•
Vandaag
•
leestijd 6 minuten
•
1073 keer bekeken
•
bewaren
Nu kon hij de slag op de televisie verliezen om op de sociale media de oorlog te winnen. Daarbij gaat het niet om argumenten maar om indrukken.
Het was best slim van Wierd Duk om weg te lopen van een confrontatie met Ronit Palache in de talkshow Dit is de Week van Margje Fikse. Door met opgestoken zeil te vertrekken demoniseerde hij zijn opponente. Vaste gast Geert-Jan Segers had het al voorspeld: als je Wierd Duk in het openbaar tegenspreekt, ben je drie dagen lang het haasje op de sociale media. Dat is nu met Ronit Palache aan de gang. Ze wordt op grote schaal uitgemaakt voor een leugenares, die de arme Duk al de hele tijd met verschrikkelijke ogen aan had zitten kijken en haar aanval zorgvuldig had voorbereid.
Duk leunt ondertussen achterover. Hij beperkte zich tot de volgende tweet:
Waar ging het helemaal over? Om dat uit te leggen is veel meer dan een tweetje of tweehonderd woorden nodig. Heb geduld en houd vol tot het eind.
In de talkshow botsten Wierd Duk en Geert Jan Segers over religieus geluid aan de openbare weg. Segers wil de versterkte azaan vanuit moskeeën desnoods wel toestaan omdat anders ook het luiden van kerkklokken kan worden verboden. Duk is daar tegen: hij wil de versterkte azaan verbieden maar is tegelijk juist vóór kerkklokken omdat die bij de Nederlandse cultuur horen en de azaan niet. Bovendien is de azaan een geloofsbelijdenis die ook gehoord kan worden door mensen die er niet van gediend zijn. Klokgelui is dat niet.
Dat laatste is haarkloverij. Als klokken luiden is dat meestal om mensen op te roepen een bijeenkomst te bezoeken waar geloofsbelijdenis centraal staat. Dat is een miniem verschil met de azaan. Moslimhaters mogen trouwens blij zijn dat die in klassiek Arabisch gezongen wordt en niet in het Nederlands.
Wat bij de Nederlandse cultuur hoort, was altijd al aan verandering onderhevig en bovendien onderwerp van een discussie zonder eind. Een eeuw geleden meenden veel mensen dat jazz een aan Nederland wezensvreemd element was dat de normen en waarden ondermijnde. En rond 1850 werd de loyaliteit van de katholieken algemeen betwijfeld omdat zij als puntje bij paaltje kwam eerder gehoorzaam waren aan de paus dan aan de koning. Dit soort gedachten hoor je tegenwoordig niet meer behalve misschien in de extreme hoeken van de SGP en het FvD. Wel kun je vaststellen dat moslims hetzelfde wantrouwen ontmoeten als katholieken in de negentiende eeuw. De verontrusting om nieuwe moskeeën lijkt als twee druppels water op de angst die destijds werd opgeroepen door de snelle bouw van neogothische kerken. Ze gingen tegelijk door voor smakeloze nep en vreemde elementen in het Nederlandse landschap. Ze golden in veler ogen als symbolen van triomfalisme en katholisering van het land. Grijnzend keek de paus naar al die nieuwe kerktorens. Hij zou de protestanten wel eens een poepie laten ruiken. Aan de architectuur van het Amsterdamse Centraal Station en het Rijksmuseum kon je zien dat de katholisering van Nederland hand over hand toenam. Ze waren dan ook ontworpen door de zwaar roomse bouwmeester Pierre Cuypers.
In deze traditie staat Wierd Duk als hij fulmineert tegen de azaan. Wat structuur en karakter van zijn vooroordelen betreft is hij inderdaad een Nederlander pur sang. Bekrompenheid maakt al sinds mensenheugenis deel uit van het nationale DNA.
In Duks kringen neemt men graag de term joods-christelijke cultuur in de mond. Dit onzinbegrip geeft een volstrekt verkeerd beeld van de culturele overeenkomsten tussen de samenlevingen die zich gevormd hebben op het gebied van het oude West-Romeinse Rijk omstreken. Die vertonen op hun beurt aanzienlijke verschillen met de beschavingen in het voormalige Oost-Romeinse Rijk en zijn invloedssfeer. Hoewel de theologische verschillen miniem zijn, hebben ze allebei een vorm van christendom ontwikkeld met een heel eigen klankkleur.
Tegelijk zijn ze gestoeld op de klassieke – vóórchristelijke – oudheid. De gewraakte talkshow liet daar onder hulpeloos toezien door Margje Fikse een treffend voorbeeld van zien. Op een gegeven moment kwam Gert-Jan Segers te spreken over het kerkasiel. Dat deed hij naar aanleiding van het feit dat in een kerk te Kampen al een jaar lang continu een religieuze viering wordt gaande gehouden omdat anders de politie binnentreedt om een Armeens gezin uit te zetten. Segers meende dat je wel heel goed moest weten wat voor vlees je in de kuip had als je zo’n gezin toelaat.
