De tbs’er die vorig jaar een persoon met een mes vermoordde en een ander zwaar verwondde bij de Erasmusbrug in Rotterdam, vertoonde in de aanloop daarnaartoe zorgwekkende signalen, maar die werden door de toezichthoudende instanties niet goed beoordeeld. Dat schrijven de Inspectie Justitie en Veiligheid en de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd in een donderdag gepubliceerd rapport.
Ayoub M. (23) uit Amersfoort stak op 19 september vorig jaar aan de voet van de Erasmusbrug met twee vleesmessen twee mensen neer. Een 32-jarige Rotterdammer overleed, en een 33-jarige Zwitser ontkwam op het nippertje, dankzij flink wat geluk, aan de dood. Omstanders wisten M. te overmeesteren voordat hij nog meer slachtoffers kon maken.
M. stak in 2022 zijn moeder neer, in een psychotische episode waarin hij ontoerekeningsvatbaar was. Daarom doorliep hij een tbs-traject met voorwaarden — hij zat dus niet in een tbs-kliniek, tenzij hij dingen zou doen die daar aanleiding toe zouden geven. De dader stond onder toezicht van Reclassering Nederland, verbleef in een locatie van Kwintes voor beschermd wonen en volgde een ambulante forensische behandeling bij de Waag.
Uit het onderzoek van de inspecties blijkt dat M. in de aanloop naar de steekpartij in Rotterdam wel degelijk „vroege signalen voor toenemende kwetsbaarheid op psychiatrische ontregeling” vertoonde. Uit urinecontroles bleek dat hij in de maanden voor de steekpartij — tegen de regels in — cannabis en cocaïne gebruikte, wat nieuwe psychoses kan aanwakkeren. De betrokken professionals oordeelden dat zijn drugsgebruik paste bij zijn jonge leeftijd „en het daarbij passende experimenteergedrag”.
Nepdrugs
Drie weken voor de dodelijke steekpartij werd M. opgepakt omdat hij nepdrugs verhandelde in Amsterdam. Tijdens de aanhouding verzette M. zich, waarna hij drie dagen in een politiecel moest doorbrengen. Dit vond plaats in een periode waarin de structuur in zijn leven wegviel vanwege de zomervakantie. „De verdachte keert zijn dag- en nachtritme om, komt laat thuis en slaapt overdag uit.” De betrokken instanties overwogen om M. tbs mét dwangverpleging te geven, maar het Openbaar Ministerie gaf hem nog een laatste kans. Hij moest dan wel „openheid en bereidheid tot gedragsverbetering” tonen.
Reclassering Nederland, Kwintes en de Waag hadden onvoldoende door hoeveel risico M. door zijn drugsgebruik en gebrek aan dagbesteding liep, concluderen de inspecties. „Risico’s dat hij opnieuw een delict zou kunnen begaan, zijn hierdoor onvoldoende onderkend. Maar een verband met het steekincident is niet vast te stellen.”
Deskundigen van het Pieter Baan Centrum trokken na onderzoek de conclusie dat M. ernstig psychotisch ontregeld was en dat dat nauw samenhing met „ogenschijnlijk” jihadistisch, extremistisch gedrag. M. had tijdens zijn aanval „Allahu akbar” geroepen en zei tegen de politie dat hij het op ongelovigen had gemunt. Enkele uren voor de aanval zocht de dader naar onthoofdingsvideo’s van Islamitische Staat (IS). In de maanden ervoor had hij op het internet gesprekken over jihad en islamitisch extremisme. Tijdens zijn inleidende zitting vorig jaar ontkende M. dat hij terroristische motieven had.
Maandag staat M. opnieuw voor de rechter. Het OM beschuldigt hem van moord, poging tot moord en bedreiging, met een terroristisch motief.
Lees ook
De kickbokstrainer dacht een ruzietje te sussen, maar overmeesterde de dader voordat die meer omstanders doodstak
Geef cadeau
Deel
Mail de redactie
NIEUW: Geef dit artikel cadeau
Als NRC-abonnee kun je elke maand 10 artikelen cadeau geven aan iemand zonder NRC-abonnement. De ontvanger kan het artikel direct lezen, zonder betaalmuur.
Waarom je NRC kan vertrouwen