Wat je oogwit over je gezondheid kan vertellen (en wanneer je wél moet opletten)

Wat is het oogwit precies?

Maar hoe werkt dat precies? En wanneer is het verstandig om actie te ondernemen? Het witte deel van het oog heet de sclera. Er ligt een dun, doorzichtig laagje overheen: de conjunctiva. Dit laagje bevat kleine bloedvaatjes én heeft een licht roze tot witachtige kleur. Precies dat laagje blijkt verrassend veel te kunnen vertellen over je gezondheid.

Nieuw onderzoek: je oogwit kan subtiel verklappen of je bloedarmoede hebt

Meerdere recente studies (2023–2024) onderzochten of de kleur en ‘witheid’ van de conjunctiva iets zegt over het hemoglobinegehalte in je bloed – de belangrijkste indicator voor anemie (bloedarmoede).

De belangrijkste bevindingen uit de onderzoeken:

• Onderzoekers analyseerden digitale foto’s van het oogwit en konden op basis van kleurverschillen voorspellen of iemand een verlaagd hemoglobinegehalte had.
• Vooral bleekheid of een minder roze ondertoon in de conjunctiva bleek een opvallend goede aanwijzing voor bloedarmoede.
• Met behulp van beeldanalyse of AI kon anemie in sommige studies zelfs met een nauwkeurigheid van 80–90% worden herkend.
• Vooral interessant: dit werkt met gewone camerabeelden, dus in de toekomst mogelijk zelfs met een smartphone.

Dat betekent niet dat een foto je bloedtest vervangt, maar wel dat je ogen soms eerder iets laten zien dan je doorhebt.

Waarom kleurveranderingen ontstaan

Bij bloedarmoede bevat je bloed minder hemoglobine, en omdat het oogslijmvlies dun en goed doorbloed is, kan die verandering daar zichtbaar worden. Het oogwit krijgt dan een minder roze tint, oogt bleker dan normaal en soms zijn de bloedvaatjes minder duidelijk te zien. Het gaat om subtiele verschillen die je zelf gemakkelijk over het hoofd ziet, maar in de studies konden algoritmes deze kleurvariaties nauwkeuriger beoordelen dan het menselijk oog.

Let op: dit betekent het níet

Dus belangrijk om te benadrukken: een verandering in het oogwit is op zichzelf nooit een diagnose. Je kunt er geen leverziekte, hoge bloeddruk of vitaminetekort mee vaststellen, omdat deze studies alleen een verband laten zien en geen direct oorzaak-gevolg. Wat het onderzoek wel duidelijk maakt, is dat je ogen een vroeg signaal kunnen geven dat er iets uit balans is, vooral bij vermoeidheid, ijzertekort of bloedarmoede.

Wanneer moet je wél alert zijn op je oogwit?

Let vooral op veranderingen die nieuw zijn voor jou:

1. Bleker oogwit of minder roze onderoogslijmvlies

Kan een signaal zijn van ijzertekort of milde bloedarmoede.

2. Geel oogwit

Dit onderzoek ging daar niet specifiek over, maar geel oogwit blijft een belangrijk signaal van lever- of galwegproblemen.

3. Rood oogwit

Vaak onschuldig (allergie, droge ogen), maar bij aanhoudende irritatie of pijn is het verstandig om je huisarts te bezoeken.

4. Pigmentvlekken of verdikkingen

Kan door zon of irritatie komen, maar bij groei of verandering kun je dit het beste laten checken.

Wanneer moet je naar de huisarts?

Maak een afspraak als je merkt dat je oogwit duidelijk bleker is dan normaal, zeker wanneer je dit combineert met klachten zoals vermoeidheid, duizeligheid of kortademigheid. Ook als je eerder bloedarmoede hebt gehad en dezelfde signalen herkent, is het verstandig om je huisarts te raadplegen. Met een eenvoudige bloedtest kan snel worden vastgesteld of er daadwerkelijk sprake is van een tekort.

Zelfs wetenschappers kijken nu anders naar ogen

De studies zijn vooral interessant omdat ze laten zien dat het oogwit een non-invasieve, toegankelijke manier kan zijn om gezondheidsproblemen vroeg te signaleren. Geen naalden, geen lab: alleen een foto. Onderzoekers verwachten dat deze technieken in de toekomst kunnen helpen in landen waar bloedtesten minder toegankelijk zijn of zelfs in apps die gebruikers attenderen op mogelijke gezondheidsrisico’s.

Maar zover is het nog niet. Tot die tijd blijft het oogwit vooral een handig signaal waar je even bij stil mag staan: zie je iets anders dan normaal? Dan kan dat een waardevolle hint zijn die het bekijken waard is.

Dit probeert je oogwit je te vertellen

Je oogwit vertelt veel meer dan je denkt. Zeker bij bloedarmoede kunnen subtiele kleurverschillen wijzen op veranderingen in je gezondheid. Het onderzoek staat nog in de kinderschoenen, maar het idee dat je ogen een vroege waarschuwing kunnen geven, is veelbelovend. Twijfel je over wat je ziet? Dan is een bloedtest altijd de beste vervolgstap.

Gezondheid

• Patterns onderzoeken, arXiv, American Academy of Ophthalmology, Dokter.nl

• Adobe Stock