Je moet eerst wel even goed rondkijken voor je ze ziet, de nieuwe schilderijen van Marlene Dumas in het Louvre in Parijs. Maar als je je na binnenkomst in de glanzend gerenoveerde hal omdraait zie je ze hangen, hoog op de muur boven de ingangsdeur achter de Porte des Lions: negen geschilderde mensachtige hoofden, vanaf woensdag 3 december ook voor het publiek te zien.
De in Amsterdam wonende kunstenaar is hiermee „de eerste vrouwelijke hedendaagse kunstenaar” met een permanente plek in het Louvre, zoals internationale media de afgelopen weken dit werk van de uit Zuid-Afrika afkomstige Dumas (72) al duiden. „Een van de grootste schilders van onze tijd”, zoals Laurence des Cars, sinds 2021 de eerste vrouwelijke algemeen directeur van het Louvre, haar keuze voor Dumas omschrijft.
Maar is dat het, waar het bij de opening van deze nieuwe rechtervleugel van het Louvre echt om gaat? Eenmaal bij de Porte des Lions, deze nieuwe ingang aan de rechterzijde van het Louvre, aangekomen, merk je direct dat de schilderijen onderdeel zijn van een veel groter project dat het museum aan het uitvoeren is. Door de vele aangescherpte veiligheidsmaatregelen sinds de juwelendiefstal van midden oktober duurt het even, maar dan zijn we eindelijk achter de bronzen leeuwen van de nieuwe ingangspoort. En deze nieuwe ‘Galerie des cinq continents’, zegt Louvre-woordvoerder Alexis Gregorat, kun je zien als „een preview van de Renaissance van het Louvre”.
De negen schilderingen van Marlene Dumas voor het Louvre.
Zoom in
Hergeboorte
Ter herinnering: de Franse president Emmanuel Macron kondigde begin dit jaar aan dat het Louvre, het grootste museum ter wereld, komende jaren met een grootscheeps verbouwingsprogramma de toekomst moest worden binnengeloodst. Die ‘hergeboorte’ begint met een betere toegankelijkheid, zegt Gregorat. De nieuwe, extra entree bij de Porte des Lions moet het Louvre ‘frisser en toegankelijker’ maken voor bezoekers die een stap verder willen dan de Mona Lisa. De hedendaagse Dumas-schilderijen zou je daar ook bij kunnen rekenen, zegt Gregorat, al is het concept op zichzelf niet nieuw: het Louvre heeft afgelopen jaren al eerder hedendaagse kunstenaars in de collectie opgenomen.
De grootste vernieuwing op deze plek begint echter een zaal later, achter de koppen van Dumas. De nieuwe ‘Galerie des cinq continents’ is namelijk niet alleen een snellere weg richting de hoofdgebouwen, deze zalen brengen bovendien erfgoed uit alle vijf de continenten – Afrika, de beide Amerika’s, Azië, Europa, en Oceanië – op een voor het Louvre nieuwe manier bij elkaar. Gelijkwaardigheid tussen westerse en niet-westerse kunstvormen staat nu voorop, in plaats van de eurocentrische indeling van vroeger. Deze nieuwe visie op de verhouding tussen de culturen is in meerdere Europese musea de laatste jaren toegepast, maar nu dus ook in het Louvre.
Zo zie je in de eerste zaal twee grote beelden die beide het ‘moederschap’ weergeven. In de ene vitrine staat een 16de-eeuwse Maria met kind uit Spanje, in de tweede – even groot – een 19de-eeuws houten sculptuur van moeder met kind van de Salomonseilanden in de Stille Oceaan. Ze dienden een ander doel, maar hebben hetzelfde thema, zegt Gregorat, en daarom staan ze hier nu bij elkaar. ‘Dialoog’ is het woord dat het Louvre voor deze nieuwe vleugel graag en vaak gebruikt. Het museum, legt Gregorat uit, wil meer „in contact treden” met de veranderde wereld buiten de museummuren, en aansluiten op de „smaak van nieuwe generaties”.
Eerste zaal in de nieuwe Galerie des cinq continents.
Foto Audrey Viger / Musée du Louvre
Zoom in
Verbindingen
Pas na het zien van deze ‘Galerie des cinq continents’ valt ook het werk van Marlene Dumas bij de ingang op zijn plaats. Dumas heeft haar werk de titel ‘Liaisons’, verbindingen, gegeven. Sommige van de geschilderde koppen doen aan gezichten uit haar eerdere werk denken, maar de meeste zijn abstracter: ze zien er in deze context ook wel uit als een ritueel masker. De nieuwe opstelling was er nog niet toen ze aan haar schilderijen begon, vertelt Dumas in een interview met een Louvre-conservator, maar ze werd wel door de kunstwerken uit de verschillende culturen geïnspireerd.
En hoewel ze in haar schilderijen gelijkenissen met de Louvre-collectie niet wil „forceren”, ziet ze wel overeenstemming in het scheppen zelf: „Schilderen is angst uitdrijven […]. Een figuur creëren, een gezicht, een masker opzetten, ons dingen voorstellen die we nooit eerder hebben gezien; dat is iets wat al sinds het begin der tijden gebeurt, in alle culturen.”
Eerste zaal met beelden van het moederschap.
Foto Audrey Viger/ Musée du Louvre
Zoom in
Geef cadeau
Deel
Mail de redactie
NIEUW: Geef dit artikel cadeau
Als NRC-abonnee kun je elke maand 10 artikelen cadeau geven aan iemand zonder NRC-abonnement. De ontvanger kan het artikel direct lezen, zonder betaalmuur.
Waarom je NRC kan vertrouwen