Morgen de grotere partijen langs bij Buma

Donderdag ontvangt de informateur een aantal partijen die nadrukkelijk genoemd worden als mogelijke coalitiepartner van D66 en CDA. Eerst praat Buma met Joost Eerdmans van JA21, daarna met GroenLinks-PvdA-leider Jesse Klaver en daarna Dilan Yesilgöz van de VVD. Vervolgens komt Geert Wilders van de PVV langs, maar die partij staat vooralsnog buiten spel.

Als alle partijen aan de beurt zijn geweest, overlegt Buma opnieuw met Jetten (D66) en Bontenbal (CDA) over zijn bevindingen.

BBB: liever een meerderheidskabinetANP

BBB-leider Van der Plas is de laatste bezoeker van informateur Buma vandaag. Ze zegt bij binnenkomst dat ze niet voor een minderheidsvariant is. “Ik denk dat het voor het land beter is om een meerderheidskabinet te hebben.”

Met de vier zetels van BBB staat de partijleider niet te trappelen om zelf mee te doen. “Bellen mag altijd”, aldus Van der Plas. “Maar wij hebben voorlopig geen plannen om in een coalitie te stappen.”

En een minderheidskabinet gedogen? “Zover zijn we ook nog niet.” Niet in de laatste plaats omdat er in de plannen van D66 en CDA “echt wel een aantal dingen staat die ons veel te ver gaan”, zegt de BBB-voorvrouw.

De Vos: plannen D66 en CDA zijn voortzetting beleidANP

Forum voor Democratie ziet in de plannen van D66 en CDA een paar aanknopingspunten, maar verder is het “vooral voortzetting van de koers van de afgelopen jaren”. Partijleider De Vos noemt migratie, klimaat en stikstof als onderwerpen waar ze het graag anders had gezien.

Daarnaast, stelt De Vos, deugt de werkwijze niet. De FVd-leider vindt niet dat er “in achterkamertjes” zo’n uitgebreid stuk geschreven moet worden, maar dat er per onderwerp in de Tweede Kamer meerderheden gezocht zouden moeten worden.

Ze hekelt bijvoorbeeld het feit dat er in de plannen van D66 en CDA getornd wordt aan de hypotheekrenteaftrek, terwijl daar volgens haar geen Kamermeerderheid voor is. “Dat komt nu in zo’n document terecht terwijl er in de samenleving helemaal geen meerderheid voor is.”

Ouwehand wil meer stappen op klimaat en natuur

Esther Ouwehand van de Partij voor de Dieren heeft één duidelijk boodschap voor informateur Buma: op klimaat en natuur is er meer nodig. “Ik zie goede stappen”, zei ze over het document van D66 en CDA. “Maar ik zie ook dat kool en geit worden gespaard.”

De partijleider stelt dat er tientallen jaren tevergeefs wordt gesproken over hervormingen in de landbouw. “En nu moeten we doen wat echt nodig is.” Ouwehand noemt onder meer aanpak van vogelgriep, dierenwelzijn en waterkwaliteit. “Het gaat veel verder dan alleen stikstof.”

“Er moet op klimaat en natuur flink worden bijgestuurd. Dat is onze boodschap.” En of er dan een minderheidscoalitie komt of een meerderheidsvariant, dat maakt Ouwehand niet zoveel uit.

ANPDenk bezorgd over asiel, ongelijkheid en dienstplicht

Stephan van Baarle van Denk ziet aanknopingspunten in het stuk van D66 en CDA, maar ziet ook mindere punten. Dat zei hij voor aanvang van zijn gesprek met de informateur.

Voornemens waar hij zich in kan vinden, ziet de partijleider op het gebied van woningbouw en investeren in onderwijs. Zorgen heeft de Denk-voorman over asielmaatregelen, inkomensongelijkheid die niet genoeg zou worden aangepakt en een aanzet tot het invoeren van de dienstplicht.

“Hoe er rekening wordt gehouden met onze zorgen zal bepalen hoe wij ons verhouden tot het vervolg van de formatie”, aldus Van Baarle. “Wij hebben idealen en daarvan wil ik er zoveel mogelijk verwezenlijken.”

