Defensie heeft afgelopen weekend drie keer drones boven twee Nederlandse luchthavens gesignaleerd. Op vrijdagavond werden er vijf à tien onbemande vliegtuigjes boven Vliegbasis Volkel gezien. En zaterdagavond werden wéér drones gezien boven Volkel, ook boven Eindhoven Airport. Het leidde er zaterdag toe dat zowel het civiele vliegverkeer vanaf Eindhoven als het militaire vliegverkeer van de naastgelegen luchtmachtbasis enkele uren plat lag. De drones werden volgens defensie verjaagd. Passagiersvliegtuigen liepen vertraging op, of werden omgeleid naar andere luchthavens.
Minister Brekelmans
Wie of wat er achter de drones zit, is „moeilijk om vast te stellen”, zei demissionair minister van Defensie Ruben Brekelmans zondag op televisie bij Buitenhof. Het zouden waarschijnlijk „niet steeds dezelfde typen drones” zijn geweest, en het zou kunnen dat er „verschillende individuen” achter verschillende incidenten zitten.
In WNL Op Zondag zei demissionair staatssecretaris van Defensie Gijs Tuinman dat het zou kunnen dat het onwetende hobbyisten zijn, die vliegen waar dat niet mag, „iemand uit het criminele circuit”, of „kwaadwillenden”. „Je ziet ook dat jongeren worden gerekruteerd om dingetjes te doen, het zou mij niet verbazen als dat nu weer het geval is.”
Volgens Brekelmans bevatten de drones vermoedelijk geen „lading” of wapens. Tuinman zei dat het ging om kleine drones „die gewoon in de MediaMarkt te koop zijn”.
Bestrijdingssystemen
De drones zijn verjaagd door „contra-dronemiddelen”, zei Brekelmans. Bij Volkel zette luchtmachtpersoneel vanaf de grond wapens in om de drones naar beneden te halen, maar zonder succes. De marechaussee liet weten dat er op de drones geschoten is. Het was volgens een woordvoerder van het ministerie van Defensie de eerste keer dat er wapens werden ingezet tegen vijandige drones. Welke wapens en middelen er precies gebruikt zijn, houdt Defensie bewust geheim uit veiligheidsoverwegingen.
In Nederland heeft defensie in 2023 een contract ter waarde van 50 miljoen afgesloten met de Israëlische firma Elbit Systems voor het leveren van bestrijdingssystemen tegen drones, schreef de Defensiekrant destijds. De zogeheten ReDrones zouden over een periode van vier jaar geleverd worden aan alle Nederlandse vliegbases, en drones (tot een gewicht van twintig kilo) kunnen ontdekken, identificeren, en uitschakelen door het signaal te blokkeren. „Voor grotere onbemande toestellen beschikt defensie al over luchtverdedigingssystemen zoals de Patriot of Stinger.”
Het is onduidelijk of de ReDrones aanwezig zijn op Vliegbasis Volkel en Eindhoven Airport, of dat ze gebruikt zijn om de drones bij luchtmachtbasis Volkel en Eindhoven Airport te verjagen.
Rusland
Hoewel dronemeldingen niet nieuw zijn, werden de afgelopen tijd in meerdere Europese landen opvallend vaak drones gesignaleerd bij luchthavens. In september werden er meldingen gemaakt van drones bij luchthavens in Kopenhagen en Oslo. Daarna volgden meldingen in Duitsland. En sinds begin november zijn in België meermaals drones gesignaleerd bij militaire bases. De luchthavens van Brussel-Zaventem en Luik werden tijdelijk gesloten. Ook in Nederland doken drones al eerder op. Afgelopen maandagavond vlogen er meerdere boven het havengebied van Terneuzen. Eerder werden ze gezien bij het NAVO-commandocentrum in Brunssum en luchthaven Maastricht Aachen Airport.
Meestal vinden signaleringen plaats boven gevoelige infrastructuur. Zo staan in Volkel Nederlandse F-35-gevechtsvliegtuigen. In Eindhoven staan onder meer Hercules-transportvliegtuigen en A330-tankvliegtuigen.
De Belgische minister van Defensie Theo Francken vermoedde dat het doel van een dronesignalering begin november boven de militaire vliegbasis Kleine-Brogel, waar kernwapens liggen, spionage was. Verschillende Europese leiders hebben openlijk gesuggereerd dat Rusland verantwoordelijk kan zijn. In de nasleep van een melding die de luchthaven van Kopenhagen platlegde, zei de Deense premier Mette Frederiksen dat Russische betrokkenheid „niet kon worden uitgesloten”. De Duitse bondskanselier Friedrich Merz zei in oktober dat Duitsland dacht „dat Rusland achter het merendeel” zit van deze „spionagepogingen”. Dit soort dronevluchten zouden passen in een strategie van ‘hybride oorlogsvoering’, die onrust aanwakkeren onder de bevolking.
Defensie heeft zich niet uitgelaten over een eventueel verband met andere dronemeldingen in Europa. Geen van de recent gesignaleerde drones in Noord- en West-Europa is, zover bekend, onderschept, of succesvol gevolgd naar het punt van landing. Ook werd voor sommige waarnemingen, zoals in Oslo in september, uiteindelijk geen concreet bewijs gevonden. Eén melder, bij Luchthaven Brussel, bleek een helikopter voor drone aangezien te hebben.
In België zijn inmiddels extra veiligheidsmaatregelen genomen. Zo heeft het land een antidronesysteem aangeschaft in Letland en krijgt het ondersteuning van de Britse Royal Air Force.
Geef cadeau
Deel
Mail de redactie
NIEUW: Geef dit artikel cadeau
Als NRC-abonnee kun je elke maand 10 artikelen cadeau geven aan iemand zonder NRC-abonnement. De ontvanger kan het artikel direct lezen, zonder betaalmuur.