Door: Marc Bos

Jaarlijks keert de ziekte weer terug. Dat komt doordat het een influenzavirus is, net als het griepvirus. ‘Het virus muteert makkelijk en daardoor kan het zich snel verspreiden. Ieder jaar komen er weer nieuwe varianten. Hoe groot de uitbraak wordt, hangt af van de besmettelijkheid en de ernst van een variant. Soms is er een variant die heel besmettelijk is en weinig dodelijke slachtoffers maakt, maar er zijn ook varianten waarbij weinig dieren besmet raken, maar het sterftecijfer wel heel hoog ligt.’

Nog geen geregistreerd vaccin
Het virus verspreidt zich via wilde trekvogels, die over pluimveehouderijen of kinderboerderijen vliegen. Via hun ontlasting bereikt het virus de dieren op de grond. Dieren vaccineren tegen de vogelgriep is nog niet mogelijk vertelt De Bont, al is er al wel een vaccin ontwikkeld. 

‘Maar er is op dit moment nog geen geregistreerd vaccin tegen vogelgriep beschikbaar. Er lopen pilots om pluimvee te vaccineren, maar daar zijn nog geen resultaten van. Ook levert vaccinatie nog allerlei handelsproblemen op. Vooralsnog moeten we het doen met de ophokplicht.’

Nadat ergens vogelgriep geconstateerd is, wordt direct een vervoersverbod ingesteld binnen een straal van tien kilometer van het getroffen bedrijf. Ook geldt momenteel een landelijke ophokplicht. 

‘Het virus verspreidt zich razendsnel, dus de ophokplicht is de belangrijkste stap bij een uitbraak. Dat is natuurlijk wel een heel ingrijpende maatregel, zeker voor kinderboerderijen. Ook heeft de ruiming van de dieren grote impact op de getroffen bedrijven, nog los van het dierenleed dat de vogelgriep veroorzaakt.’

Aanzienlijke pluimveepopulatie
Dat er relatief veel uitbraken van vogelgriep zijn in Noord-Nederland, heeft volgens De Bont met meerdere factoren te maken. ‘Allereerst moet je een gevoelige groep hebben, dus een aanzienlijke pluimveepopulatie, en een bron van verspreiding. Doordat hier veel trekvogels overvliegen, is de kans op uitbraken groter dan in gebieden waar nauwelijks trekvogels zijn.’ 

Als mensen zelf veel dode of mogelijk besmette vogels zien, is het belangrijk om de vogels niet aan te raken, benadrukt De Bont. ‘Blijf ervan af en bel direct de dierenambulance’, adviseert hij.

Deskundigen pleiten regelmatig voor veranderingen in de bio-industrie, omdat zulke grote aantallen dieren op een relatief klein oppervlak het risico op verspreiding van ziektes vergroot. ‘Natuurlijk is dat een risico, maar het is ook niet zo dat je dan maar massaal pluimvee moet gaan ruimen. Het is vooral belangrijk dat er onderzoek wordt gedaan naar de risico’s, dat gebeurt nu al en kan helpen om beter zicht op de ziekte te krijgen.’

Een woordvoerder van het ministerie van Landbouw, Voedselvoorziening, Visserij en Natuur (LVVN) laat weten dat er meerdere maatregelen genomen worden om verspreiding van de vogelgriep tegen te gaan. Daarbij gaat het om vervoersbeperkingen, screening van omliggende bedrijven en een meldplicht van mogelijke besmettingsgevallen.