Oproer! Honderden boeren zijn naar Den Bosch getogen om te protesteren tegen nieuwe, provinciale maatregelen om de natuur beter te beschermen. Oneerlijk en disproportioneel, vinden ze. „Dit is landbouwafbraakbeleid”, zegt varkenshouder Cas van Zutphen (23) uit Zijtaart. „Jonge boeren hebben hier straks geen toekomst meer.” Van Zutphen zit in een tractor die hij, naast ongeveer , onder veel getoeter op een grasveld heeft geparkeerd. „Dat gras gaan we later opnieuw inzaaien”, belooft een boerenbestuurder.
Binnen volgen enkele honderden boeren de beraadslagingen van de Brabantse politiek. „Beseft u wat de gevolgen zijn van uw plan?”, vraagt Lotte van Heesbeen van het Brabants Agrarisch Jongeren Kontakt aan de leden van de Provinciale Staten. „Operatie geslaagd, patiënt overleden, is dat wat u wil?”
Steen des aanstoots is het plan om boeren maatregelen te laten nemen die de stikstofuitstoot verlagen zónder daarvoor een vergunning te hoeven aanvragen. Dat lijkt misschien verstandig, nu het in Nederland door het ‘stikstofslot’ vrijwel onmogelijk is geworden vergunningen te krijgen, óók voor maatregelen die de natuur in beschermde natuurgebieden ten góede komen, zoals Europese regels voorschrijven. Veel partijen in de Brabantse Staten zeggen het plan om die reden te steunen, het is een van de maatregelen om eindelijk een begin te maken met het reduceren van stikstof.
Voorman Mark van den Oever van Farmers Defence Force bij het provinciehuis van Brabant.
Foto ROB ENGELAAR / ANP
Zoom in
‘Minder varkens’
Verstandig is het plan echter allerminst, vinden de boeren. Ze worden straks min of meer gedwongen voor veel geld hun stallen aan te passen, zonder enig uitzicht op vergunningen in latere jaren. „Wel het zuur en niet het zoet”, stelt Lotte van Heesbeen. Varkenshouder Cas van Zutphen: „Het lijkt heel gemakkelijk om zonder vergunning alleen maar te melden dat je bijvoorbeeld een luchtwasser gaat plaatsen. Maar weet je wat er daarna gaat gebeuren? Na de emissiereductie zegt straks de provincie tegen mij dat ik dan ook maar minder varkens moet houden. Zo worden mijn dierrechten op een smerige manier afgepakt.”
Geld voor andere investeringen heeft de boer in dat geval ook al niet meer. Voor dierenwelzijn bijvoorbeeld. Het voorstel kent inderdaad „kwetsbaarheden”, stelt de Nederlandse Vereniging van Banken in een brief aan de provincie: „We zien dat het innovatie en verduurzaming kan belemmeren en het verdienvermogen van agrarische ondernemers negatief kan beïnvloeden. Deze ontwikkeling kan invloed hebben op de individuele financieringsbeslissingen en risicobeoordelingen van banken.”
Trekkers bij het provinciehuis van Brabant.
Foto ROB ENGELAAR / ANP
Zoom in
Ook een ander plan van Brabant is veel boeren in het verkeerde keelgat geschoten. Dat behelst strenger toezicht en handhaving in de directe omgeving van de Europees beschermde Natura2000-gebieden. Daarbij gaat het om het effect van gewasbeschermingsmiddelen op kwetsbare natuur, en ook het effect van het onttrekken van water in dat gebied, nodig om gewassen te beregenen. Voor zowel het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen als voor wateronttrekkingen is volgens de provincie een vergunning nodig, tot verbijstering van onder anderen hoofdbestuurder Hendrik Hoeksema van boerenorganisatie ZLTO. „Dat betekent dat iedere individuele boer moet aantonen dat zijn bedrijfsvoering géén significante schade veroorzaakt. Die onderzoeken zijn extreem duur en de uitkomst is onzeker. Dit zet bedrijven acuut klem en bedreigt hun voortbestaan.”
Groenten telen
Woordvoerders van de provincie wijzen erop dat de plannen juist zijn bedoeld om boeren per gebied te helpen, zodat ze niet de dupe worden van landelijke maatregelen die, ooit, wellicht genomen zullen worden, zoals een algehele reductie van de veestapel. Ook is de provincie nu eenmaal gedwongen te reageren op, zoals teamleider Natura2000 Piera Fehres van de provincie omschrijft, de „hagelslag aan handhavingsverzoeken” van omwonenden en milieugroepen in de gehele provincie.
De protesterende boeren hebben daar even geen boodschap aan. „Wie deze maatregelen heeft bedacht, moet wel een gruwelijke hekel aan de landbouw hebben”, stelt Bas Aarts van de Stichting Leefbaar Peelland. Boeren vrezen onder meer dat het telen van groenten naast natuurgebieden onmogelijk zal worden. Aarts: „Onze grond daalt door deze absurde maatregelen gigantisch in waarde en de rekening hiervoor wordt bij de boer neergelegd.”
Teler Erica van Aert, werkzaam op de Brabantse Wal: „Uw maatregelen zorgen ervoor dat wij geen prei, broccoli, ijsbergsla, sperziebonen, koolrabi, knolvenkel, zoete aardappelen, rabarber en bleekselderij kunnen telen voor de winkels. Deze groenten zullen dan voor een groot deel geïmporteerd worden.” Ze vindt het ook rampzalig voor jonge boeren: „Hoe moeten wij de bedrijven van onze ouders overnemen als jullie de waarde onder onze grond weg slaan?”
FOto ANP ROB ENGELAAR / ANP
Zoom in
Geef cadeau
Deel
Mail de redactie
NIEUW: Geef dit artikel cadeau
Als NRC-abonnee kun je elke maand 10 artikelen cadeau geven aan iemand zonder NRC-abonnement. De ontvanger kan het artikel direct lezen, zonder betaalmuur.
Waarom je NRC kan vertrouwen