ANPChristenUnie: ga nou niet D66-kroonjuwelen oppoetsen

Na afloop van haar gesprek met Buma zegt ChristenUnie-leider Bikker dat haar fractie (3 zetels) een rol vanuit de Tweede Kamer wil spelen. Het gaat dan uitdrukkelijk niet om een gedoogrol, maar om het steunen van “goede plannen”.

“Maar ga nou niet allemaal D66-kroonjuwelen oppoetsen waarvan je weet dat die in de pijngrens van de ChristenUnie zitten. Kies voor zelfbeheersing in plaats van voor drammen, want door dat laatste neemt de welwillendheid wat mij betreft af. “

Bikker wil stevig kabinet dat de rit uitzit ANPMirjam Bikker (CU) op weg naar de informateur

Mirjam Bikker van de ChristenUnie zegt voor aanvang van haar gesprek met de informateur dat ze het goed vindt dat D66 en CDA “echt met een plan zijn gekomen” om Nederland vooruit te helpen. “Dat is belangrijk”, stelt ze.

Ze maakt zich, net als de SGP eerder vanmorgen, wel zorgen over waar het naartoe gaat als het bijvoorbeeld om medische ethiek gaat. “Het is bekend dat de ChristenUnie en D66 daar sterk in verschillen.” De partijen maakten samen deel uit van de kabinetten-Rutte III en IV.

Ze vindt het nu niet aan haar om te zeggen of er een minderheids- of een meerderheidskabinet moet komen. “Dat is echt aan Buma om af te pellen.” Ze zegt dat “ook een meerderheidskabinet geen garantie voor stevigheid is” en ze wil in elk geval een kabinet dat de vier jaar volmaakt.

50Plus: we moeten nederig zijn, maar zijn misschien nodigANPFractievoorzitter Jan Struijs (50Plus) na zijn gesprek met informateur Buma

Jan Struijs van 50Plus vindt dat D66 en CDA een stuk hebben afgeleverd dat “echt een uitnodiging” is voor andere partijen. Hij zegt dat zijn fractie, met twee zetels, ertoe kan doen, omdat je de laatste tijd vaak ziet dat het bij stemmingen ongeveer half-half is. “Maar we moeten nederig zijn en bescheiden.”

Hij hoopt dat een nieuw kabinet komt dat stabiel is en de rit van vier jaar gaat uitzitten. Dat kan wat hem betreft ook een minderheidskabinet zijn. “Dat is een gunstiger situatie voor ons”, zegt hij, “want dan kunnen we per onderwerp kijken of we het steunen.”

Hij voegt daaraan toe dat als het bijvoorbeeld over wonen gaat en het plan ook voorziet in seniorenwoningen, hij geneigd zal zijn het hele pakket te steunen, ook als dat pijn gaat doen. Maar als het over bezuinigingen op de ouderenzorg gaat, “daar ga je 50Plus tegen je vinden”.

Dijk (SP): niet duidelijk of er op minderheidskabinet wordt gemikt

SP-leider Dijk zegt na afloop van zijn gesprek met de informateur dat nog niet duidelijk is of er richting een minderheids- of een meerderheidskabinet wordt bewogen. “Volgens mij worden daarom deze gesprekken ook gevoerd. Er wordt nadrukkelijk gevraagd op welke manier partijen invulling kunnen geven aan een nieuw kabinet.” Hij heeft aangegeven dat hij voor de SP geen rol ziet.

SP wil de komende jaren ‘scherp oppositie’ gaan voeren ANPSP-leider Jimmy Dijk voor zijn gesprek met informateur Buma

De beurt is aan Jimmy Dijk van de SP. Hij vindt dat er in het stuk van Jetten en Bontenbal “meer inhoud staat dan gedacht”. Maar hij vreest dat de plannen betaald gaan worden door te bezuinigen op de zorg en de sociale zekerheid. “Als dat zo is dan gaan de heren de SP tegenover zich vinden”, zegt hij voor hij naar binnen gaat. “Want dat betekent dat gewone mensen de rekening gaan betalen.”

