Witkoff adviseerde het Kremlin hoe Trump te paaien – maar wie lekte dat gesprek?

Laat Poetin bellen naar Trump en hem feliciteren met zijn prestatie van het vredesakkoord rond Gaza. Laat hem zeggen dat hij respecteert dat Trump een man van vrede is, en dat hij erg blij is dat hij dit mocht zien. En laat hem dan zeggen dat Steve en Joeri een vergelijkbaar idee hebben voor Oekraïne.  

Dat zijn de instructies die speciaal gezant Steve Witkoff op 14 oktober telefonisch overbracht aan de Russische gezant Joeri Oesjakov. Een audio-opname van dit gesprek werd gelekt aan het Amerikaanse persbureau Bloomberg, dat de transcripten publiceerde.  

„Tussen ons”, zegt Witkoff tegen Oesjakov. „Ik begrijp heel goed wat er nodig is om een vredesakkoord te bereiken: [de Oekraïense regio] Donetsk, en misschien een gebiedsruil ergens. Maar in plaats van dat zeggen, laten we meer hoopvol zijn want ik denk dat we een deal gaan krijgen. Ik krijg hiervoor heel veel ruimte van de president.” 

Frappant detail: Witkoff wil dat het gesprek met de Russische president plaatsvindt voordat de Oekraïense president Zelensky kans heeft met Trump te spreken. De Amerikaanse president had gehint dat Kyiv het Amerikaanse kruisvluchtwapen Tomahawk zou krijgen.

Poetin belt op 16 oktober twee uur lang met Trump, en daarna zijn de Tomahawks van de baan.

Dealmaker

De Russische onderhandelaar Kirill Dmitriëv en de Amerikaanse vicepresident JD Vance ontkennen dat de transcripten echt zijn. President Trump daarentegen, gevraagd naar zijn reactie, noemde de uitwisseling „standaard”, tegenover media. „[Witkoff] moet Oekraïne aan Rusland verkopen, en Rusland aan Oekraïne. Dat is wat een dealmaker doet.” 

Er werd nog een tweede transcript gelekt. Een telefoongesprek tussen gezant Oesjakov en de Russische onderhandelaar Dmitriëv op 29 oktober. Hierin stelt Oesjakov dat hij „het maximum” wil vragen. Dmitriëv zegt „Laten we gewoon onze positie op papier zetten. […] Ik denk niet dat [de Amerikanen] precies die versie gaan gebruiken, maar zo dichtbij mogelijk.”

[Witkoff] moet Oekraïne aan Rusland verkopen, en Rusland aan Oekraïne. Dat is wat een dealmaker doet

President Trump
in reactie op de transcripten

Uit het gesprek wordt duidelijk dat Oesjakov de Amerikanen niet honderd procent vertrouwt. Hij noemt het „een risico” als de standpunten niet letterlijk worden overgenomen. „Dan nemen ze het niet over en dan gaan ze zeggen dat het met ons overeengekomen is”. Dmitriev stelt hem gerust: „Nee, nee, nee […] ik zal het woord voor woord herhalen”.

Gezant Oesjakov houdt de authenticiteit van de lekken in het midden. „Ik spreek vaak met Witkoff”, zegt hij tegen een Russische politiek journalist van het staatskanaal. Gevraagd waar de informatie vandaan komt, zegt Oesjakov: „Iemand luistert, iemand lekt, wij zijn het niet. […] het is onwaarschijnlijk dat ze dit doen om de betrekkingen te verbeteren.” 

Herkomst plan

De vraag blijft: wie heeft het gelekt? Is het iemand uit het Amerikaanse inlichtingenapparaat die wil laten zien hoe close team-Trump is met de Russen? Een Amerikaanse bron lijkt het waarschijnlijkst, gezien de toegang tot het materiaal en het feit dat er onrust is ontstaan over het Amerikaanse handelen in deze kwestie.

Maar Europa heeft ook een motief: wrok dat de bondgenoten volledig buiten de besprekingen zijn gehouden. Of Oekraïne: terugslaan nadat Kyiv ineens met een Russisch plan werd geconfronteerd. En dan de Russen, die tot nu toe nog nooit hebben laten zien dat ze daadwerkelijk bereid zijn tot een compromis, en wel veel interesse tonen in dit proces zo veel mogelijk te traineren.

