Een geforceerde nooduitgang en een onweerswolk van vuurwerk: hoe kon Ajax–Groningen zo ontsporen?

De wedstrijd Ajax-FC Groningen die zondagavond door scheidsrechter Bas Nijhuis werd stilgelegd, nadat een groep Ajax-fans georganiseerd vuurwerk had afgestoken, wordt dinsdagmiddag uitgespeeld. Maar dan zonder toeschouwers. Ajax-directeur Menno Geelen bood maandag excuses aan.

1Waarom werd de wedstrijd stilgelegd?

Vijf minuten na de aftrap van de eredivisiewedstrijd Ajax-FC Groningen, zondagavond in de Johan Cruijff Arena, staken fans aan een van de korte zijden van het stadion een grote hoeveelheid vuurwerk af – fakkels en vuurpijlen. De pijlen werden ook op het veld afgevuurd. Op één helft ontstonden brandjes. Door de rook was nog net het mededelingenbord zichtbaar met de tekst ‘Het afsteken van vuurwerk is verboden!’.

Scheidsrechter Nijhuis legde de wedstrijd stil, omdat hij de veiligheid van de spelers niet meer kon garanderen, zei hij in een interview met de NOS. „Dit kwam echt op het veld, het vloog gewoon voor je langs.” Hij vond het te gevaarlijk. „Gekkenwerk.”

Zoals het er nu uitziet, is er een nooduitgang van binnenuit met geweld geforceerd

Menno Geelen
Ajax-directeur over hoe het vuurwerk het stadion binnenkwam

De wedstrijd werd aanvankelijk tijdelijk stilgelegd. Nijhuis refereerde aan een incident bij de bekerfinale tussen Ajax en PEC Zwolle in 2014, die hij ook moest stilleggen wegens vuurwerk. Die wedstrijd kon na een halfuur worden hervat.

Toen Nijhuis en de spelers zondagavond na drie kwartier het veld weer opliepen, werden vrijwel direct weer vuurpijlen afgeschoten. Toen is de wedstrijd definitief gestaakt.

2Waarom staken de supporters zo veel vuurwerk af?

Het vuurwerk was een eerbetoon aan een deze maand overleden supporter van de harde kern. Thijmen Ruben Pfann stierf op 19 november. In de overlijdensadvertentie stond ‘Tum 5th’, een verwijzing naar de ‘vijfde generatie’ Ajax-hooligans, een groep supporters die gewelddadige confrontaties met hooligans van andere clubs niet schuwt. Zo werden eind 2014 in Zwolle leden van de vijfde generatie opgepakt, omdat ze uit waren op een gevecht met Zwolle-hooligans. Daarbij nam de politie stokken, breekijzers, biljartkeus en verzwaarde handschoenen in beslag.

Dat ‘Tum’ tot de vijfde generatie behoorde, was ook de reden dat het vuurwerk vanaf de vijfde minuut werd afgestoken. In de vakken van de harde kern wordt vaker vuurwerk afgestoken, maar de hoeveelheid van zondagavond was uitzonderlijk. Op sociale media circuleren foto’s van mannen met bivakmutsen die een bazookakaars op het veld richten. Vanaf de vijfde minuut was dat gedeelte van de tribune onzichtbaar geworden achter een muur van oranje vuur en rook.

3Hoe komt dat vuurwerk het stadion in?

Geelen liet zichzelf maandagochtend door zijn eigen organisatie ‘interviewen’ en zei dat „zoals het er nu uitziet, is er een nooduitgang van binnenuit met geweld geforceerd”. Zodoende kon „een grote groep mensen, zonder kaart” en zonder controle binnenkomen. Ajax wilde maandag geen nadere vragen beantwoorden.

Op sociale media gingen berichten rond dat meer dan tweehonderd fans van het Poolse Cracovia Kraków op deze manier het stadion waren binnengedrongen. Cracovia-hooligans onderhouden vriendschappelijke banden met die van Ajax. Op de Facebookpagina ‘Ajax Cracovia’, die als ondertitel draagt ‘Ajax & Cracovia United Hooligans’, staat een filmpje uit het stadion, waar vanaf een hoger standpunt te zien is dat een stoet zwartgeklede mensen door een zijdeur de tribune oploopt.