De SP heeft nog drie zetels in de Tweede Kamer en wil die inzetten om “scherp oppositie” te gaan voeren. Dijk zegt daarbij dat als er goede plannen liggen, zijn partij die zal steunen. Hij adviseert om een meerderheidskabinet te gaan vormen, want dat is volgens hem beter “voor de stabiliteit” en geeft “minder geruzie”.

Stoffer (SGP): hoge drempel om mee te doen

SGP-leider Stoffer zei na zijn gesprek met Buma nog dat er voor zijn partij “een hoge drempel” ligt om mee te doen aan het nieuwe kabinet of dat vanuit de Tweede Kamer te steunen. Hij is niet enthousiast over wat er in het stuk van D66 en CDA staat over stikstof, migratie en financiën. Ook wil hij zeker weten dat deze partijen respect hebben voor de thema’s die voor de SGP belangrijk zijn, zoals gezinnen en medische ethiek. Met name het liberale D66 staat daar anders tegenover dan de conservatieve SGP.

SGP wil nog steeds ‘centrumrechts meerderheidskabinet’ANPFractievoorzitter Chris Stoffer van SGP komt aan voor een gesprek met Informateur Sybrand Buma

Na Dassen (Volt) is nu SGP-leider Stoffer bij informateur Buma. Hij geeft complimenten aan D66 en CDA. Het is goed dat er een stuk ligt, vindt hij, en dat het op tijd klaar is. Voor de inhoud loopt hij nog niet warm. Maar het is een stuk van maar twee partijen, zegt hij, die samen lang geen meerderheid hebben en er kan nog een hoop veranderen.

Stoffer heeft een voorkeur voor wat hij een centrumrechts kabinet noemt. Dat is dan een kabinet van D66, CDA, VVD, JA21 (75 zetels) en misschien nog een partij als de zijne. De SGP heeft drie zetels en zou deze variant dus aan een meerderheid kunnen helpen.

Of de partij dat doet of een minderheidskabinet vanuit de Kamer steunt, hangt af van wat er wordt afgesproken over drie belangrijke thema’s: “gezinnen, medische ethiek en klassieke vrijheden”. De SGP-leider wijst erop dat als bijvoorbeeld wordt gemorreld aan de embryowet of aan artikel 23 van de Grondwet (vrijheid van onderwijs), ze aan hem een kwaaie hebben.

Volt: eerst kijken of meerderheidsvariant definitief van tafel isANPFractievoorzitter Laurens Dassen van Volt voor zijn gesprek met informateur Buma

Informateur Buma spreekt nu met Laurens Dassen van Volt. Die partij heeft sinds de verkiezingen nog één zetel in de Tweede Kamer, maar Dassen denkt dat hij toch een belangrijke rol kan spelen. De laatste tijd is al een paar keer gebleken dat één zetel “doorslaggevend kan zijn”.

Hij vindt het stuk van D66 en CDA “een goede handreiking naar andere partijen”, al had hij wel wat meer ambitie willen zien wat betreft Europa en het klimaat. Ook op digitaal gebied moeten er, als het aan hem ligt, afspraken worden gemaakt. “We zijn nog veel te afhankelijk van de Verenigde Staten.”

De Volt-leider wil zich constructief opstellen ten aanzien van het nieuwe kabinet, maar hij wil eerst weten of “de meerderheidsvariant” van D66, CDA, VVD en GroenLinks-PvdA definitief van tafel is. Een kabinet met JA21 in plaats van GroenLinks-PvdA heeft niet zijn voorkeur en het is “nog de vraag” of hij daar ook zo welwillend tegenover staat. Hij wijst erop dat er ook voor een minderheidskabinet kan worden gekozen.

