NieuwsuurHet Belgische dorpje Herbricht aan de Maas

Het dorp Moerdijk, met z’n 1100 inwoners, moet wijken voor de industrie. De Moerdijkers kunnen zich er maar moeilijk bij neerleggen. Maar er zijn meer dorpen die van de aardbodem verdwijnen. Zoals het dorpje Herbricht in Belgisch Limburg. Daar vertrok bijna iedereen. Niet voor de industrie, maar vanwege het water.

Nog niet zo lang geleden was Herbricht nog een gezellig gehucht met tientallen dorpelingen en een bruisend cafë. Dat café ging afgelopen maand tegen de vlakte en in het gehucht woont nog slechts één echtpaar: Jo Eurlings en zijn vrouw. “We zijn alleen. Van 37 mensen toen we hier kwamen wonen, tot nu. Ja, dat is niet veel”, zegt Jo, die als kind in Herbricht terecht kwam.

Schrikwekkend

Het dorp is prachtig gelegen aan de Maas, maar juist die ligging werd het dorpje noodlottig. Door de vele overstromingen moesten de inwoners vertrekken. Ook Jo maakte veel overstromingen mee. De laatste in 2021. “Dat was de negentiende, die was echt niet normaal. Gewoon schrikwekkend. We hadden verschrikkelijk veel schade. We zijn zes maanden bezig geweest om het huis weer bewoonbaar te krijgen.”

Oud-cafébaas Rudi Smeets, die vanaf z’n zestiende in het café stond, laat met de sloop een hele geschiedenis achter: het café begon ooit in de huiskamer en was ruim een eeuw in de familie:

‘Ze vragen wel eens of ik kwaad ben op de Maas’

Maarten Kleinhans is aardwetenschapper en legt uit waarom Herbricht niet kon voortbestaan. “Het ligt pal naast de rivier. Met hoogwater trekt die rivier zich niks meer aan van bochten en stroomt het water gewoon met een rotgang over de volle vlakte stroomafwaarts een strakke vallei in. En daar ligt dat dorp dan middenin.”

Wat ook meespeelt, is dat de Maas een relatief korte rivier is, zegt Kleinhans. “De Maas zit heel dicht op zijn achterland. Dus als het tekeer gaat met veel neerslag in dat achterland, dan is dat water zo in de Maas en komt dat water als een muur op je af.”

Begin jaren 90 waren er twee enorme overstromingen. Toen nam België een besluit: Herbricht moest verdwijnen. Wie wilde vertrekken, werd uitgekocht. Alleen bestaande bewoners die per se wilden blijven, mochten blijven.

Als het aan hem had gelegen, was Eurlings ook vertrokken. “Maar m’n vrouw en de kinderen zeiden: nee, wij gaan dat niet doen. Nu ben ik blij dat ik niet ben gegaan.”

Hoogwater

België ligt voor op Nederland, zegt Kleinhans, die vindt dat Nederland een voorbeeld zou moeten nemen aan de zuiderburen. “De Belgen ontruimen meerdere gebieden om plaats te maken voor het water. Terwijl wij juist kijken of we woningen kunnen bouwen op de verkeerde plekken.”

Als voorbeeld noemt hij de plannen voor een nieuwe woonwijk in de uiterwaarden van de Nederrijn bij Arnhem. “Al maken ze er ruimte voor de rivier met een nevengeul, het probleem is dat het nog steeds buitendijks is. Als het klimaat verslechtert en hoogwater wordt hoger, dan weet je gewoon dat het in de toekomst een keer misgaat.”

Het maakt Eurlings niet uit. Hij wil echt niet vertrekken. Hij blijft ook vanwege zijn paarden. “Mijn Friese paarden houden mij hier. Als ik een alternatief zou hebben, dan zou ik me wel bedenken. Maar het is hier gewoon zo mooi.”