We vroegen wat jullie wilden weten over de situatie rondom Venezuela. Jullie vragen worden beantwoord door Amerika-verslaggever Tom van ’t Einde en door de journalisten Oscar van Dam en Melissa Stamper, die beiden vanaf Aruba, Bonaire en Curaçao (de ABC-eilanden) werkzaam zijn.
1. Waarom valt Trump Venezuela aan?
Er zijn verschillende redenen waarom de Amerikaanse president Donald Trump een militaire vloot richting Venezuela stuurt, begint Van ’t Einde. “De eerste reden is machtsvertoon om de Venezolaanse president Nicolás Maduro tot overgave te dwingen”, zegt hij. Volgens Trump zou Maduro aan het hoofd van een drugskartel in Venezuela staan en drugs via vissersbootjes de Verenigde Staten in proberen te smokkelen.
“Maar de drugs waar Amerika echt last van heeft, is fentanyl, een sterke pijnstiller, en die komt niet uit Venezuela, maar wordt geproduceerd in Mexico met ingrediënten uit China. Venezuela is op zijn hoogst een doorvoerland van cocaïne uit Colombia”, legt hij uit.
Donald Trump zou de strijd tegen drugs volgens de Amerika-verslaggever gebruiken als excuus om de inzet van het Amerikaanse leger te rechtvaardigen.
“Trump beloofde in zijn campagne dat hij er alles aan zou doen om de toestroom van drugs naar het land te beperken. Maar hij zou eigenlijk een einde willen maken aan de migrantenstroom van miljoenen Venezolanen die de crisis zijn ontvlucht, waarvan 800.000 in de VS terecht zijn gekomen”, zegt Van ’t Einde.
Daarnaast spelen er ook economische en strategische factoren een rol in de spanningen tussen de twee landen. “Venezuela heeft de grootste olievoorraad ter wereld. De Amerikaanse oliebedrijven verdienden tot 1998 ongelooflijk veel geld aan die Venezolaanse olie. Hugo Chavez, de voorganger van de Venezolaanse president Maduro, heeft de Amerikaanse oliebedrijven het land uitgejaagd. De VS verloor daardoor een enorm kapitaal”, vertelt Van ’t Einde.
“Ook beschikt het land over kritieke grondstoffen, die Trump maar al te graag zou willen hebben”, gaat hij verder. “Wat ook lastig is voor Amerika is dat Venezuela steeds meer toetrekt naar andere dictatoriale regimes zoals China en Rusland. Dat vormt natuurlijk een groot risico voor de VS, omdat Venezuela ‘in hun achtertuin’ ligt.”
“Want stel je voor dat Rusland in Venezuela raketten neerzet, dan komen ze wel heel dichtbij de Verenigde Staten. Amerika heeft er daarom veel belang bij om dat gebied in eigen invloedsfeer te krijgen.”
Verslaggever Tom van ’t Einde2. Hoe kan de VS ongestraft boten beschieten?
Het Amerikaanse leger heeft sinds september meer dan 21 aanvallen uitgevoerd op boten die volgens de regering-Trump drugs vervoerden. Meer dan tachtig opvarenden zijn daarbij gedood. Van ’t Einde: “De aanvallen zijn in strijd met het internationaal recht, want hoewel er drugssmokkelaars tussen de vissers kunnen zitten, zijn ze zonder bewijs en zonder proces doodgeschoten door de Amerikaanse regering.”
“Amerikanen maken zich hier niet alleen boos over, maar er zijn ook zorgen over deze ontwikkelingen”, zegt Van ’t Einde. “Waar veel Amerikanen zich erg zorgen om maken, is dat wanneer Trump wegkomt met zijn aanvallen in het Caribisch gebied, hij misschien ook mensen in Amerika om het leven kan brengen.”
“Trump lijkt zich niets aan te trekken van alle wetten en regels en dat geeft heel veel Amerikanen angst”, gaat hij verder. “Je ziet nu al dat ICE, de Amerikaanse Immigratiedienst, wordt ingezet tegen mensen die een verblijfsvergunning hebben in de Verenigde Staten en dus staatsburger zijn. Uiteindelijk kan het ook de veiligheid van Amerikanen bedreigen.”
In theorie zou het Congres of de senaat de militaire acties in het Caribisch gebied een halt toe kunnen roepen. “Maar daar heb je een meerderheid voor nodig”, zegt de verslaggever. “Zowel de senaat als het Congres zijn in handen van de Republikeinen. En Republikeinse politici die tegen Trump in durven te gaan zijn er niet veel.”
“Pas over een jaar zijn de midterms (tussentijdse verkiezingen, red.) weer en dan kan de meerderheid bij de Democraten komen te liggen en kunnen Trumps bevoegdheden worden beperkt”, legt hij uit.
3. Is er angst onder de bevolking van de ABC-eilanden?
Volgens journalist Oscar van Dam, die werkzaam is op Curaçao, maken de bewoners op het eiland zich grote zorgen over een mogelijk conflict. “Commandant der Strijdkrachten Onno Eichelsheim zei dat er zorgen zijn over Venezuela. Want als dat land wordt aangevallen door Amerika, kan Venezuela terugslaan op de ABC-eilanden”, zegt Van Dam.