Informateur ontvangt kleinere fracties, van Volt tot BBB ANPInformateur Sybrand Buma (CDA) presenteerde gisteren een tussentijds verslag

Informateur Buma spreekt vandaag achtereenvolgens met:

  • Laurens Dassen (Volt)
  • Chris Stoffer (SGP)
  • Jimmy Dijk (SP)
  • Jan Struijs (50Plus)
  • Mirjam Bikker (ChristenUnie)
  • Stephan van Baarle (Denk)
  • Esther Ouwehand (Partij voor de Dieren)
  • Lidewij de Vos (Forum voor Democratie)
  • Caroline van der Plas (BBB)

De andere fractieleiders komen later langs. Nu D66 en CDA hun plannen bekend hebben gemaakt, wil de informateur van alle andere partijen weten “of zij zich op hoofdlijnen kunnen vinden in de agenda en of zij bereid zijn deel te nemen aan een coalitie of dat zij bereid zijn tot constructieve steun”.

Boerenorganisaties overwegend positief over stikstofplannen

Boerenorganisatie LTO ziet “veel waardevolle voorstellen” in de stikstofplannen van D66 en CDA staan. LTO en andere organisaties deden eerder al voorstellen aan de politiek, zoals “het meten en monitoren van de feitelijke staat van de natuur” en focus op de natuurgebieden waar de overbelasting door stikstof het grootst is. Veel van die voorstellen nemen D66 en CDA nu over in hun plannen, schrijft de boerenorganisatie in een reactie.

Ook de jonge boeren, verenigd in het Nederlands Agrarisch Jongeren Kontakt (NAJK), zijn overwegend positief over de stikstofplannen. Het NAJK is ook blij dat de formerende partijen boeren die buiten hun eigen schuld in juridische problemen zijn gekomen, zogeheten ‘interimmers’, willen helpen. “Het is voor het eerst dat de legalisering van interimmers expliciet in een mogelijk coalitiedocument staat. Interimmers zijn net als PAS-melders boeren die door schuld van de overheid zonder geldige vergunning werken.

De boeren zijn niet alleen maar positief. Zo vindt LTO het “zeer zorgwekkend” dat de partijen van plan zijn om pas nieuwe vergunningen af te geven nadat er voldoende stikstof is gereduceerd. Nieuwe vergunningen verlenen en zorgen voor minder uitstoot moeten volgens LTO gelijktijdig gebeuren. Momenteel ligt de vergunningverlening nagenoeg plat.

Er is ook nog veel onduidelijk voor de boeren. Zo blijkt niet uit de plannen hoe groot zones rond beschermde natuurgebieden zullen worden en waarom ze er komen.

Werkgevers positief, vakbonden bezorgd

De werkgeversorganisaties VNO-NCW en MKB-Nederland zijn blij met de plannen van D66 en CDA. “Dit ademt de positieve energie die Nederland nodig heeft en zij richten terecht hun blik op het toekomstig verdienvermogen van ons land.”

“De twee partijen nemen belemmeringen voor verduurzaming en investeringen voor bedrijven weg en hebben een visie voor de langere termijn waar ondernemers behoefte aan hebben”, zeggen de werkgevers. Ook vinden ze dat er “stappen worden gezet om Nederland van het stikstofslot te halen”.

De twee grootste vakbonden van Nederland, FNV en CNV, zijn juist bezorgd. “Er worden hervormingen aangekondigd in de sociale zekerheid, maar vaak zijn hervormingen een Haags eufemisme voor bezuinigingen en het aantasten van sociale rechten”, zegt de FNV. “Bij het woord ‘modernisering’ gaan er bij het CNV alarmbellen af”, zegt deze vakbond. “In de praktijk betekent dit vaak een versobering van werknemersrechten. Terwijl het ontslagrecht en de transitievergoeding in Nederland prima is.”

D66 en CDA zeggen dat het eenvoudiger moet worden om iemand aan te nemen door “een activerende WW, een modern ontslagrecht en een passende transitievergoeding”.

Bouwbedrijven positief over plannen

Bouwbedrijven zijn positief over de bouwplannen van D66 en CDA. De twee partijen willen onder meer de regels voor bouwen versimpelen, zodat het makkelijker wordt om 100.000 nieuwe woningen per jaar te realiseren. “De realiteit van de bouwplaats zien we vertaald worden naar Haagse besluitvorming”, zegt brancheorganisatie Bouwend Nederland.

