP

NOS Nieuws•vandaag, 05:00

  • Aïda Brands

    verslaggever Economie

  • Stan Hulsen

    redacteur Tech

  • Aïda Brands

    verslaggever Economie

  • Stan Hulsen

    redacteur Tech

Minister Vincent Karremans twijfelde één dag na zijn ingreep bij chipfabrikant Nexperia of die maatregel wel zin had. Daarom mengde hij zich actief in de zaak die een dag later bij de rechter speelde. Dat blijkt uit een brief die in handen is van de NOS. Karremans zegt juist keer op keer dat zijn ingreep en de zaak bij de rechter los van elkaar staan.

Volgens de demissionaire minister van Economische Zaken was zijn ingreep bij Nexperia noodzakelijk, omdat het “een kwestie van dagen en uren” zou zijn voordat de Chinese directeur van Nexperia het bedrijf zou “leegtrekken” en naar China zou verplaatsen. Hij greep in met een bevel op basis van een wet uit 1952 die nog nooit eerder was gebruikt.

In het Nexperia-bestuur waren ook zorgen over de Chinese topman. Een aantal bestuursleden stapte daarom op 1 oktober naar de Ondernemingskamer, een speciale rechter die beslist over ruzies binnen bedrijven.

Brief naar de rechter

Diezelfde dag stuurde de landsadvocaat namens de minister een brief naar die rechter. Daarin staat dat Karremans vreest dat zijn bevel wordt genegeerd. Volgens Karremans is “allerminst zeker” dat er naar zijn bevel wordt geluisterd.

Er dreigen “op hele korte termijn cruciale bedrijfsprocessen, goederen en kennis verloren te gaan door verplaatsing ervan naar locaties buiten Europa”, staat in de brief. Daarmee zou “een feitelijk onomkeerbare situatie” ontstaan. “Een spoedig optreden van de Ondernemingskamer kan dat voorkomen.”

Ministerie ontkent

Karremans ontkent in een reactie aan de NOS dat hij de rechter nodig had. “De minister had niet de Ondernemingskamer nodig om (succesvol) in te grijpen met het bevel”, schrijft een woordvoerder van de minister. Onafhankelijke deskundigen zien dat anders.

“Het is merkwaardig dat de minister zo snel twijfelt of zijn maatregel wel zin heeft”, zegt Harm-Jan de Kluiver, hoogleraar Ondernemingsrecht bij de Universiteit van Amsterdam.

Je weet dat zo’n maatregel een tegenreactie gaat oproepen.

Harm-Jan de Kluiver, hoogleraar Ondernemingsrecht

“Uit de brief blijkt dat de minister op dat moment hevig twijfelde aan het middel waarmee hij ingreep”, zegt ook Steef Bartman, voormalig hoogleraar Ondernemingsrecht aan de Universiteit Leiden en de Universiteit Maastricht. “De minister wilde snel en hard ingrijpen. De rechtszaak was voor hem óók een mogelijkheid om zijn doel te bereiken.”

De deskundigen denken niet dat de rechter zich onder druk heeft laten zetten door de brief. “De minister kan zoveel willen, maar de Ondernemingskamer beslist uiteindelijk zelf”, zegt Bartman.

Nadat de Nexperia-bestuursleden, met steun van de minister, naar de Ondernemingskamer waren gestapt, besloot de rechter bij “hoge uitzondering” om de Chinese directeur van Nexperia nog diezelfde dag aan de kant te zetten.

Ingreep niet teruggedraaid

De vraag is waarom Karremans zijn unieke ingreep toen niet terugdraaide, want de situatie leidde tot een politieke rel met China. De meeste chips van Nexperia worden in fabrieken in China gemaakt, maar die mochten het land niet meer uit. Dat had vooral voor de auto-industrie grote gevolgen. Automakers hebben de chips nodig: zonder Nexperia-chips kan een auto de fabriek niet uit.

“Je weet dat zo’n maatregel een tegenreactie gaat oproepen”, zegt hoogleraar De Kluiver. “Als de Chinese directeur aan de kant is gezet, wat is dan precies nog het nut van het bevel?”

Pas afgelopen woensdag schortte Karremans zijn ingreep op. Hij zag toen geen gevaar meer dat Nexperia zijn chipproductie naar China zou verplaatsen, omdat de rechter de Chinese directeur begin oktober al had geschorst.

“Waarom trek je dat bevel niet onmiddelijk in?”, zegt De Kluiver. “Waarom gebeurde dat niet begin oktober? Ik heb me dat vanaf het begin afgevraagd. Deze brief bevestigt dat er geen goede reden meer was om dat bevel overeind te houden. Een schorsing van de Chinese directeur was namelijk precies wat Karremans wilde bereiken.”