•
Vandaag
•
leestijd 4 minuten
•
238 keer bekeken
•
bewaren
Niet zozeer een les voor Poetin en de anderen maar voor ons hier in Europa, wij de goedwillenden met onze fraaie verhalen over streng en rechtvaardig.
Sinds een week of wat draait in de Nederlandse bioscopen de film Nuremberg. Die is gebaseerd op het boek van de Amerikaanse psychiater Douglas Kelley. Hij was verantwoordelijk voor de geestelijke toestand van de beklaagde nazi’s voor en tijdens het grote oorlogsmisdadenproces in 1946. Kelley constateerde dat hij niet te maken had met gevaarlijke gekken maar met normale mensen die allemaal hun eigen reden hadden om zich te voegen naar een misdadig systeem. De film behandelt voornamelijk zijn contacten met Hermann Göring, die behalve een ijdeltuit een intelligent en onderhoudend man blijkt met gevoel voor humor.
De recensies houden niet over maar tegelijkertijd stellen de beoordelaars vast dat de film een belangrijk thema behandelt: je hoeft niet gek te zijn om de afschuwelijkste misdaden tegen de mensheid te plegen. Integendeel: ambitie, plichtsbetrachting, tunnelvisie, kunnen onder de juiste omstandigheden genoeg zijn. Denk aan de Nederlandse politiemensen die soms met pijn in het hart toch joden uit hun huizen haalden. Of aan Poetin met zijn entourage. Of Xi Jinping. Ja, daar denken we graag aan. En aan Pete Hegseth of Donald Trump.
De les van de film Nuremberg wordt niet voor het eerst gegeven. The Zone of Interest doet dat veel indringender. Die gaat over het gezellige gezin van commandant Rudolf Höss in de geriefelijke ambtswoning naast het concentratiekamp Auschwitz. En bijijna iedereen kent op zijn minst de titel van het boek dat de filosofe/politicologe Hanna Arendt schreef over het proces-Eichmann in Israël: De Banaliteit van het Kwaad.
Kelley had weinig succes met zijn boek over de normaliteit van oorlogsmisdadigers in Neurenberg. De tijdgenoten wilden hem niet geloven. Het was te confronterend te bedenken hoe ze onder vergelijkbare omstandigheden zélf hadden gehandeld.
Met Kelley liep het uiteindelijk slecht af. Hij verloor zich in allerlei doodlopend onderzoek naar waarheidssera en raakte aan de drank. In 1958 kondigde hij tijdens het koken aan dat hij nu zelfmoord ging plegen. Hij deed dat onder de ogen van zijn vrouw en kinderen met dezelfde gifpil waarmee Göring zich in zijn cel van het leven beroofde zodat hij niet meer kon worden opgehangen.
Onze generaties zijn wereldwijzer. Wij zijn eerder bereid te aanvaarden dat belangrijke mensen met bloed aan hun handen, in wezen normaal zijn en niet krankzinnig. Bjj menigeen komt nu behalve de al genoemde machthebbers Netanyahu voor de geest. Of Ayatollah Khamenei. Dat hangt een beetje van de persoonlijke politieke voorkeur af.
Toch wekt een film als Nuremberg associaties met personen die veel dichter bij ons in de buurt staan. Niet alleen Nederland maar ook de EU is bezig vorm te geven aan het strengste asielbeleid ook. Deskundigen als de socioloog Ruud Koopmans, hoogleraar aan de Humboldt Universiteit, pleit met hartstocht voor het afschuiven van asielzoekerscentra op landen buiten de Europese Unie waar dan de procedure zal worden afgewikkeld. De politiek maakt ondertussen afspraken met regeringen in Afrika om in ruil voor geld migranten tegen te houden. Mark Rutte en Giorgia Meloni namen het voortouw door een hierover een deal te sluiten met de dictator van Tunesië Kais Saïed, gezien zijn uitspraken een racist pur sang. Er zijn ook overeenkomsten gesloten met de Mauritaanse president Mohammed Ould Ghazouani om migranten te stoppen die op wrakke bootjes naar de Canarische Eilanden proberen te varen. Een overeenkomst met Niger om de route door de Sahara van Niamey naar de kust van de Middellandse Zee af te sluiten is verbroken, sinds daar een anti-Franse militaire coup plaatsvond. Met Libische strijdgroepen en een zogenaamde kustwacht wordt door Europese regeringen en Brussel wél samengewerkt.
Sindsdien brengen de media gedurig verhalen over migranten die – van hun schamele bezittingen beroofd – de woestijn in gejaagd worden. In Mauritanië lopen ze de kans te worden gemarteld, stelde Human Rights Watch vast in een schokkend rapport.
In het chaotische Libië verhandelen strijdgroepen onderling opgepakte migranten alsof het slaven zijn. Vervolgens wordt aan familieleden thuis of in Europa losgeld gevraagd. Met de mobiele telefoon erbij worden de slachtoffers dan gemarteld, bijvoorbeeld door smeulend en smeltend plastic op hun huid te laten druppelen. Amnesty International houdt Europese gezagsdragers dat al bijna tien jaar voor ogen, tot nog toe tevergeefs. Het nieuwe migratiepact van de EU zal de zaken alleen maar erger maken, zo stelt de kinderrechtenorganisatie Humanium vast. Ook Artsen Zonder Grenzen blijft zorgwekkende informatie naar buiten brengen. In september bevestigde de EU nog een keer dat ze de Libische “kustwacht” blijft steunen ondanks een stroom van berichten over mensenrechtenschendingen en het in de steek laten van drenkelingen.
Dat zijn de feiten. Ondertussen verschijnen in de talkshows politici en deskundigen van allerlei slag die dit alles met verve verdedigen. Ze hebben het over een streng en rechtvaardig beleid, over opvang in de regio, over het gegeven dat wij niet iederéén kunnen binnenlaten hoe graag we het ook zouden willen. Enzovoorts. Zo dekken zij deals die op grote schaal levens kosten van weerloze mensen die maar zelden op de tv-schermen verschijnen omdat zij ver van Europese waarnemers worden mishandeld en gedood.
Een wegkijkend publiek knikt goedkeurend bij het aanhoren van deze bezweringen. Het is toch logisch allemaal. Dit is helaas nodig om ruimte te maken voor échte vluchtelingen die uiteraard, uiteráárd altijd welkom zijn.
Nuremberg. The Zone of Interest.
Bekijk hier de trailer van Nuremberg:
Bekijk hier de trailer van Zone of Interest:
Voor het overige ben ik van mening dat het toeslagenschandaal niet uit de publieke aandacht mag verdwijnen en de affaire rond het Groninger aardgas evenmin zeker nu de laatste putten open blijven.
Beluister Het Geheugenpaleis, de wekelijkse podcast van Han van der Horst en John Knieriem over politiek en geschiedenis. Nu: Europa in de knel tussen Trump en Poetin?