In The Last Viking katapulteert Mads Mikkelsen (60) zichzelf als levende lappenpop constant uit auto’s en ramen. Het ziet er gruwelijk, geestig en absurd uit, zoals wel meer in deze tragikomedie. Mikkelsens personage Manfred heeft een psychiatrische aandoening waardoor hij zich John Lennon waant. Gaan anderen daar niet in mee? Dan krijgt hij suïcidale neigingen. Ook blokkeert hij herinneringen. Zoals waar hij de miljoenenbuit heeft verstopt van een overval die zijn broer Anker pleegde. Dat levert problemen op als zijn broer na 15 jaar uit de gevangenis komt en zowel hij als een gevaarlijke crimineel dat geld terug wil. Anker (Nikolaj Lie Kaas) heeft geen zin meer om Manfred te beschermen, zoals hij jarenlang deed tijdens hun traumatische jeugd.
De spectaculaire valpartijen in The Last Viking speelde Mikkelsen zelf, vertelt hij na de première op het filmfestival in Venetië, eind augustus. „Maar een geheimpje: dat raam zat niet echt op de twintigste verdieping.”
Hij doet nog altijd veel stunts zelf, zegt de Deense acteur. Voor hij rond z’n dertigste in Denemarken zijn acteerdebuut maakte als dealer in de cultfilm Pusher (1996) was hij gymnast en danser. Hij vergaarde wereldfaam toen Hollywood hem als bad guy castte: geraffineerde Eurotrash als Le Chiffre in Bondfilm Casino Royale (2006), kannibaal in Hannibal (2013-2015) en schurken van verschillend allooi in de werelden van Star Wars, Marvel, Harry Potter en Indiana Jones.
Manfred in The Last Viking is mijlenver verwijderd van Hollywoods schurken en psychopaten. Met zijn kinderlijke reacties, schuchtere houding en vettige krullen doet Mikkelsen meer denken aan een kwetsbaar omaatje. Dat kapsel was een permanentje, vertelt Mikkelsen in Venetië – tijdens ons gesprek op een zonnig terras steekt hij een sigaret op en nodigt hij de aanwezige journalisten uit vooral hetzelfde te doen. „Ik heb veel mededogen met vrouwen in de jaren tachtig: met zo’n permanentje ruik je continu naar riool. Het was goed voor het personage, maar slecht voor mijn seksleven.”
Lees ook de recensie
‘The Last Viking’: de ‘Beatles’ samenbrengen voor een miljoenenbuit
Vechtpartij
Voor én nadat Hollywood hem in het vizier kreeg, speelde Mikkelsen de meest uiteenlopende rollen bij regisseurs die vanaf midden jaren negentig de Deense film opschudden. Outcasts bij Nicolas Winding Refn (Pusher, Bleeder, Valhalla Rising), tragische helden bij Nikolaj Arcel (A Royal Affair, Promised Land), doorsnee mannen in nood in Thomas Vinterbergs gelauwerde Jagten (2012) en Oscarwinnaar Druk (2020). En dan ook nog een stoet schlemielen in de absurde zwarte komedies van regisseur Anders Thomas Jensen. Het gevoel dat hij als acteur in een bepaalde richting werd gedrukt, had hij nooit, vertelt Mikkelsen. „Mogelijk wist ik soms niet exact wat ik wilde doen. Dan deed ik maar wat tot ik besefte: dit is niets voor mij.”
Met geen regisseur werkte Mikkelsen vaker samen dan met Jensen. The Last Viking is hun zesde samenwerking. Op de persconferentie in Venetië noemen ze elkaar goede vrienden, later op het terras vertelt Mikkelsen dat hun eerste ontmoeting uitliep op een vechtpartij. „We waren op een feestje, een beetje dronken. Hij was in die tijd een enorme provocateur en ik had ook nogal een grote mond. Voor we het wisten rolden we vechtend de trap af.” Twee weken later ontmoetten ze elkaar opnieuw en niet veel later werkten ze samen aan Jensens debuut Flickering Lights.
Mads Mikkelsen op het filmfestival van Venetië, eind augustus.
Foto Corbis via Getty Images
Zoom in
Tijdens de voorstelling van The Last Viking werd in Venetië gebulderd van het lachen. Toch raakt de film tussen alle slapstickgrappen door aan serieuze thema’s: psychiatrische problemen en identiteitskwesties. Hoe pakten ze die combinatie aan en zorgden ze dat de humor niet simpelweg bestond uit het uitlachen van Manfred?