“Het verkorten van beroepsprocedures is hard nodig, en we waarderen vooral de inzet op het terugdringen van lokale regeldruk, de beoogde investering in infrastructuur en de oplossingen voor het volle elektriciteitsnet.”

De bouwbedrijven zijn ook positief over de stikstofplannen van de twee partijen en verwachten dat die ertoe leiden dat de vergunningverlening voor woningbouw en infrastructuur zal verbeteren.

De twee partijen willen dat twee derde van de nieuwe woningen ‘betaalbaar’ wordt. De brancheorganisatie vraagt zich wel af of de overheid daar dan ook voldoende geld voor wil vrijmaken. “Het bouwen van voldoende betaalbare woningen vraagt namelijk voldoende publieke investeringen.”

Buma begint morgen met kleinere partijen, 9 gesprekken op één dag

Buma begint morgen met de tweede fase van zijn werk: hij gaat kijken wat de partijen van het tussenstuk vinden. Hij begint met de kleinere partijen: Volt, SGP, SP, 50Plus, ChristenUnie, Denk, Partij voor de Dieren, Forum voor Democratie en BBB.

JA21: stuk nauwkeurig bestuderen

JA21-leider Eerdmans gaat het stuk lezen om te kijken of er voor zijn partij goede plannen bij zitten. De belangrijkste onderwerpen van de partij zijn beperking van de migratie, veiligheid en het investeren in de Nederlandse economie. “Op basis van deze prioriteiten zullen wij het stuk de komende dagen nauwgezet bestuderen”, laat Eerdmans weten.

Jetten en Bontenbal willen snel aan slag maar met wie?

D66 en CDA hopen met het stuk in de hand snel verder te kunnen met het vormen van een nieuw kabinet. Het is volgens D66-leider Jetten nu ook aan andere partijleiders om niet alleen te laten zien wat ze niet willen.

Jetten en Bontenbal willen snel aan de slag: ‘andere partijen moeten niet alleen laten zien wat ze niet willen’.

Informateur Buma: ‘Ik ga ervan uit dat partijen verantwoordelijkheid voelen’

Informateur Buma (CDA) hoopt dat andere partijen genoeg inhoudelijke aanknopingspunten zien in het stuk van D66-leider Jetten en CDA-leider Bontenbal om verder te praten. “Dat is de filosofie van deze ronde geweest”, zegt Buma.

De komende dagen gaat Buma een voor een met fractievoorzitters van andere partijen om tafel, om te kijken in hoeverre zij de plannen kunnen steunen. Zij kunnen bij hem aangeven of ze in een eventuele coalitie zouden willen, of anders steun kunnen geven aan een komend kabinet. Hij hoopt vooral dat partijen willen samenwerken. “Ik ga ervan uit dat partijen die verantwoordelijkheid voelen”, zegt Buma daarover.

De informateur laat verder weten dat hij tijdens de onderhandelingen “scherp” heeft gelet op uitvoerbaarheid. “Ik heb te lang gezien dat er veel wordt gezegd, maar dat het in de praktijk vastloopt.”

CDA en D66 geven geen voorkeur ‘over links of over rechts’

Na afloop van de persbijeenkomst krijgen de twee partijleiders nog vragen of ze met dit stuk nu vooral GroenLinks-PvdA (“over links”) of vooral de VVD (“over rechts”) willen aansporen om in een kabinet te zitten. Jetten wil vooral “snel een stabiel” kabinet.

Het is aan informateur Buma om de komende dagen de interesse van andere partijen te peilen. “Ik ga niet op zijn stoel zitten”, aldus Bontenbal.

CDA: we slaan een brug om uit loopgraven te komen

CDA-leider Bontenbal zegt dat het geschreven stuk geen regeerakkoord is. “Hoewel we vrij gedetailleerd zijn, is het document daarmee niet af.” Hij zegt dat het stuk een “handreiking” is.

“We slaan de brug naar elkaar om uit de loopgraven te komen en Nederland vooruit te helpen.”