Kerkasiel is in oorsprong helemaal niet christelijk. Al onder de oude Grieken kwam het voor dat opgejaagde en beschuldigde mensen een tempel in vluchtten om het altaar te omarmen. Daarmee waren ze onschendbaar. In het christendom bleef deze traditie bestaan. Kern van de zaak is dat iedereen die een religieus gebouw in vlucht, daar niet uit gehaald mag worden. Daardoor wordt de situatie als het ware bevroren zodat ruimte ontstaat voor overleg. Men praat door tot er een uitkomst is waarmee alle betrokkenen vrede kunnen hebben. Dat kan overigens best een arrestatie zijn. Ook de Nederlandse staat begrijpt deze traditie niet omdat ze het kerkasiel alleen accepteert gedurende vieringen. Daardoor wordt het karakter van het kerkgebouw als vrijplaats op gewijde grond ontkend.
Wij genieten in Nederland vrijheid van godsdienst. Dat is een product van de verlichting. Tolerantie is in zijn oorsprong helemaal geen onderdeel van de christelijke traditie. Die gaf hoogstens met veel restricties enige ruimte aan het jodendom en vaak niet eens dat. Wat dat betreft waren christenen en joden er in de wereld van de islam beter aan toe want daar werden ze met rust gelaten als ze een bepaalde belasting betaalden en zich in het openbaar niet al te opvallend manifesteerden. Ze mochten zelfs in eigen kring hun eigen wetten toepassen.
Om het eigentijds te zeggen: de term joods-christelijke cultuur is problematisch en misleidend. Wie een zelf een joodse achtergrond heeft en de geschiedenis van antisemitisme en vervolging kent, zou zich zelfs misbruikt kunnen voelen. Het is dan ook in de meeste gevallen alleen maar een stok om de islamitische hond mee te slaan.
De islam blijkt bij nadere bestudering een sterk afwijkende variant op het christendom, die ook nog eens diepgaand door het jodendom en zijn wetten is beïnvloed. Probeer in Kaïro maar eens een broodje varkensfricandeau te bestellen. Tegelijk zijn ook het Midden-Oosten en Noord-Afrika sterk door de klassieke oudheid beïnvloed. Aan tafel in het Turkse restaurant wordt menig gerecht opgediend dat behoort tot het culinaire erfgoed van het Oost-Romeinse rijk.
Ronit Palache stamt uit een intellectuele Portugees-Joodse familie. Ze heeft zelf afstand genomen van die variant op het joodse geloof. Momenteel werkt zij aan een proefschrift over geloofsverlating onder joden, christenen en moslims. Als het gaat over cultuur, beschaving en de invloed van godsdiensten daarop, weet zij van de hoed en de rand.
Geen wonder dat Ronit Palache het niet kon laten en zich in de discussie tussen Duk en Segers mengde. Het is storend als je aan tafel een stroom onzin en halve waarheden te horen krijgt. Ronit Palache hield het niet langer vol. Ze deed een frontale aanval op Duks gedachtengoed en zijn gebruik van de term joods-christelijke cultuur. Ze formuleerde dat net zo hard als hij dat zelf pleegt te doen. Ze vroeg zich zelfs af hoe Duk zo geworden was. Als ze werkelijk in debat waren gegaan, had hij het nog moeilijk gekregen. In plaats daarvan greep hij een kleinigheid aan om woedend te vertrekken. Palache verweet hem dat hij in een podcast naar aanleiding van Moerdijk iets gezegd had als “missschien is het een apocrief verhaal maar er zijn eerder drie dorpen verdwenen…” Als het misschien niet waar was, waarom zei hij het dan tóch. Daarop verliet Wierd Duk verontwaardigd het programma. Het antwoord op de aantijging had moeten zijn: “Dat zijn drie dorpen in de omgeving van Delfzijl die destijds moesten wijken voor het Eemshavengebied”.
Punt voor Duk. Vervolgens had het debat voort kunnen gaan. Daar koos hij niet voor. Duk besloot Ronit Palache te beschadigen door weg te gaan want een debat over zijn levensbeschouwing en zijn idee van de joods christelijke beschaving, daar was hij in een confrontatie met een deskundige als Ronit Palache niet zonder kleerscheuren af gekomen.
Daarom nam Wierd Duk de vlucht.
Zijn aanhangers op de sociale media zorgen voor afmakers in honderdvoud. Met beledigende termen en loze beschuldigingen. Ook wordt ze – al maakte ze een podcast met Lale Gül – in de extreemlinkse hoek geplaatst. Het gaat daar immers niet om argumenten maar om indrukken.
Zo win je tegenwoordig in Nederland.
De afbeelding is gemaakt door Le Chat Mistral in Parijs.
Voor het overige ben ik van mening dat het toeslagenschandaal niet uit de publieke aandacht mag verdwijnen en de affaire rond het Groninger aardgas evenmin zeker nu de laatste putten open blijven.
Beluister Het Geheugenpaleis, de wekelijkse podcast van Han van der Horst en John Kniriem over politiek en geschiedenis. Nu: staat er een beurscrisis voor de deur?