„Het is altijd een balanceeroefening bij Anders Thomas Jensen”, zegt Mikkelsen. „Hij schrijft enorm grappig, we zoeken met personages altijd grenzen op en ik zou dit niet durven met een andere regisseur of andere acteur dan Nikolaj Lie Kaas. We hebben vaker samengewerkt en bekijken elkaar met mededogen. Als iemand te ver gaat zeggen we: ” We letten er ook altijd op dat de humor karaktergedreven is. Sommige grappen gooi je uiteindelijk weg omdat het niet past bij een personage om zo ironisch of slim te zijn.
„Het belangrijkste voor ons allemaal was dat het hart van de film bestond uit het verhaal van twee broers. Alle films van Anders Thomas gaan uiteindelijk over familie. De jongste broer, Nikolajs personage, heeft nooit een jeugd gehad, ook omdat hij voor mijn personage zorgde. Hij wil dus vrijheid. Mijn personage is dan weer altijd een kind gebleven, ook al is hij nu 58, en wil gewoon zijn broer terug. Als je die kern hebt, kun je daaromheen waanzin creëren.”
Research naar Manfreds ‘aandoening’ deed Mikkelsen niet. „Dat was ook niet nodig bij deze film. Hij heeft ook geen specifieke diagnose, als je dat doet komen er allerlei mensen die zeggen: dit klopt niet. Daar zijn we niet in geïnteresseerd. Wij zagen Manfred als een kind dat wegens een niet nader bepaalde diagnose zijn hele leven een vijfjarige blijft. Daar komt zijn narcisme vandaan, maar ook hoe puur hij de wereld ziet en hoe hij dingen zegt tegen volwassenen die je niet hoort te zeggen.”
Identiteit
Angst dat het publiek hun ludieke omgang met psychiatrische aandoeningen niet zou pikken, had hij niet. „Als onze intenties kwaadaardig waren geweest, had ik me zorgen gemaakt, maar dat was niet het geval. En als mensen de film op die manier willen benaderen, ligt dat buiten mijn macht. Als je het met liefde voor je onderwerp doet, kun je om alles lachen.”
The Last Viking trekt ook de actuele discussie over (zelf)identificatie en (zelf)acceptatie door tot in het absurde. Manfred en andere personages ‘identificeren zich’ als leden van The Beatles. Daarnaast begint de film met een geanimeerd sprookje over een Viking-koning die zijn mannen , zodat zijn eenarmige zoon zich niet alleen voelt. Mikkelsen zegt dat zijn personage zelf weinig heeft met die hedendaagse discussies: „Hij weet dat zijn vader van John Lennon hield, en dat iedereen van John hield. Dus denkt hij dat als hij John zou worden, zijn broer mogelijk van hem zal houden. Zo simpel is dat in zijn wereld.”
Manfred (Mikkelsen, rechts) onder een spandoek waarop staat: „Welkom terug uit de gevangenis, Anker!”
Foto Rolf Konow
Zoom in
Maar mist de acteur humor in hedendaagse gesprekken over identiteit? „Een serieus gesprek hierover bevat per definitie weinig humor. Ik ben van een bepaalde generatie, dus natuurlijk kijk ik soms naar dingen en denk: ‘Wat?’ Maar dat betekent niet dat ik niet luister. Anders Thomas vertelt twee verhalen. Enerzijds een verhaal waarin een bepaalde hoeveelheid acceptatie zit, niet alleen van mijn personage, ook van anderen. En anderzijds een verhaal over Vikingen, waar veel acceptatie is én veel slachtoffers vallen. Hij geeft geen antwoorden, maar gooit gewoon een muntje op en zegt: ‘Het is aan jullie om te beslissen. Kan het te ver gaan? Of zijn we nog niet ver genoeg gegaan? Laten we het erover hebben.’”
Was er ook iets van zichzelf dat Mikkelsen in Manfred herkende? „Zijn puurheid heb ik niet meer, maar die kinderlijkheid zit nog wel wat in mij. Het kan zeer moeilijk zijn om dagen achtereen met een kind te zijn, maar je kunt er ook moeilijk echt kwaad op worden.”
Geef cadeau
Deel
Mail de redactie
NIEUW: Geef dit artikel cadeau
Als NRC-abonnee kun je elke maand 10 artikelen cadeau geven aan iemand zonder NRC-abonnement. De ontvanger kan het artikel direct lezen, zonder betaalmuur.
Waarom je NRC kan vertrouwen