De Gaza-oorlog verdeelt ook de Nederlandse advocatuur. Al maanden probeert een groep advocaten het bestuur van de Nederlandse Orde van Advocaten (NOvA) ertoe te bewegen zich uit te spreken. „65.000 doden in Gaza. Nederlandse Orde van Advocaten, wat vindt u hiervan?”, luidt een van hun socialemediaposts. Anderen vinden juist dat de Orde neutraal moet blijven en zich verre moet houden van ‘politiek’.
Deze dinsdagmiddag treffen enkele honderden advocaten uit beide kampen elkaar in de Jaarbeurs in Utrecht op een besloten vergadering, die in het teken staat van Gaza. Voor de vergadering hebben volgens de NOvA 329 van de ruim 19.000 advocaten in Nederland zich aangemeld.
Een motie bepleit solidariteit met de Palestijnse Orde van Advocaten en advocatencollega’s in Gaza
Die bijeenkomst kon überhaupt worden gehouden dankzij een artikel uit de Advocatenwet dat lag te verstoffen. Op grond daarvan kunnen vijftig advocaten, een minimumvereiste, een landelijke vergadering der Nederlandse Orde van Advocaten uitroepen. Sinds de wet in 1952 van kracht ging, werd dat nooit gedaan.
Tot nu dan. Afgelopen mei verzocht de actiegroep Advocaten voor Vrede per brief het bestuur van de orde zich uit te spreken tegen „de genocide en etnische zuiveringen door Israël”. In een brief in juni stelde het bestuur de „zorg en afschuw [te delen] over de zeer verontrustende humanitaire situatie in Gaza”. Maar het stelde dat een standpunt in te nemen niet viel „binnen de reikwijdte van de taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden van de NOvA als publiekrechtelijke beroepsorganisatie”.
Gijzelaars
Op de speciale LinkedIn-pagina ‘artikel 37’ – vernoemd naar het wetsartikel dat de vergadering mogelijk maakt – staan drie moties waarover tijdens de bijeenkomst wordt gestemd. De eerste vraagt de Orde een verklaring van de mensenrechtencommissie van de Europese advocatenvereniging FBE te onderschrijven. In die verklaring van juli werd opgeroepen tot „een onmiddellijk en permanent staakt-het-vuren in Gaza en het einde van de bezetting van Palestina”, evenals tot het vrijlaten van alle gijzelaars.
De tweede motie bepleit solidariteit met de Palestijnse Orde van Advocaten en advocatencollega’s in Gaza – waar de juridische infrastructuur grotendeels is verwoest.
De derde motie verzoekt een onafhankelijke commissie te laten onderzoeken hoe Nederlandse advocaten(kantoren) moeten omgaan met cliënten die betrokken zijn bij mogelijke schendingen van het internationaal recht in Palestijnse gebieden.
Inmiddels is ook een vierde motie ingediend die oproept de Amerikaanse sancties tegen het Internationaal Strafhof te veroordelen.
Lees ook
Israël heeft zuidelijke stad Rafah volledig omsingeld en afgescheiden van rest van Gaza
Solidair
Stemt een meerderheid dinsdag voor de moties, dan wil dat niet zeggen dat de Algemene Raad ze uitvoert. Drie weken geleden publiceerde het bestuur van de advocatenorde een juridische ‘visie’, waarin staat dat aangenomen moties geen bindende werking hebben. „Het staat de vergadering vrij een standpunt in te nemen en daarover te stemmen, maar wat de meerderheid vindt, heeft niet automatisch een verplichtend karakter”, licht NOvA-voorzitter Jeroen Soeteman telefonisch toe.
Moties die worden aangenomen beschouwt het bestuur volgens Soeteman als „een signaal dat een aantal advocaten dit heel serieus neemt en graag wil dat daar iets mee gebeurt”. Hij herhaalt wat de Algemene Raad eerder schreef: dat het innemen van een positie in „geopolitieke kwesties, zoals bijvoorbeeld de situatie in Gaza” buiten de taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden van de NOvA valt.
Wij vragen niet meer dan respect voor recht en de rechtsstaat – iets wat onze beroepsgroep verbindt
Minke Gommer
advocaat
Eén groep advocaten is het daar roerend mee eens. Zij vrezen de precedentwerking van het innemen van ‘politieke standpunten’ en stellen in een brief dat dit de neutraliteit van de orde in gevaar brengt. „De NOvA is een dwangrechtelijke organisatie: je moet er als advocaat bij aangesloten zijn”, vertelt advocaat Femmetje de Wind die zich achter de brief schaarde. „Ik wil geen mening opgedrongen krijgen over een buitenlandse aangelegenheid, terwijl ik verplicht lid ben van de Nederlandse Orde van Advocaten.”
De Wind vindt dat de Orde zich alleen bezig zou moeten houden met wat Nederlandse advocaten direct aangaat. „Bovendien: waar eindigt dit? Over de hele wereld worden rechten van burgers geschonden. Dan moeten we ons daar ook over uitspreken.”
Respect
Tegenover het NOvA-bestuur en advocaten als De Wind staat een groep die de kwestie diametraal anders ziet. Volgens hen heeft de Orde juist de plicht zich over de Gaza-oorlog uit te spreken. Ze wijzen erop dat de Orde zich eerder solidair verklaarde met Oekraïense collega’s en dit jaar zorgen uitte over rechtsstatelijke ontwikkelingen in de VS.
In een juridische ‘visie’ van zeven pagina’s stelt de groep dat de NOvA moet bijdragen aan het voorkomen en beëindigen van genocide en schendingen van het internationaal humanitair recht. Ze verwijzen naar het Genocideverdrag en de Geneefse Conventies, die staten een inspanningsverplichting opleggen. Ze stellen dat de NOvA als publiekrechtelijke organisatie daarin een rol speelt.
Advocaat Minke Gommer zegt dat het deze groep niet gaat om politieke standpunten innemen. „Wij vragen niet meer dan respect voor recht en de rechtsstaat – iets wat onze beroepsgroep verbindt.” Ze wijst erop dat veel advocaten dagelijks met internationaal recht te maken hebben. „Wij kunnen ons niet geloofwaardig op het internationaal recht beroepen als we toestaan dat andere landen dit recht straffeloos schenden.”
Lees ook
Boos worden mag een advocaat niet zomaar meer in de EBI. En lachen, vragen ze zich af: kan dat nog wel?
Geef cadeau
Deel
Mail de redactie
NIEUW: Geef dit artikel cadeau
Als NRC-abonnee kun je elke maand 10 artikelen cadeau geven aan iemand zonder NRC-abonnement. De ontvanger kan het artikel direct lezen, zonder betaalmuur.
Waarom je NRC kan vertrouwen