Het transcript strijkt in elk geval de regering-Trump tegen de haren in. Na felle kritiek uit Oekraïne en Europa deed Trump het voorkomen alsof het plan door de Verenigde Staten was opgesteld, en niet geïnitieerd is door Rusland. Maar uit het transcript blijkt dat de VS weliswaar opdracht gaf, maar dat Moskou wat betreft de inhoud vrije invulling kreeg.  

Vorige week dicteerden Trumps adviseurs een 28-puntenplan voor vrede aan de Oekraïense president via de telefoon. Een Amerikaanse hoge defensiefunctionaris die in Kyiv aanwezig was, zou daarbij hebben gedreigd met het stoppen van verdere inlichtingen- en wapensteun, als Kyiv niet voor Thanksgiving zou tekenen. Dit werd later ontkend door de Amerikanen.  

De herkomst van de omstreden ‘28-punten’ werd door bondgenoten van Oekraïne met wantrouwen bekeken, omdat  de eisen zeer op Russische hand waren. Dat Washington zoveel druk zette op ondertekening, kan dan gezien worden als Amerikaanse steun aan Rusland.  

Na een briefing van de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken noemden senatoren het vredesvoorstel „een Russisch wensenlijstje”. Minister Marco Rubio weerlegde dat publiekelijk, als „schaamteloos onwaar”.  De Republikeinse senator Mitch McConnell stelde dat „een deal die Russische agressie beloont, het papier waarop het gedrukt is niet waard is”.  

Zelfs senator Lindsey Graham, een Trump-loyalist, zei dat voor hem duidelijk is geworden dat er geen vrede kan komen zolang Poetin denkt dat hij aan de touwtjes trekt. „Als we aan zijn eisen toegeven, zal dat wereldwijd alleen maar nieuwe agressie aanwakkeren.”

Als we aan [Poetins] eisen toegeven, zal dat wereldwijd alleen maar nieuwe agressie aanwakkeren

Lindsey Graham
Republikeinse senator

Officieel stelt het Witte Huis dat het plan is opgesteld door Witkoff en Trumps schoonzoon Jared Kushner, die daarbij contact onderhielden met de Russische onderhandelaar Dmitriëv. De drie mannen hadden overeenkomstige ideeën over hoe het voorstel eruit zou moeten komen te zien, aldus bronnen van The Wall Street Journal. Maar Dmitriëvs ideeën waren „het meest specifiek”.  

Oekraïense delegaties hebben zich afgelopen dagen over het voorstel gebogen met Amerikaanse afgevaardigden. Inmiddels zou een tegenvoorstel rond zijn. Afgelopen weekend lekte ook een een 24-puntenplan voor een rechtvaardige vrede in de Britse pers, opgesteld door Europese bondgenoten en Kyiv, dat het gebruikt zou hebben ter inspiratie voor de eigen onderhandelingen.

Voorstel tot capitulatie

Het is maar de vraag of Rusland daadwerkelijk wil onderhandelen over vrede, of dat het vasthoudt aan het eerdere dictaat, dat door vele medestanders van Oekraïne is omschreven als een voorstel tot capitulatie. De Russische minister van Buitenlandse Zaken, Sergej Lavrov, had alvast minzaam gezegd dat het nieuwe vredesvoorstel „de geest en letter” van het topoverleg in Alaska tussen Trump en Poetin zou moeten reflecteren.

Bij dat topoverleg op Amerikaanse bodem met de van oorlogsmisdaden verdachte Russische president, werden Oekraïne en Europa buiten de deur gehouden. Duidelijk werd daar dat Moskou probeert met steun van de VS zijn oorlogsdoelen in Oekraïne te behalen: het bereiken van een rompstaat onder volledige financiële controle van grootmachten Rusland en de VS, en binnen de culturele invloedssfeer van Rusland.

Daartoe paait het Kremlin president Trump met mogelijke toekomstige zakendeals. In het 28-puntenplan stond ook dat de VS stevig konden gaan verdienen aan de wederopbouw van Oekraïne en de hernieuwde toegang van Rusland tot de wereldeconomie.

