Twee oud-gebruikers over designerdrugs en illegale medicatie: ‘Ik ging mijn gordijnen filmen, omdat ik dacht dat er iemand achter stond’

Hij zat rechtop in bed met z’n ogen dicht. Het was laat en het grote licht stond nog aan. In zijn rechterhand omklemde Willem een blikje bier. Zijn moeder liep de slaapkamer binnen en trof haar zoon in diepe slaap.

„Ik was gewoon gone”, zegt Willem (29). Volgens hem was hij ergens mee bezig toen de benzo’s „inkickten”. Dat ‘verstenen’ gebeurde wel vaker. 

Benzodiazepinen, oftewel benzo’s, helpen tegen angst en slaapproblemen. Er bestaan veel verschillende soorten van, die verkrijgbaar zijn op doktersrecept. Oók zijn ze al jaren illegaal te koop bij webshops, die de benzo’s ofwel illegaal in- en verkopen, ofwel de medicijnen zelf produceren. Dat gebeurt vaak met nét een andere chemische samenstelling, waardoor er mogelijk grote risico’s aan het gebruik ervan zitten.

Willem reageerde niet toen z’n moeder hem in bed neerlegde. „In de ochtend werd ik prima wakker.” Nog geen dag later nam hij weer benzo’s. 

Afgelopen jaren overleden vermoedelijk 49 personen na gebruik van designerdrugs en illegale medicijnen die ze op de Nederlandse site Funcaps hadden gekocht. Dit maakte het Openbaar Ministerie twee weken geleden bekend tijdens de rechtszaak tegen de twee oprichters van de webshop. Zij worden vervolgd voor het verkopen van levensgevaarlijke middelen en kunnen dertig jaar celstraf krijgen.

Niet alleen Funcaps en Slaappillen.net, maar ook talloze andere webshops verkopen designermedicatie, –drugs of illegale medicijnen

Dit weekend werden twee mannen die een andere medicijnenwebshop runden, Slaappillen.net, vervolgd na een sterfgeval – vooralsnog alleen voor het medeplegen van illegale handel. 

De moeder van Willem hoorde het nieuws over de sterfgevallen. „”, zegt Willem. Lachend zei hij tegen haar van niet. „Maar later dacht ik: tja, op zich wel. Ik bestelde ook bij Funcaps.” 

Niet alleen Funcaps en Slaappillen, maar ook talloze andere Nederlandse webshops verkopen designermedicatie, –drugs of illegale medicijnen. Bijna een half miljoen mensen kopen slaap- en kalmeringsmiddelen illegaal; in totaal hebben 1.360.000 mensen afgelopen jaar dit soort medicatie gebruikt, blijkt uit de Nationale Drug Monitor (2025). Dat is vergelijkbaar met het aantal cannabisgebruikers. 

NRC bezocht twee oud-gebruikers van illegale (designer)medicijnen en designerdrugs. Ze namen voornamelijk benzo’s, waar van Funcaps aan overleden. De jongemannen worden in het stuk bij hun tweede naam genoemd; de redactie weet hun volledige namen.

Dealers

Willem loopt door het bos van de Veluwe. Af en toe tikt hij de as van z’n sigaret af. „Dat huisje daarzo, daar is mijn slaapkamer.” Het is een van de drie safehouses bij het dorpje Hoenderloo waar mensen na een klinische opname hun leven weer kunnen opbouwen. Zijn huisgenoot, de 26-jarige Boyan, rookt en wandelt mee. Ze verblijven in het safehouse omdat ze verslaafd zijn geweest aan designermedicatie.

Twee jaar geleden heeft Boyan voor het laatst benzo’s gebruikt. „Ik heb er een epileptische aanval van gekregen”, zegt hij. Willems laatste dosis stamt uit februari. Ze gebruikten voornamelijk amfetamine en alcohol in combinatie met benzo’s. Later werden dat steeds vaker designerdrugs, zoals 3MMC oftewel ‘miauw-miauw’.

Boyan: „Op feestjes, of via via, hoorden we dat je veel makkelijker online drugs kon bestellen dan het bij dealers te kopen.”

Designerdrugs werden sinds 2020 steeds populairder, . Vanaf dat moment bieden webshops ook steeds vaker slaap- en kalmeringsmiddelen aan. Dit betreft vooral (designerversies van) benzo’s, bijvoorbeeld alprazolam (Xanax) en diazepam, zegt Laura Smit-Rigter, landelijk coördinator van het Drugs Informatie en Monitoring Systeem bij Trimbos. Het instituut houdt het aanbod van webshops in de gaten, zodat het weet welke stoffen worden aangeboden op de Nederlandse drugsmarkt.

