NOSNabestaanden van KNIL-militairen met de postume onderscheiding

NOS Nieuws•vandaag, 15:34

Voor de Molukse gemeenschap in Breda is het vandaag een feestelijke dag: 62 oud-militairen van het Koninklijk Nederlandsch-Indisch Leger (KNIL) hebben postuum een onderscheiding gekregen. Het is bedoeld als eerbetoon en waardering voor deze vergeten groep.

Het gebeurt vaker dat oud-militairen van het KNIL postuum worden geëerd. Dat het nu zo’n grote groep is, is te danken aan de inspanningen van de Initiatiefgroep Eerbetoon Molukse KNIL-Militairen Breda. Zij zijn de nakomelingen van Molukse KNIL-soldaten, die in 1950 halsoverkop hun vaderland moesten verlaten nadat Nederland de onafhankelijkheid van Indonesië had erkend.

Het KNIL en de onafhankelijkheidsoorlog

Het Koninklijk Nederlands-Indisch Leger was een beroepsleger van lokale militairen die samen met de Nederlandse krijgsmacht tegen de Japanse bezetting vochten tijdens de Tweede Wereldoorlog.

In de Indonesische onafhankelijkheidsoorlog die daarna uitbrak, waren zij onderdeel van de Nederlandse troepenmacht die streed tegen de Indonesische onafhankelijkheidsstrijders.

Toen Nederland de soevereiniteit van Indonesië uiteindelijk erkende, werden de KNIL-militairen naar Nederland geëvacueerd. Hun opvang was echter lange tijd op terugkeer gericht, waardoor hun huisvesting en integratie veel te wensen overlieten.

Pas in de jaren 60 werd duidelijk dat van terugkeer geen sprake meer kon zijn. Deze’ gebroken belofte’ heeft de relatie tussen de Molukkers en de Nederlandse overheid nog jaren belast en leidde in de jaren 70 tot verschillende geruchtmakende gijzelingsacties, onder meer in treinen in Drenthe.

Loekas Makatita (72) is vlak na aankomst van zijn familie in Nederland geboren. Zijn vader, die KNIL-militair was tijdens de dekolonisatieoorlog, heeft nooit over zijn ervaringen verteld, “op een keer na, op zijn sterfbed”, vertelt Loekas. “Ik ben me daardoor altijd blijven afvragen hoe we verder moeten met ons leven in Nederland.” Een vraag die meer inwoners van de Molukse wijk in Breda zich stelden.

Treinkapingen en Satudarah

Velen zijn daarnaast op zoek naar eerherstel. “Op scholen in Nederland wordt niet verteld waarom wij Molukkers hier terecht zijn gekomen. De Nederlanders kennen ons van de treinkapingen en van Satudarah. Maar er is veel meer te vertellen”, vindt hij. “Toen wij hier kwamen, werden we ondergebracht in voormalige concentratiekampen uit de oorlog. Het was immers maar voor even, we zouden teruggaan. Maar dat is nooit gebeurd.”

  • NOS
  • NOS

Vorige slide

Volgende slide

Het eerste gebaar van erkenning voor die historie kreeg de initiatiefgroep in 2024. De gemeente Breda nam voor onbepaalde tijd de grafrechten over van de KNIL-militairen die in Breda begraven zijn. Er kwamen naamborden en in Park Valkenburg verrees een monument met daarop een tekst die refereert aan de gebroken belofte over terugkeer naar Ambon.

Verdriet van ouders

De initiatiefgroep ging ook aan de slag met eerherstel voor de militairen, die nooit onderscheiden waren voor hun inzet of die in de hectiek van de evacuatie verloren waren gegaan.

En zo lukte het met hulp van het ministerie van Defensie om voor 62 van hen de gegevens van hun diensttijd opnieuw bij elkaar te brengen. Hun nabestaanden zijn vandaag in Bronbeek ontvangen om het ereteken in ontvangst te nemen.

Loekas Makatita laat dat graag over aan zijn kleinzoon, alweer de vierde generatie in Nederland. Zijn doel is hiermee bereikt. Eindelijk zal hij weten wat het verhaal van zijn familie is. Want bij de medaille hoort een dossier met een beschrijving van de gebeurtenissen die aanleiding waren voor de toekenning. “Dan weet ik wat het verdriet van mijn vader en moeder was.”