Asielmaatregelen die in Nederland worden bestempeld als extreemrechts, zijn in veel Europese landen gemeengoed. Dat zegt hoogleraar sociologie aan de Humboldtuniversiteit in Berlijn Ruud Koopmans. Hij vindt bijvoorbeeld dat asielzoekers die geen identiteitsdocumenten kunnen overleggen, niet in Nederland moeten kunnen blijven.

Samenvatting

  • Hoogleraar Ruud Koopmans stelt dat asielmaatregelen die in Nederland als extreemrechts gelden, in veel Europese landen normaal beleid zijn.

  • Hij bekritiseert dat Nederland hervormingen zoals het tweestatusstelsel en strenger beleid voor statushouders niet doorvoert, terwijl buurlanden dat wel doen.

  • Koopmans vindt dat asielzoekers zonder identiteitsdocumenten niet mogen blijven, omdat dit misbruik in de hand werkt en terugkeer onmogelijk maakt.

  • Hij waarschuwt dat falend asielbeleid maatschappelijke onvrede voedt en dat strengere maatregelen in Europa al breed worden toegepast.

Het kabinet-Schoof kondigde het strengste asielbeleid ooit aan, maar slaagde er volgens Koopmans niet in bepalende maatregelen door te voeren. “Het ligt voor een groot deel aan politieke onwil en politieke blokkades. Er zijn een aantal maatregelen die we nog altijd niet hebben doorgevoerd, zoals het tweestatenstelsel”, begint Koopmans in WNL Op Zondag op NPO 1.

Over de gast

Ruud Koopmans

Ruud Koopmans

Socioloog

Ruud Koopmans is een Nederlandse hoogleraar sociologie aan de Humboldtuniversiteit in Berlijn en directeur van de afdeling “Migratie, Integratie en Transnationalisering” aan het Wissenschaftszentrum Berlin für Sozialforschung.

Het tweestatusstelsel is het systeem waarbij erkende vluchtelingen met een verblijfsvergunning andere rechten en voorzieningen krijgen dan afgewezen asielzoekers of mensen met een tijdelijke status, zoals toegang tot werk, studie en sociale voorzieningen. “Een stelsel dat in veel van onze omliggende landen waaronder Duitsland al jarenlang bestaat en door alle politieke partijen wordt gedragen”, zegt Koopmans.

“Dat geldt hier als een soort extreem radicale maatregel, onder ‘het strengste asielbeleid ooit’. Het is een doodnormale en fatsoenlijke maatregel, die in andere landen werkt”, verzucht de hoogleraar. “Desondanks slagen wij er niet in om het in te voeren. Dat geldt ook voor het opheffen van een permanente verblijfsvergunning voor statushouders.”

Om het falen van ons asielsysteem aan te tonen, vertelt Koopmans: “Wij mogen mensen niet meer uitzetten naar België, omdat in België onmenselijke behandeling dreigt voor jonge alleenstaande asielzoekers. Dat laat ook zien dat in België wel beleid mogelijk is en gevoerd wordt op dat gebied. En niet door ‘de meest rechtse regering ooit’, maar door een doodnormaal kabinet. Net als in Duitsland, waar het allemaal ook mogelijk is.”

Tekst gaat verder onder X.

Volgens Koopmans “moeten we beseffen dat heel veel van de dingen die bij ons zo controversieel zijn en bijna als extreemrechts en populistisch gelden, in heel veel Europese buurlanden al lang gemeengoed zijn”. Ook in politiek Den Haag moet die werkelijkheid doordringen, vindt hij. “Heel veel dingen die hier ook in de media worden uitgelegd als extreem controversiële voorstellen, zijn door heel fatsoenlijke regeringen in buurlanden al lang doorgevoerd.”

“Degene die doen voorkomen dat een tweestatenstelsel een onmenselijke maatregel is en tegen de rechtstaat ingaat, hebben zelf de verantwoordelijkheid dat het probleem niet wordt opgelost”, vindt Koopmans. “Zij zijn medeverantwoordelijk voor de onvrede in de samenleving. We kunnen er wel alleen Geert Wilders de schuld van geven, maar falend beleid is ook een oorzaak van dit soort ontwikkelingen.”