Willem en Boyan kochten onder meer bij webshops Research Chemicals Kopen Nederland, Homechemistry en Research Chemicals. Op dit soort sites komt Smit-Rigter steeds vaker namaakpijnmedicatie tegen die levensgevaarlijke stoffen bevat. Zo wordt in het Europees Drugsrapport (2025) gesignaleerd dat de markt voor groeit en dat die waarschijnlijk deels in opdracht van criminele netwerken worden geproduceerd. Voornoemde webshops willen NRC niet te woord staan over de mogelijk gevaarlijke middelen en de sterfgevallen.

Er lijken oneindig veel van dit soort mengsels aan middelen in de omloop: als eentje wordt verboden, duikt snel weer een nieuwe op die de Opiumwet omzeilt. „Er is zo weinig over [de stoffen] bekend, dat je gewoon je eigen proefkonijn bent”, zegt Smit-Rigter.

Lego

Op de Veluwe is het tijd voor de dagelijkse kamercontroles in de safehouses. Gelukkig hebben ze niets te verbergen, zeggen de twee mannen grappend. In de safehouses wonen zo’n dertig personen met een drugsverslaving. „Een aantal huisgenoten gebruikte ook designerdrugs”, vertelt Boyan.

Al jaren kunnen deze middelen relatief makkelijk worden besteld, blijkt uit onderzoek van de Consumentenbond uit 2019. De pillen arriveren ingepakt in aluminiumfolie, bubbeltjesplastic en verstuurd in een envelop met een track-and-tracecode van PostNL. „Soms kreeg ik ze ook binnen in doosjes waar rare namen opstonden. Iets met Lego en auto-onderdelen”, zegt Willem. Zo nu en dan stond op de verpakkingen ook vermeld: „Niet voor menselijke consumptie.”

Op hun telefoons laten ze e-mails zien van oude bestellingen. „Tegenwoordig sturen de webshops aanbiedingen via de mail alsof het bonusproducten van de Albert Heijn zijn”, zegt Willem. „Twee plus één gratis! Eén zakje met dertig benzo’s, nu voor maar 15 euro”, mailen de shops. Ze vinden dat klanten zo worden aangemoedigd om meer te bestellen. „Maar wij hebben ons allang uitgeschreven, hoor”, zeggen Boyan en Willem. In zo’n drie jaar tijd hebben ze ongeveer uitgegeven aan designerdrugs en illegale (designer)medicatie. 

Boyan herstelt van een drugsverslaving.

Foto Dieuwertje Bravenboer

Zoom in

Huisarts

twee typen webshops hun waar in Nederland. De ene helft biedt designerdrugs aan als research chemicals. Smit-Rigter: „Zogenaamd voor onderzoeksdoeleinden, terwijl alles suggereert dat dat niet zo is.” De andere helft verhandelt geregistreerde geneesmiddelen zonder recept, wat illegaal is.

Het probleem is nu dat deze twee types door elkaar lopen. „Zo doen sommige shops alsof ze geregistreerde medicijnen aanbieden, maar die kunnen andere middelen bevatten, zoals designerdrugs”, zegt Smit-Rigter. Volgens haar is onbekend of de verkopers dat weten. Wel weet ze dat de middelen niet controleren. 

Ook ziet Smit-Rigter dat steeds meer designervarianten van medicijnen worden gebruikt, omdat die soms sterker zijn en langer werken. „Daarnaast willen sommige personen niet naar de huisarts en schrijven ze zichzelf als het ware ‘medicatie’ voor. ”

Ik werd paniekerig en soms wist ik niet meer wat ik deed

Boyan (26)
gebruikte designerdrugs

Smit-Rigter dat het aantal mensen met medicijngerelateerde problematiek toeneemt. Afkickklinieken merken dat sinds 2023 steeds meer personen online zware geneesmiddelen kopen. „Deze groep is vaak lastig in beeld te krijgen, omdat die meestal niet bekend is bij de verslavingszorg.”

Na de eerste zitting in de strafzaak van Funcaps gingen de meeste shops uit zichzelf offline. Ze beweren under construction te zijn, de mogelijk dodelijke middelen uit de schappen te hebben gehaald of ze plaatsten een niet te missen disclaimer op hun website. Ook tonen ze hun medeleven aan de nabestaanden. „We zijn diep geraakt door de dodelijke incidenten […] Het nieuws komt hard aan. We zijn oprecht van slag […]”, schrijft een shop in een disclaimer.