Na de Oekraïense aanpassingen zouden inmiddels nog 22 punten op tafel liggen, maar de inhoud is onbekend. Witkoff reist volgende week opnieuw naar Moskou om verder te onderhandelen. 

TRANSCRIPT Gesprek tussen Dmitriëv en Oesjakov

Transcript van gesprek tussen onderhandelaar Kirill Dmitriëv en assistent van de Russische president Poetin, Joeri Oesjakov, zoals gelekt door Bloomberg. Het zou gaan om een telefoongesprek gevoerd op 29 oktober.

Oesjakov: Hallo
Dmitriëv: Joeri Viktorovitsj
Oesjakov: Ja, Kirill Aleksandrovitsj, nou ik heb alles daarheen gestuurd. Morgen gaan we daar praten.
Dmitriëv: Ah, mooi zo, mooi zo. Ja, ja, ja, ik vloog naar Saoedi-Arabië. Maar het lijkt me heel belangrijk, want het is een hele goede weg vooruit.
Oesjakov: Nou, we moeten er het maximale uithalen. Wat denkt u, hoe ziet u het? Wat valt er anders over te brengen?
Dmitriëv: Nee, kijk. Ik denk dat we op dit papier zeg maar onze positie uiteenzetten, en ik geef het gewoon informeel door, en maak duidelijk dat het informeel is. En laat hen het dan eigen maken. Ik denk niet dat ze niet precies onze versie pakken, maar tenminste zo dichtbij mogelijk.
Oesjakov: Nou dat is het punt, ze kunnen het niet overnemen, en toch zeggen dat ze het met ons overeengekomen zijn. Daar ben ik bang voor.
Dmitriëv: Nee, nee, nee. Zeker, ik zeg het precies zoals u, woord voor woord.
Oesjakov: Ze kunnen het verdraaien en klaar. Dat risico is er. Echt. Maar goed, laat maar. We gaan het zien.
Dmitriëv: Ja, we doen het gewoon zo. En daarna kun je met Steve praten over dit papier. We doen het zorgvuldig.
Oesjakov: [onhoorbaar]
Dmirtiëv: Ik dank u zeer, Joeri Viktorovitsj. Ik dank u zeer. Bedankt. Tot ziens.