Ongedocumenteerden

Koopmans vindt dat asielzoekers die in Nederland asiel aanvragen en blijvend geen identiteitsdocumenten kunnen overleggen, weggestuurd moeten worden. Nu kunnen ongedocumenteerden vaak blijven. “De juridische situatie is zo dat het hebben van geldige identiteitsdocumenten helemaal geen voorwaarde is om toegang tot Europa te krijgen of om toegang tot de asielprocedure te krijgen.”

“Heel veel dingen die hier ook in de media worden uitgelegd als extreem controversiële voorstellen, zijn door heel fatsoenlijke regeringen in buurlanden al lang doorgevoerd.”

“Het gevolg daarvan is dat de meeste mensen die als asielzoeker naar Europa komen, zonder identiteitsdocumenten aankomen en daartoe door mensensmokkelaars worden aangemoedigd. De kansen om te blijven zijn groter als je geen identiteitsdocumenten hebt dan wanneer je ze wel hebt”, zegt de hoogleraar.

Uit onderzoek van een paar jaar geleden blijkt dat zeventig procent van de mensen die naar Nederland komen om asiel aan te vragen, dat probeert zonder identiteitsdocument, weet Koopmans. “In Duitsland is het vorig jaar onderzocht. Daar komt 52 procent van de asielzoekers zonder documenten aan. Het gaat vooral om mensen die uit landen komen waar ze heel kleine kans hebben om hier erkend te worden.”

Het zijn bijvoorbeeld mensen uit Nigeria. “Uit de gebieden in Nigeria waar deze mensen vandaan komen, heerst geen burgeroorlog en voor de meeste mensen is er geen sprake van politieke vervolging. Ze worden bijna allemaal afgewezen. Voor iemand die uit Nigeria komt, is het dus goed om zonder paspoort aan te komen en soms om te zeggen dat ze niet uit Nigeria komen. En zelfs als ze worden afgewezen, kunnen ze niet worden teruggevoerd, want ze hebben geen documenten.”

WNL Op Zondag gemist? Luister deze uitzending terug als podcast. De tekst gaat hieronder verder.

Om deze content te bekijken dien je akkoord te gaan met sociale media cookies.

Ondertussen was bij meer dan de helft van de islamitische terroristische aanslagen in Europa sinds 2015 de dader ongedocumenteerd. “Pas tijdens het proces kon men vaststellen wie ze eigenlijk waren en waar ze vandaan kwamen. En soms lukte het tijdens het proces zelfs niet, zoals nu het geval is bij de verdachte in de zaak van Lisa. De juridische werkelijkheid en het rechtsgevoel en de legitieme veiligheidsbelangen van burgers botsen.”

“Ik denk dat we toe moeten naar een asielsysteem waarin het niet meer mogelijk is om een asielaanvraag in te dienen in Europa als je geen identiteitsdocumenten kan overleggen”, zegt Koopmans. “Je kan mensen natuurlijk een bepaalde tijd geven om hun identiteit aan te tonen, maar als dat niet lukt… Er is op dit moment geen enkele dwang naar mensen die ongedocumenteerd hier aankomen om hun identiteit te bewijzen, dat is aan de overheid. Het is een omgekeerde bewijslast.”

Bovendien, zegt hij tot slot: “Het idee dat mensen in Nederland aankomen omdat ze onder bommenregens hun huis moesten verlaten en daarom hun paspoort niet konden meenemen, is absolute fictie. Hier aankomen kost duizenden euro’s. Die mensen moeten in Nigeria een verplichte identiteitskaart hebben. Ze kunnen duizenden euro’s betalen aan mensensmokkelaars, maar als ze op Lampedusa aankomen, hebben ze plots geen documenten. Dat is niet geloofwaardig.”