De overstromingen en aardverschuivingen zijn het gevolg van uniek noodweer. In Sri Lanka bracht een cycloon veel neerslag met zich mee. In Indonesië, Maleisië en Thailand zorgde een uitzonderlijke storm voor grote hoeveelheden regen.

Azië-correspondent Thom Schelstraete bezocht een van de getroffen gebieden in Thailand: ”Met een bootje voeren we door de straten, tussen de huizen waar de inwoners al dagen noodgedwongen op de daken leven. De huizen zijn tot aan het dak overstroomd. Door de sterke stroming zijn afgelegen gebieden moeilijk te bereiken en reddingswerk komt daardoor moeilijk op gang. Ook het puinruimen is erg moeilijk. De verwachting is dat het nog weken gaat duren voordat al het puin is opgeruimd.”

Verslag in beeld vanuit het overstroomde gebied in Thailand:

Tijdens zijn reis maakte Schelstraete kennis met Aek en zijn gezin. Het is de derde overstroming in de tien jaar dat ze er wonen. “Als je het verdriet bij hen ziet, besef je je hoeveel impact deze overstromingen hebben. Matrassen, boeken, speelgoed, alles is kapot. Aek vertelde dat het water zo snel steeg dat er geen tijd meer was om spullen te redden. Zijn huis staat naast een rivier. Overstromingen zijn voor hem en zijn gezin niet nieuw, maar de eerdere waren lang niet zo heftig als deze.”

Waarom is het regenseizoen dit jaar zo extreem?

Overstromingen zijn niet bijzonder in deze tijd van het jaar, het is regenseizoen. Wat wel uniek is, is de hoeveelheid regen en de grootte van de overstromingen. In het gebied viel in decennia niet zoveel regen als nu. Meteoroloog Marc de Jong van Buienradar ziet verschillende patronen in de atmosfeer en de oceaan die ervoor zorgen dat er dit jaar meer regen valt dan normaal. “Zowel in de lucht als in de zee is de temperatuur uitzonderlijk hoog. Dat komt onder meer door een hete periode, maar ook door een veranderde zeestroming. Hierdoor is water aan de andere kant van de oceanen, voor de kust van Zuid-Amerika en Afrika,  koeler dan normaal en voor de kust van Zuidoost-Azië warmer. Warmer zeewater en warmere lucht zorgt voor zwaardere regenval.”

Niet alleen de temperatuur van de zee en de luchtvochtigheid hebben invloed op de weersomstandigheden. Ook de windrichting speelt een belangrijke rol volgens De Jong. ”In de natte moesson-periode draait de windrichting. Zo komt vochtige lucht vanuit zee richting land. Hierdoor valt er in deze periode meer regen dan in andere periodes. Doordat de lucht dit jaar vochtiger is dan normaal is deze moessonperiode nog extremer dan andere jaren.”

Klimaatverandering

Door klimaatverandering komt extreem weer steeds vaker voor. Niet alleen in Zuidoost-Azië maar over de hele wereld, ziet meteoroloog De Jong. ”Door klimaatverandering wordt elke type weer verergerd. Warme periodes worden warmer. Natte periodes worden natter. Hierdoor worden tropische stormen heviger en duurt het regenseizoen langer. Zonder de juiste maatregelen worden de gevolgen in de toekomst steeds desastreuzer.”

Ook aan gletsjers is de klimaatverandering te zien, blijkt uit deze reportage:

Gevolgen die Thailand, een van de getroffen landen, nu keihard ondervindt. Miljoenen mensen zijn ontheemd en honderden zijn omgekomen. Volgens experts is het kwestie van tijd voordat het weer misgaat. Het land loopt grote risico’s door klimaatverandering. Op de klimaatrisicolijst van NGO Germanwatch steeg Thailand in drie jaar tijd van de 72ste naar de 17de plek. 

Land in ontwikkeling

Als het aan het land zelf ligt komt er volgens correspondent Schelstraete snel verandering in deze negatieve trend. Thailand heeft ambitieuze klimaatplannen: “De regering wil voor 2050 CO2-neutraal worden en het watermanagement verbeteren.” Makkelijker gezegd dan gedaan, vreest Schelstraete.” Het heeft niet alleen met willen maar ook met kunnen te maken. Thailand is nog een land in ontwikkeling en heeft niet de financiële mogelijkheden, zoals bijvoorbeeld Nederland.”

Toch werkt Thailand eraan om in de toekomst soortgelijke rampen te voorkomen, ziet Schelstraete. ”Er zijn projecten zoals het planten van mangroves aan de kust. En met hulp van het ontwikkelingsprogramma van de Verenigde Naties wordt watermanagement in risicogebieden verbeterd. Projecten van tientallen miljoenen euro’s. Het is nog maar een begin.”

Volgens het Internationaal Monetair Fonds moet Thailand jaarlijks tussen de 0,4 en 0,7 procent van zijn economie in klimaatadaptatie investeren. Dat komt neer op 3,5 miljard euro. Een stuk hoger prijskaartje dan het land beschikbaar heeft voor klimaat. Toch zeggen onderzoekers dat het, het investeren waard is. Zo schat de Wereldbank in dat de Thaise economie door de impact van klimaatverandering met 7 tot wel 14 procent kan krimpen. 

Dat komt volgens Schelstraete doordat dit soort rampen het voor Thailand cruciale toerisme raakt: ”De vrees is hier dat klimaatverandering een behoorlijke impact zal hebben op het toerisme. Weerextremen zoals dit soort dodelijke overstromingen kunnen bezoekers afschrikken.”

Veel beloftes

Met de vele doden en economische klappen roept de bevolking de regering op met spoed werk te maken van hervormingen om nieuwe rampen te voorkomen. Maar correspondent Schelstraete vreest dat er van de plannen weinig terecht zal komen. ”Ik zie veel gelijkenissen met de lucht die ieder jaar weer een paar maanden ernstig vervuild raakt. Ieder jaar weer belooft de overheid dit aan te pakken. Maar in de praktijk verandert er weinig. Er is verzet, maar de Thai hebben ermee te leren leven. Dat geldt voorlopig ook voor dit soort overstromingen.”

Dus dreigen bewoners zoals Aek en zijn familie – niet voor het laatst – puin te moeten ruimen. Ze wonen in een risicogebied. Geld om te verhuizen hebben ze niet. Dus is dit het nieuwe normaal. En zo zit er voor hen niets anders op dan te blijven en hun leven weer opnieuw op te bouwen. Met daarbij de continue vrees dat alles van de een op de andere dag weer weggespoeld kan worden.