Kleptomaan

Toen Boyan begon met het gebruik van benzo’s, verwachtte hij eerst dat hij er high van zou worden. „Maar in combinatie met coke of 3MMC voelde ik me vooral rustig, ofzo.” Boyan had altijd drugs bij zich, in een portemonneetje. „Met een buisje om poeder te snuiven, een zakje voor pillen en een kleine lepeltje en mesje. Het was echt ideaal.”

Willem vond het aanvankelijk vooral interessant om benzo’s te slikken. „In de hiphop waar ik naar luister, was dat een ding.”

Maar af en toe benzo’s gebruiken, escaleerde naar vier keer per week. „De hel brak namelijk los wanneer mijn drugs waren uitgewerkt. Ik wilde mijn euforische gevoel bewaren en mijn depressieve gevoelens tegengaan”, zegt Boyan. „Maar ik werd er ook paniekerig van en soms wist ik niet meer wat ik deed.” Ook werd hij soms agressief.

Willem werd achterdochtig. „Ik was er heilig van overtuigd dat een vriend mijn benzo’s had gejat. Ik was helemaal out of my mind.”

Boyan werd zelfs een beetje kleptomaan. Willem grinnikt, hij kent de verhalen. „Ineens vond ik een pan met klaargemaakte spinazie in mijn slaapkamer”, zegt Boyan. „Had ik nou gekookt?” Achteraf bleek dat Boyan een pan uit de keuken van zijn werk 

Willem was verslaafd aan designerdrugs.

Foto Dieuwertje Bravenboer

Zoom in

Aanval

Op een gegeven moment ging Boyan ook op zijn werk snuiven en slikken. „Ik zat en was een kopje koffie aan het inschenken. Ik zag lijkbleek. Ineens kreeg ik een gevoel in mijn lichaam dat ik nooit eerder had ervaren. en viel op de grond.”

Op de werkvloer lag Boyan te trillen en schuimbekken. De benzo’s hadden een epileptische aanval veroorzaakt. „Twee vrouwen en mijn ex-vriendin maakten me wakker.” Nog geen vijf dagen later nam hij weer benzo’s. 

Willem gebruikte vooral in z’n eentje drugs. Door naast de drugs benzo’s te slikken werd hij nauwelijks met een kater wakker. „Binnen twintig minuten viel ik in slaap”, zegt hij. Zonder benzo’s minimaal vier uur wakker. „Ik vind het ook zo leip dat ik relatief fris wakker werd”, zegt Boyan. Willem heeft door de benzo’s ooit zestien uur achter elkaar geslapen. „Ik zelfs dertig uur”, zegt Boyan.

Voor de deur van de winkel schonk ik mijn eerste glaasje wijn in. Toen vroeg ik mezelf af: waar ben ik in godsnaam mee bezig?

Willem (29)
gebruikte amfetamine, alcohol en benzo’s

Het keerpunt kwam voor Willem toen hij als manager in een winkel werkte. „Om elf uur in de ochtend, voor de deur van de winkel, schonk ik mijn eerste glaasje wijn in. Op dat moment vroeg ik mezelf af: waar ben ik in godsnaam mee bezig?” Hij besloot hulp te zoeken.

Boyan heeft aan het einde van z’n gebruik zo’n drie weken niet geslapen door designerdrugs. Hij belandde in een psychose. „Ik ging mijn gordijnen filmen, omdat ik dacht dat d’r iemand achter stond.” Op een gegeven moment stond de politie voor de deur. 

Voor Willem is het de tweede keer dat hij een traject bij een afkickkliniek heeft afgerond. Voor Boyan de eerste keer. Ergens volgend jaar kunnen ze het safehouse verlaten. Daarna willen ze allebei aan de slag als ervaringsdeskundige, om andere jongeren te weerhouden van het maken van dezelfde fouten. Ze kijken elkaar aan. „En misschien gaan we zo meteen toch maar naar de twaalfstappenmeeting om dit gesprek na te bespreken”, zegt Willem. Boyan knikt.

Correctie (3 december 2025 om 08.34 uur): In een eerdere versie van dit artikel stond dat het afgelopen jaar vermoedelijk 49 personen overleden na gebruik van drugs of medicijnen van Funcaps. Het gaat echter om de afgelopen jaren. Dat is hierboven aangepast.

Geef cadeau

Deel

Mail de redactie

NIEUW: Geef dit artikel cadeau
Als NRC-abonnee kun je elke maand 10 artikelen cadeau geven aan iemand zonder NRC-abonnement. De ontvanger kan het artikel direct lezen, zonder betaalmuur.

Waarom je NRC kan vertrouwen