D66-leider Jetten: dit is geen eindpunt, maar een begin van de formatie

D66-leider Jetten benadrukt dat hij samen met het CDA heeft laten zien dat ze overeenkomsten hebben gevonden op belangrijke thema’s. “We willen laten zien dat doorbraken wel degelijk mogelijk zijn als we samenwerken en moeilijke keuzes durven te maken”, aldus Jetten.

Hij zegt dat het tussenverslag “nadrukkelijk” geen eindpunt is. “Maar een begin.” Andere politieke partijen moeten het zien als een “brede uitnodiging”. “We hopen dat andere partijen ook geloven dat Nederland vooruit kan.”

Buma: stuk is een uitnodiging

Informateur Buma benadrukt dat D66 en het CDA moeilijke keuzes niet uit de weg zijn gegaan. Maar bepaalde onderwerpen, zoals onderwijs, zijn niet behandeld. Ook is er geen uitgebreid financieel kader uitgewerkt. “Het stuk is een uitnodiging” aan andere partijen, aldus Buma. Hij gaat de komende dagen afzonderlijke gesprekken voeren met leiders van andere partijen.

Plannen D66 en CDA openbaar

D66 en CDA willen de spreidingswet behouden, de hypotheekrenteaftrek geleidelijk afbouwen en strengere asielmaatregelen invoeren. Dat staat in de plannen waar de twee partijen de afgelopen weken aan hebben gewerkt. De komende tijd moet duidelijk worden welke andere partijen zich kunnen vinden in het document, of delen ervan.

Live meekijken vanaf 16.55 uur: presentatie formatieplannen D66 en CDA

Informateur Buma presenteert om 17.00 uur een zogenoemd ’tussenverslag’. Dat zijn de plannen over vijf grote onderwerpen waar D66 en het CDA het over eens zijn. Het is een “positieve agenda” voor Nederland over vijf thema’s: migratie, wonen, veiligheid/defensie, stikstof en de economie/het investeringsklimaat voor bedrijven. Buma heeft hier met D66-leider Jetten en CDA-leider Bontenbal ruim twee weken aan gewerkt en het is nu de bedoeling om te kijken wat andere partijen hiervan vinden.

Op de persbijeenkomst geven Buma, Jetten en Bontenbal een korte toelichting. Ook zal duidelijk worden wat er daarna gaat gebeuren.

De bijeenkomst is hier live te volgen vanaf 16.55 uur.

Jetten: grote knopen doorgehakt, ‘kunnen vanmiddag verrassen’

D66-leider Jetten denkt dat CDA en D66 samen “echt wel grote knopen hebben doorgehakt” en de partijen vanmiddag “kunnen verrassen met de richtingen en keuzes” die zijn gemaakt op de vijf hoofdthema’s. Op de vraag of een meerderheidskabinet nog steeds mogelijk is, zegt Jetten dat dat in Nederland de traditie is, maar dat vraagt ook meer dan “alleen CDA en D66”.

Ook CDA-leider Bontenbal is tevreden. Hij vindt dat hij met Jetten een “vrij gedetailleerd” stuk heeft opgesteld. Volgens hem zitten er “uitnodigingen in aan alle partijen”, maar zal geen enkele partij compleet tevreden zijn. “Als iedereen het met alles eens is, hebben wij ons werk niet goed gedaan”, vindt hij.

Vervolgstap bepalen

Wat betreft Bontenbal en Jetten is het nu aan informateur Buma om met andere partijen om tafel te gaan zitten. Die zal met alle partijen het document van D66 en CDA bespreken en vervolgens beslissen wat de vervolgstap wordt.

Jetten wijst erop dat “we open dat proces in moeten”. Volgens Jetten is het een positieve agenda in die zin dat er knopen worden doorgehakt en niet alleen naar verschillen is gekeken, maar ook vooral naar waar partijen elkaar kunnen vinden. Daar horen gezien de internationale veiligheidssituatie en de vergrijzing en stijgende zorgkosten ook moeilijke financiële besluiten bij, erkende Jetten.

Los van de vraag wie er in een coalitie komen is voor zulke moeilijke besluiten sowieso brede politieke steun nodig, benadrukte Jetten.

