Twee verdachten in de corruptiezaak tegen Damen Shipyards hebben een strafbeschikking geaccepteerd van het Openbaar Ministerie. Het gaat om de marketingdirecteur van het scheepsbouwconcern Sander van O. en om Richard Lopez Ramirez, de voormalige directeur van het Havenbedrijf van Curaçao.
Dat bleek maandagochtend tijdens de eerste openbare zitting over het ‘Onderzoek Bagdad’ van opsporingsdienst FIOD naar corruptiebetalingen en valsheid in geschrifte door het grootste scheepsbouwconcern van Nederland.
De strafbeschikking van Sander van O. is opmerkelijk. Hij is op dit moment marketingdirecteur van Damen. Tussen 2004 en 2020 was hij ‘gebiedsdirecteur Amerika’s’ voor de scheepsbouwer. Veel van de verdachte deals van Damen spelen in deze regio, onder meer in Brazilië, op Curaçao, op de Bahama’s, en in Trinidad en Tobago. Van O. zou nauw betrokken zijn bij het wegmoffelen van hoge commissiebetalingen in de administratie van Damen. Hij kreeg volgens een betrokkene een taakstraf van 160 uur.
Van O. is naast zijn baan bij Damen ‘non-executive’ lid van het management van MerweOord, het familiebedrijf achter het baggerconcern Van Oord en scheepsbouwer IHC. In een van de verdachte projecten, Sandy Bottom in de Bahama’s, werkte Damen samen met baggeraar Van Oord, bij de gelijktijdige verkoop van schepen en het versterken van marinebases op de Bahama’s.
Belangrijkste verdachten afwezig
De gang voor zaal 2 van rechtbank Zwolle stond maandagochtend tjokvol advocaten en journalisten, maar de belangrijkste verdachten waren afwezig. Grootaandeelhouder en voorzitter van de raad van commissarissen Kommer Damen, zijn zoon en de huidige bestuursvoorzitter Arnout en voormalig ceo René Berkvens waren niet naar de regiezitting gekomen. De zitting begon met een reflectie van de officier van justitie op hun rol. Het Openbaar Ministerie heeft tijdens het jarenlange onderzoek geen bewijs kunnen vinden dat de drie „actieve betrokkenheid” hadden bij de dubieuze transacties en fout opgestelde documenten die de FIOD aantrof bij de inval in 2017.
Het OM houdt de Damen-top verantwoordelijk voor het creëren van een bedrijfscultuur die het risico op corruptie en valsheid in geschrifte met zich meedraagt
Wel houdt het OM de Damen-top verantwoordelijk voor het creëren van een bedrijfscultuur die het risico op corruptie en valsheid in geschrifte met zich meedraagt en waarbij „medewerkers lager in de organisatie” torenhoge commissiebetalingen verdoezelen, zonder dat zij daarvoor „concrete instructies” krijgen van hogerhand. Er is, aldus de officier, „voldoende bewijs” dat de Damen-top „bewust de ogen sloot” voor strafbare feiten die werden gepleegd in het verkoopapparaat van de scheepsbouwer.
De enige andere overgebleven verdachte in de strafzaak was wel naar Zwolle gekomen. Stephen Hobson, de 77-jarige verkoopagent van Damen Shipyards in het Caribisch gebied, was de dag ervoor uit Barbados overgevlogen om tegenover de rechtbank zijn onschuld te bepleiten. Volgens het OM beloofde Damen hem veel hogere commissiebetalingen dan in de formulieren voor de staatskredietverzekeraar Atradius DSB werden opgenomen. Daarin stond dat Damen 2 procent aan commissie betaalde bij deze miljoenendeals, terwijl Hobson volgens het OM in beide gevallen 15 procent werd beloofd.
Hobson hield een emotioneel pleidooi tegenover de rechters. „Ik heb tien van mijn beste commerciële jaren aan Damen gegeven”, zei hij. Hij heeft als „partner” gewoon recht op de afgesproken bedragen, waar hij nooit iemand van heeft omgekocht. „Het enige wat ik wil is rechtvaardigheid en eerlijkheid.” Op de gang vertrouwt hij de verslaggevers toe dat zijn familie wil dat hij schikt, zijn gezondheid is broos. „Maar dat wil ik niet, het is mijn reputatie. Weet je hoeveel premiers in het Caribisch gebied ik ken? Ik ga door tot het fucking bittere eind.”
Lange lijst verdenkingen
Aan het begin van de zitting somde de officier een lange en diverse lijst van verdenkingen tegen Damen op. Zo betaalde Damen 26,5 miljoen euro commissie aan een verkoopagent in Indonesië, zonder dat te melden aan Atradius DSB. Op Curaçao zou Damen een van de directeuren van het lokale havenbedrijf 220.000 euro hebben toegezegd als er Damen-schepen zouden worden besteld. In Sierra Leone beloofde Damen 15 procent commissie aan een verkoopagent die bemiddelde bij de verkoop van schepen, maar verzweeg het concern die afspraak in het ‘bid submission form’ voor de Wereldbank die de aankoop financierde. Ook was Damen betrokken bij een schandaal rond het Braziliaanse staatsoliebedrijf Petrobras. Damen zou volgens het OM een kleine 350.000 dollar hebben overgemaakt naar Zwitserse en Chinese bankrekeningen waar de directeur bevoorrading van Petrobras toegang toe had.
De overheid van Trinidad en Tobago heeft zich inmiddels als slachtoffer gemeld
De overheid van Trinidad en Tobago heeft zich inmiddels als slachtoffer gemeld en gaat een zogeheten ‘vordering benadeelde partij’ indienen, bleek ook op de zitting. Volgens het OM hoogde Damen de prijs van schepen op met de commissiebetalingen en werd dat verhuld in de eigen administratie. De implicatie: in de deals ter waarde van honderden miljoenen die de FIOD heeft onderzocht hebben de buitenlandse overheden die schepen bij Damen hebben gekocht in feite zelf de verdachte betalingen aan hun eigen ambtenaren en politici betaald. Trinidad en Tobago wil nu het te veel betaalde geld terug van Damen.
Geef cadeau
Deel
Mail de redactie
NIEUW: Geef dit artikel cadeau
Als NRC-abonnee kun je elke maand 10 artikelen cadeau geven aan iemand zonder NRC-abonnement. De ontvanger kan het artikel direct lezen, zonder betaalmuur.