Een doos eieren is duur op het moment – dertig procent duurder dan begin 2023. Eén reden is dat dit jaar bijna 10 procent van de pluimveehouders het bedrijf opdoekte en zich aanmeldde voor de uitkoopregeling van het Rijk, om de stikstofuitstoot te verminderen. Daarmee zijn in één jaar 1 miljard eieren van de ongeveer 10 miljard die Nederland elk jaar produceerde. „Dan gaat de prijs omhoog”, zegt Kees de Jong, voorzitter van de Vakgroep Pluimveehouderij van belangenbehartiger LTO.

Want de vraag naar ei groeit, vertelt hij. Het ei wordt gezien als een goedkoop en eiwitrijk alternatief voor vlees. Niet alleen in Nederland maar overal. Tweederde van de Nederlandse eieren wordt buiten Nederland opgegeten, vooral in Duitsland. Van veel eieren wordt ei-product gemaakt. Dan wordt het ei gesplitst in wit en geel – – bijvoorbeeld waar veel eiwitshakes worden gemaakt.

Het is een grote markt. In de verkoop van Nederlandsegaat een ruime miljard euro om en in de verkoop van Nederlandse twee tot drie miljard euro. De Jong was zelf pluimveehouder tot negen jaar geleden toen een grote brand zijn bedrijf verwoestte. Een paar jaar later ging hij bij LTO werken.

Een muis of een rat kan het virus binnen verspreiden, het is heel besmettelijk

Mieke Matthijs
Universiteit Utrecht

Maar er is ook een actuele reden voor het duurdere ei: de vogelgriep rukt op. Bij kippen op de Veluwe, in Overijssel, Zeeland en Limburg is het virus afgelopen weken geconstateerd. Ook diverse bedrijven met leghennen zijn geruimd, omdat ze anders alsnog aan het virus zouden . Er zullen waarschijnlijk meer ruimingen volgen. De Jong: „Er is een enorme golf gaande, afkomstig van besmette wilde vogels, voornamelijk watervogels.”

Ophokplicht

De besmettingen gaan nadrukkelijk níét van pluimveebedrijf naar pluimveebedrijf, zegt Mieke Matthijs in de veterinaire pluimveewetenschap (Universiteit Utrecht). „De Nederlandse veehouders werken sinds de eerste grote vogelgriepuitbraak in 2003 heel hygiënisch. Ze kleden zich om en douchen in veel gevallen voor ze de pluimveebedrijven ingaan. En nu geldt, sinds enkele weken, overal een ophokplicht. Dus de kippen zitten binnen zodat ze niet besmet worden van buiten.” Toch is dat gebeurd, bij zeker vijftien commerciële pluimveehouders en enkele hobbykippenboeren. „Dat komt onder andere doordat wilde vogels ’s nachts op het erf of ergens in een dak zitten, en dan kan een muis of rat het virus binnen verspreiden. Het is heel besmettelijk”, aldus Matthijs.

Waarom zijn er meer besmettingen in Nederland dan in België of Duitsland? Omdat Nederland relatief veel open water heeft, zegt Matthijs. Sloten bij de veehouderijen, rivieren en kanalen. Daar leven watervogels die het virus nu verspreiden. Maar waarom er dit najaar weer zo’n heftige virus-variant is, dat weet niemand precies.

Nieuw vaccin

Er bestaat sinds een jaar een effectief vaccin tegen het vogelgriepvirus, dat zowel de kip beschermt voor ziekte als ervoor zorgt dat de kip het virus niet verder verspreidt. Het vaccin is goedgekeurd door medicijnautoriteit EMA. Er is op dit moment één pluimveehouderij, van de 1.800 in Nederland, die zijn kippen heeft gevaccineerd. Dat is dan ook een proef, vertelt De Jong van LTO. „Een zeer hoopgevende maar ingewikkelde.”

Dat zit zo: „We moeten heel transparant werken en aantonen dat het vaccin geen gevolgen heeft voor de volksgezondheid. Want desinformatie is overal aanwezig en de consument moet dus overtuigd worden dat eieren van een gevaccineerde kip geen probleem zijn.” Alle eieren van dat ene bedrijf worden voorlopig alleen verkocht in Nederland.

Om producten van kippen en eieren te exporteren, was tot voor kort een ‘niet-gevaccineerd’-verklaring nodig. Dat kwam voort uit wereldwijd beleid dat dieren met vogelgriep geruimd moesten worden. En dát kwam weer voort uit de zorg dat het vaccin wél de kip beschermde voor ziekte maar níét verhinderde dat de kip het virus verspreidt.

Nu de EMA het nieuwe vaccin – dat ook het doorgeven van het virus verhindert – heeft goedgekeurd ligt de weg open om op termijn over te gaan op vaccinatie. Maar het wantrouwen bij een kleine vocale groep consumenten tegen vaccins is sinds de coronapandemie nog steeds aanwezig in sommige landen en daarom, zegt De Jong, willen de Nederlandse pluimveehouders zorgvuldig iedereen overtuigen dat het vaccin veilig is. „Ook al weten ze dat zelf al lang.” Je wilt niet, zegt hij, dat in andere landen eieren op de markt worden gebracht van kippen die ‘ongevaccineerd’ zijn, als een soort keurmerk. Overigens krijgen alle kippen die eieren leggen al tientallen jaren andere vaccinaties voordat ze volwassen zijn en eieren gaan leggen.

Omdat consumenten wereldwijd een „omslag” moeten maken naar een denkwijze dat vogelgriep via vaccinatie kan worden ingeperkt, zegt De Jong, moeten pluimveehouders voorzichtig handelen. Dat is de reden waarom vooralsnog bij één bedrijf, in Nederland, het proces is begonnen. De Jong heeft er vertrouwen in dat buitenlandse afnemers op termijn wel degelijk zullen meegaan in het vaccineren van de pluimeestapel. „We zien nu al interesse uit andere landen, zoals de Verenigde Staten, de VK en Japan, in hoe wij het nu aanpakken.”

Geef cadeau

Deel

Mail de redactie

NIEUW: Geef dit artikel cadeau
Als NRC-abonnee kun je elke maand 10 artikelen cadeau geven aan iemand zonder NRC-abonnement. De ontvanger kan het artikel direct lezen, zonder betaalmuur.

Waarom je NRC kan vertrouwen