De introductie van een nieuwe functie op X afgelopen weekeinde heeft tot grote verwarring geleid op het sociale mediaplatform van miljardair Elon Musk. De functie is bedoeld om de transparantie te vergroten op het platform, waar trollen en bots zich vaak voordoen als mensen. Maar het gevolg was dat veel prominente profielen met grote aantallen volgers werden ontmaskerd als politieke beïnvloedingscampagnes of zogeheten ‘engagement farming’: op manipulatieve wijze het aantal reacties en volgers opkrikken om geld te verdienen.
De nieuwe functie waar het om gaat is het tabblad ‘Over dit account’. Dit stelt gebruikers van X in staat om te zien wanneer en in welk land een profiel is aangemaakt, waar de oprichter zich op dat moment bevindt, en hoe vaak de profielnaam is gewijzigd. Het tabblad bevat ook een waarschuwing dat de locatiegegevens kunnen worden beïnvloed doordat gebruikers reizen of doordat ze een VPN gebruikten. Maar volgens Nikita Bier, hoofd productontwikkeling bij X, is de gebruikersinformatie 99 procent nauwkeurig.
Bier noemde de nieuwe functie aanvankelijk ,,een belangrijke eerste stap naar het veiligstellen van de integriteit van het wereldwijde dorpsplein. We zijn van plan om gebruikers veel meer manieren te bieden om de authenticiteit te verifiëren van de content die ze op X zien”. Maar enkele uren later, nadat de update grote beroering had veroorzaakt op het platform, plaatste Bier een nieuw bericht: ,,I need a drink”.
De nieuwe functie bevestigde namelijk wat veel onderzoekers al beweren sinds Musk X in 2022 overnam: het platform is gekaapt door (buitenlandse) trollen en spamaccounts die zich voordoen als mensen, grote hoeveelheden desinformatie rondpompen en zo het publieke debat vergiftigen. Zo deelde president Trump zaterdag op zijn eigen sociale mediaplatform Truth Social een screenshot van bericht van een X-account met de naam ‘TRUMP_ARMY_’ dat het vonnis van het Hooggerechtshof prees dat hem de mogelijkheid zou geven om criminelen te deporteren naar El Salvador. Dit X-account met een half miljoen volgers, onder wie prominente Republikeinen, bleek te zijn gevestigd in India.
Ontmaskeren
Dit was slechts het meest prominente voorbeeld dat de afgelopen dagen voorbijkwam, aangezien X-gebruikers massaal misleidende profielen begonnen te ontmaskeren. Zo bleek het account @MAGANationX (‘Patriot Voice for We The People’) met bijna 400.000 volgers te zijn gevestigd in „Oost-Europa (niet-EU)”. Of neem het profiel @IvankaNews_, dat meer dan een miljoen volgers heeft opgebouwd met berichten over Trumps dochter. Het bleek te zijn gevestigd in Nigeria en sinds 2010 al elf keer van naam te zijn veranderd.
De voorbeelden bleven niet beperkt tot prominente MAGA-accounts. Er werden net zo goed bedrieglijke profielen ontmaskerd die zich voordeden als Democraten, zoals een account met 52.000 volgers dat zichzelf een ,,professionele Maga-jager” noemde en in Kenia bleek te zijn gevestigd. Andere politieke beïnvloedingscampagnes richtten zich op andere landen. Zo deelde de BBC diverse in Iran gevestigde accounts die zich uitgaven voor mensen in Schotland die voorstander waren van Schotse onafhankelijkheid.
Het doel van dit soort accounts is niet alleen politieke beïnvloeding. Want X maakt het ook mogelijk om geld te verdienen met provocerende politieke berichten. De meeste misleidende accounts hebben een blauw vinkje, wat inhoudt dat ze zijn geabonneerd op de Premium-variant van X en betaald krijgen voor berichten die veel reacties genereren. Om daarvoor in aanmerking te komen, moeten ze wel voldoen aan bepaalde criteria, zoals het doorstaan van identiteitscontroles en het genereren van meer dan 5 miljoen impressies binnen drie maanden. Maar volgens experts is dit geen serieuze verificatie.
Verwarring
Hoewel de nieuwe functie dus moest leiden tot meer transparantie in dit spiegelpaleis, leidde die in sommige gevallen juist tot meer verwarring. Zo kreeg een bericht op X dat ten onrechte suggereerde dat het profiel van het Amerikaanse Department of Homeland Security (DHS) was gevestigd in Israël 2 miljoen views. Zowel het DHS als Bier plaatste daarop berichten om gebruikers ervan duidelijk te maken dat dit onzin was. Anderen probeerden een politiek slaatje te slaan uit de verwarring. Zo greep het Israëlische ministerie van Buitenlandse Zaken één vermeend nepaccount van een journalist in Gaza aan om al het nieuws uit Gaza verdacht te maken: ,,Verslaggeving uit Gaza is nep en onbetrouwbaar”.
Nu kun je denken: wat maakt het uit? X is met gemiddeld 128,2 miljoen gebruikers per dag een relatief klein sociaal medium. Slechts 10 procent van de Amerikanen zegt X dagelijks te gebruiken. Toch is de politieke invloed van het platform onevenredig groot. Want het is nog steeds een plek waar veel journalisten, mediapersoonlijkheden en politici nieuws consumeren. Velen delen geregeld berichten van andere gebruikers als bewijs van hun eigen gelijk of de verdorvenheid van hun politieke tegenstanders.
Eliot Higgins van onderzoekscollectief Bellingcat schreef op het socialemediaplatform Bluesky dat de architectuur van X is veranderd van een informatie-ecosysteem in wat hij een ‘performatief ecosysteem’ noemt. „Actoren communiceren niet; ze ensceneren provocaties om opbrengst te genereren”, schreef hij. ,,Het resultaat is een ongeordend discours: signalen die losstaan van de waarheid, identiteiten die worden gevormd door escalatie, en een feedbackloop waarin de voorstelling de realiteit overschaduwt.”
NOS stopt met berichten op X
De NOS en het actualiteitenprogramma Nieuwsuur (NOS/NTR) zijn gestopt met posten op X. „Het platform past niet meer bij onze visie op hoe wij nieuws willen aanbieden via sociale media”, schrijven ze in een online verklaring. De reden voor het besluit is de grote hoeveelheid ,,haatdragende reacties en desinformatie” op Elon Musks platform X.
De omroep en het programma gebruiken sociale media om in contact te staan met hun publiek en content te verspreiden die is toegespitst op de gebruikers van de betreffende platformen. Maar dat is volgens hen op X niet meer mogelijk door de grote hoeveelheid negatieve reacties en het feit dat moderatie daarvan niet mogelijk is. Bovendien hebben de omroep en het programma nooit specifieke content gemaakt voor de gebruikers van X.
De NOS overwoog al langer om te stoppen met X, vertelde NOS Nieuws-hoofdredacteur Giselle van Cann al in januari 2024 in het radioprogramma Spraakmakers. De aanleiding was destijds dat de omroep KRO-NCRV besloot te stoppen met X nadat Akwasi Owusu Ansah, de baas van Omroep Zwart, avondenlang het doelwit was van haatdragende en racistische uitlatingen op X tijdens zijn deelname aan het programma De Slimste Mens.
Geef cadeau
Deel
Mail de redactie
NIEUW: Geef dit artikel cadeau
Als NRC-abonnee kun je elke maand 10 artikelen cadeau geven aan iemand zonder NRC-abonnement. De ontvanger kan het artikel direct lezen, zonder betaalmuur.
The Trust Project |
Waarom je NRC kan vertrouwen