Geelen, die sprak van een „gitzwarte avond”, zei dat Ajax juist extra maatregelen („honden”) had getroffen om het binnensmokkelen van vuurwerk tegen te gaan. Hij verwees naar de wedstrijd Ajax-Heerenveen op 1 november, toen Ajax-hooligans een andere omgekomen kameraad herdachten met vuurwerk. Die wedstrijd werd na een kwartier oponthoud hervat.

4Wie is verantwoordelijk voor de veiligheid in het stadion?

De thuisspelende club. Als buiten het stadion opstootjes ontstaan, grijpt de politie in onder regie van de driehoek van burgemeester, hoofdofficier van justitie en politiechef. Dat was zondagavond niet het geval: het incident speelde zich af op de tribune.

Scheidsrechter Nijhuis vertelde aan de NOS dat hij voor de wedstrijd een veiligheidsoverleg had bijgewoond. Daar werd besproken dat vuurwerk werd verwacht bij het eerbetoon aan ‘Tum’. Een politiewoordvoerder bevestigt dat bekend was dat dit kon gebeuren. Omdat de vertegenwoordiger van Ajax in dit overleg beloofde extra maatregelen te nemen, is het verder aan de club overgelaten.

Een woordvoerder van de Johan Cruijff Arena zegt dat „in goed overleg met Ajax” is afgesproken de woordvoering aan de club over te laten. Ze ging niet in op de vraag of het stadion is beschadigd en of dat op de voetbalclub wordt verhaald.

5Wat nu?

Een woordvoerder van de KNVB verwijst desgevraagd naar de richtlijnen waarin staat dat een onafhankelijke aanklager na een incident onderzoekt of de club iets te verwijten valt. Als dat het geval is, krijgt de club een schikkingsvoorstel waarin een tuchtrechtelijke sanctie wordt aangeboden. „Als hetzelfde soort incidenten binnen twee jaar vaker voorkomt, dan lopen de sancties per keer op. Uiteindelijk kan zelfs het betreffende tribunevak een wedstrijd leeg moeten blijven. Dat is bijvoorbeeld het geval als binnen twee jaar vier keer vuurwerk door supporters op de tribune is afgestoken.”

Maar de bond „richt zich liever op een dadergerichte aanpak”, aldus de woordvoerder via e-mail. „De daders zijn tenslotte verantwoordelijk voor hun gedrag, niet de spelers of de supporters die hun club wél volop steunen.” Hij zegt dat geavanceerde camerasystemen de pakkans fors hebben vergroot. „Als de daders zijn opgespoord geeft de club hun namen door aan de KNVB. Wij kunnen hun een geldboete (450 euro) en stadionverbod (18 – 60 maanden voor vuurwerk) opleggen.”

Gekkenwerk

Bas Nijhuis
scheidsrechter die de wedstrijd stillegde

De wedstrijd wordt nu dinsdag uitgespeeld zonder publiek. Ajax-directeur Geelen bood in de videoverklaring excuus aan, „vooral aan de mensen in het stadion”. Die werden „in gevaar gebracht”, aldus Geelen. Ze krijgen een vergoeding voor de gemiste wedstrijd.

Bij de eerstvolgende thuiswedstrijd houdt Ajax de tribunevakken 125 tot en met 129 dicht; dat is waar de harde kern zit. De tegenstander in die wedstrijd is Feyenoord.

Correctie (1 december 2025 om 23.00 uur): In een eerdere versie van dit artikel ging de KNVB-woordvoerder in op de vraag of de club van de zich misdragende supporter ook met reglementair verlies kan worden gestraft. Na publicatie verduidelijkte hij dat zijn antwoord „in het algemeen bedoeld” was. „In dit geval (vuurwerk door de eigen supporters) zit het niet in de richtlijnen voor de sancties.” Dat is in de nieuwe versie aangepast.

Geef cadeau

Deel

Mail de redactie

NIEUW: Geef dit artikel cadeau
Als NRC-abonnee kun je elke maand 10 artikelen cadeau geven aan iemand zonder NRC-abonnement. De ontvanger kan het artikel direct lezen, zonder betaalmuur.

Waarom je NRC kan vertrouwen