“Die angst is ook wel terecht”, gaat de journalist verder, “omdat Venezuela onder leiding van Chavez (de voorganger van president Maduro, red.) jaren geleden zich hierover heeft uitgelaten.” Het Zuid-Amerikaanse land ziet Curaçao als een bondgenoot van de Verenigde Staten, vanwege de militaire luchtbasis op het eiland.
“Vanuit deze luchtbasis kan Amerika controles uitvoeren op drugssmokkel in Zuid-Amerika. De kustwacht van Curaçao werkt nauw samen met Amerika om de drugscontrole uit voeren in het Caribisch gebied”, legt Van Dam uit. “Nu zeggen zowel Curaçao als Nederland niet betrokken te zijn bij die Amerikaanse strijd, maar dat ziet Venezuela wel anders”, weet hij.
Journalisten Oscar van Dam en Melissa Stamper
“In Curaçao zijn we helemaal niet gewend aan oorlog, dus het feit dat Amerika een enorme vloot deze kant op stuurt en vissersboten aanvalt, geeft veel angst”, ziet Van Dam.
De inwoners van Aruba vragen zich af waarop ze zich moeten voorbereiden, zegt journalist Melissa Stamper. “Vanuit de Arubaanse regering wordt benadrukt dat buitenlandse betrekkingen een zaak van Nederland zijn. Dit schept bij de bevolking het onderbuikgevoel dat het slecht zal aflopen als er iets gebeurt. Op Curaçao is deze bezorgdheid eveneens merkbaar; vragen worden in de politiek gesteld, maar blijven onbeantwoord.”
4. Hoe groot is de kans op een Amerikaanse lucht- of grondaanval op Venezuela?
Amerika-verslaggever Van ’t Einde denkt dat de kans op aanvallen aanzienlijk is. Maar hij verwacht niet dat als het gebeurt, het tot een grootschalige oorlog leidt met een invasie van Amerikaanse troepen op de grond.
“Trump heeft in zijn campagne zijn kiezers beloofd om Amerika niet weer in een oorlog te storten in een ver land. Hij wil niet de levens van zijn mannen riskeren voor een oorlog waar zij niets van begrijpen en die veel geld kost”, legt hij uit.
“Als Trump dan toch overgaat tot een gewapend ingrijpen dan schat ik dat hij een paar gerichte aanvallen uitvoert op militaire doelen in Venezuela. Maar een grootschalige invasie is veel te riskant”, voegt hij toe.
5. Welke andere landen steunen Venezuela? En wat geeft Venezuela daar voor terug?
“De grootste landen die concrete steun geven aan Venezuela zijn Rusland en China”, antwoordt journalist Oscar van Dam. “Zij steunen Venezuela onder andere omdat het land veel olie heeft. In ruil daarvoor heeft Rusland in het verleden bijvoorbeeld graan geleverd, en nu wapens.”
Daarnaast krijgt Venezuela steun van veel landen die tégen Amerika zijn, vertelt hij. “Dat zijn bijvoorbeeld Cuba, Noord-Korea, Iran en Nicaragua. Het gaat dan vooral om politieke steun, omdat Venezuela nog steeds een socialistische staat is.”
6. Hebben de spanningen tussen de VS en Venezuela invloed op het toerisme van Curaçao en Aruba?
“We zien nog geen invloed van de spanningen terug in de cijfers over het toerisme. Het toerisme op Curaçao stijgt nog steeds iedere maand”, zegt Van Dam. “Maar het is natuurlijk niet onlogisch om te denken dat er minder mensen op vakantie naar Curaçao willen gaan als daar in de buurt oorlogshandelingen verricht kunnen worden.”
“Er is dus wel een angst bij toerismebureaus en ook bij politici dat er minder mensen willen komen. Wij voelen dat we in een oorlogsgebied getrokken kunnen worden”, merkt de journalist.
Journalist Stamper ziet dezelfde angst terug bij de bewoners op Aruba. “De onrust rondom de spanningen tussen de Verenigde Staten en Venezuela blijft groeien, mede vanwege de nauwe banden van de eilanden met Venezuela. Iedereen op de eilanden volgt het nieuws uit de VS, maar ook vanuit Venezuela”, zegt ze.
“Hoewel vanuit Nederland wordt gesteld dat er geen acute dreiging is, zijn er wel degelijk risico’s. Deze hebben invloed op de migrantenstroom, de luchtvaart en het toerisme, de grootste pijler van de Arubaanse economie”, legt ze uit.
“Dit effect is eerder opgemerkt, bijvoorbeeld tijdens COVID, toen Aruba zwaar getroffen werd door de sluiting. Er heerst de vrees dat mensen het gevoel kunnen krijgen dat Aruba onveilig is. Het is een beetje vergelijkbaar met de zaak van Natalee Holloway, dat gaf toen ook de indruk dat het eiland onveilig is. Deze spanningen kunnen grote negatieve gevolgen hebben voor het eiland”, zegt Stamper tot slot.