Transcript Gesprek tussen Steve Witkoff en Joeri Oesjakov

Transcript van gesprek tussen speciaal gezant van president Trump, vastgoedinvesteerder Steve Witkoff, en een assistent van de Russische president Poetin, Joeri Oesjakov, zoals gepubliceerd door Bloomberg. Het zou gaan om een telefoongesprek dat zou zijn gevoerd op 29 oktober. Het gesprek zou zijn gevoerd in het Engels.
[telefoon gaat over]
Witkoff: Hi Joeri
Oesjakov: Yeah Steve, hi, hoe gaat het?
Witkoff: Goed Joeri, hoe gaat het?
Oesjakov: Ik ben okay. Gefeliciteerd mijn vriend.
Witkoff: Dankjewel.
Oesjakov: Je hebt goed werk verricht. Echt goed werk verricht. Heel erg bedankt. Dank je, dank je.
Witkoff: Dankjewel Joeri en bedankt voor alle steun [voor het staakt-het-vuren in Gaza, red.]. Ik weet dat jouw land het steunde en ik dank jullie.
Oesjakov: Ja, ja, ja, ja. Je weet dat we daarom de organisatie van het eerste Russisch-Arabische topoverleg hebben uitgesteld.
Witkoff: Ja
Oesjakov: Yeah, want we vinden dat jullie het echte werk doen in de regio.
Witkoff: Nou, luister. Ik ga je iets vertellen. Ik denk, ik denk dat als we dat Rusland-Oekraïne-ding kunnen oplossen, iedereen op en neer springt van plezier.
Oesjakov: Yeah, yeah, yeah. Ja, je moet alleen één probleem oplossen. [lacht]
Witkoff: Welk?
Oesjakov: De Russisch-Oekraïense oorlog.
Witkoff: I know! Hoe lossen we dat op?
Oesjakov: Mijn vriend, ik wil je advies. Denk je dat het zinvol is als onze bazen met elkaar bellen?
Witkoff: Ja, dat denk ik wel.
Oesjakov: Dat meen je. En wanneer denk je dat het mogelijk is?
Witkoff: Ik denk dat zodra je het voorstelt, my guy [Trump, red.] er klaar voor is.
Oesjakov: Okay, okay.
Witkoff: Joeri, Joeri, hier is wat ik zou doen. Mijn aanbeveling.
Oesjakov: Yes please.
Witkoff: Ik zou bellen en herhalen dat je de president feliciteert met zijn prestatie van het vredesakkoord rond Gaza, dat je respecteert dat hij een man van vrede is, en dat je, gewoon, erg blij bent dat je dit mocht zien. Dat zou ik zeggen. En ik denk dat het vanuit daar een heel goed gesprek wordt.
Want – ik zal zeggen wat ik tegen de president zei. Ik zei tegen de president dat jij, dat de Russische Federatie, altijd een vredesdeal heeft gewild. Dat geloof ik. Ik heb tegen de president gezegd dat ik dat geloof. En ik geloof dat de kwestie is – het probleem is dat we twee landen hebben die moeilijk tot een compromis kunnen komen maar als dat gebeurt, dan hebben we een vredesdeal. Ik denk zelfs dat als we misschien iets van een 20-punten vredesvoorstel optekenen, zoals we in Gaza deden. We hebben een 20-punten-Trump-plan samengesteld, dat was 20 punten voor vrede en ik denk misschien moeten we hetzelfde doen met jou.
Het punt is dat …
Oesjakov: Okay, okay vriend. Ik denk dat onze leiders precies dat punt goed kunnen bespreken. Hey Steve, ik stem ermee in dat hij zal feliciteren, hij zal zeggen dat meneer Trump een echte vredesman is en zo voorts. Dat zal hij zeggen.
Witkoff: Maar luister, wat mij geweldig lijkt …
Oesjakov: Okay okay.
Witkoff: Wat als, wat als, luister even.
Oesjakov: Ik overleg dit met mijn baas en kom dan bij je terug, okay?
Witkoff: Ja want luister wat ik zeg. Ik wil dat je zegt, misschien moet je dit gewoon tegen president Poetin zeggen, want ik weet dat je president Poetin ten diepste respecteert.
Oesjakov: Ja, ja.
Witkoff: Misschien zegt hij tegen president Trump: weet je wat, Steve en Joeri hebben een heel vergelijkbaar 20-punten-plan voor vrede besproken, en dat zou weleens iets kunnen zijn dat een verschil gaat maken, we staan hiervoor open – om te onderzoeken wat ervoor nodig is om een vredesdeal te sluiten.
Nou, tussen ons. Ik begrijp heel goed wat er nodig is om een vredesakkoord te bereiken: [de Oekraïense regio] Donetsk, en misschien een gebiedsruil ergens. Maar in plaats van daarover praten, laten we meer hoopvol spreken want ik denk dat we een deal gaan krijgen. En ik denk, Joeri, dat de president me heel veel ruimte en discretie geeft om de deal te bereiken.
Oesjakov: Ik zie het.
Witkoff: Dus als we kunnen zorgen dat ik hierna met Joeri kan praten en we een gesprek hebben, dan zou dat kunnen leiden tot grootse dingen.
Oesjakov: Okay dat klinkt goed. Klinkt goed.
Witkoff: En er is nog iets: Zelensky komt naar het Witte Huis op vrijdag.
Oesjakov: Dat weet ik [grinnikt]
Witkoff: Ik ben bij die ontmoeting omdat ze mij erbij willen hebben, maar ik denk dat als het kan dat we het telefoontje met jouw baas voor vrijdag hebben.
Oesjakov: Ervoor, ervoor – ja?
Witkoff: Correct.
Oesjakov: Okay. Okay. Ik heb je advies. Ik bespreek het met mijn baas en dan kom ik bij je terug, okay?
Witkoff: Okay Joeri, ik spreek je snel.
Oesjakov: Geweldig, geweldig. Heel erg bedankt. Dankjewel.
Witkoff: Bye bye
Oesjakov: Bye

Geef cadeau

Deel

Mail de redactie

NIEUW: Geef dit artikel cadeau
Als NRC-abonnee kun je elke maand 10 artikelen cadeau geven aan iemand zonder NRC-abonnement. De ontvanger kan het artikel direct lezen, zonder betaalmuur.

Waarom je NRC kan vertrouwen