ANPBontenbal staat te pers te woordFracties D66 en CDA beoordelen stuk van Jetten en Bontenbal

De fracties van D66 en CDA bespreken vanmorgen intern het stuk dat de partijleiders Jetten en Bontenbal hebben geschreven. Beide fracties hebben het al gelezen. “Ik ben heel tevreden, er ligt een positieve agenda”, zei D66-Kamerlid Wieke Paulusma voor ze naar binnen ging.

Andere Kamerleden wilden nog niet vooruitlopen op hun oordeel. Maar “als het goed is wordt het niet meer spannend” of de fractie akkoord gaat, aldus D66-leider Jetten. Hij zegt dat hij met Bontenbal heeft geprobeerd om een aantal “hete aardappels” niet langer vooruit te schuiven. Het gaat dan bijvoorbeeld om de aanpak van stikstof.

Ook Bontenbal gaat ervan uit dat zijn CDA-fractie akkoord gaat met het stuk. “Het is niet zo dat die nu opeens geconfronteerd wordt met waar we mee bezig zijn. Het is niet heel spannend met de fractie, wel met de presentatie vanmiddag. Iedereen die een werkstuk maakt, wil dat het goed ontvangen wordt.”

Het idee is dat informateur Buma aan het einde van de middag een “tussenverslag” presenteert. Daar kunnen andere fracties dan op reageren.

Nieuwe kabinet is er nog niet, er komen ‘lastige gesprekken’ aan

Er staat niet meteen een nieuw kabinet op het bordes, nu D66-leider Jetten en CDA-leider Bontenbal een gezamenlijk stuk klaar hebben. Het kan nog moeilijk worden als er andere partijen gaan meepraten, zegt politiek verslaggever Ewoud Kieviet in het NOS Radio 1 Journaal. “Stel dat ze het met GroenLinks-PvdA eens worden over de aanpak van de stikstofcrisis, maar D66 en CDA zouden die willen betalen door bezuinigingen op de zorg. Dan zal de partij van Jesse Klaver daar problemen mee hebben. En JA21 heeft misschien problemen met de klimaatmaatregelen of met het aangaan van Europese schulden.”

Dus “die lastige gesprekken zitten er nog aan te komen”. Ook omdat er over onderwerpen als onderwijs, zorg en sociale zekerheid nog geen afspraken zijn gemaakt. De vraag is nu, zegt Kieviet: welke partijen zijn enthousiast over het stuk dat vanmiddag wordt gepresenteerd en is er nog kans op een meerderheidskabinet? “Of wordt het toch steeds waarschijnlijker dat we gaan afkoersen op een minderheidskabinet met bijvoorbeeld D66, CDA en de VVD? Die variant hoor je veel rondzingen in Den Haag.”

Buma heeft nog een week. Uiterlijk op dinsdag 9 december moet hij met een advies komen over hoe het verder moet met de formatie.

Spannende dag: Buma komt vanmiddag met tussenverslag

Het wordt vandaag een spannende dag in de formatie. Vanmorgen komen de fracties van D66 en CDA, los van elkaar, bijeen om te bespreken welke plannen de onderhandelaars van hun partijen in hun “positieve agenda” hebben opgenomen. Daarna spreken Jetten (D66) en Bontenbal (CDA) en hun secondanten nog één keer met de informateur, om de puntjes op de i te zetten. Later op de middag zal Buma dan een “tussenverslag” presenteren.

Het eindverslag van Buma komt pas volgende week. De deadline is op 9 december. Het tussenverslag is volgens CDA-leider Bontenbal “een oprechte, open uitnodiging aan andere partijen om mee te praten.” Waarschijnlijk zullen alle andere fracties in de Tweede Kamer deze week nog een keer bij Buma langsgaan.

ANPBuma, gisteravond bij de formatiegesprekken

En de vraag die op tafel ligt is: welke partijen willen, op basis van het stuk dat er nu ligt, met D66 en CDA in een coalitie stappen? Want er liggen nog obstakels op de weg: de VVD wil niet met GroenLinks-PvdA, D66 heeft geen voorkeur voor regeren met JA21.

D66 en CDA hebben de afgelopen twee weken over vijf thema’s gesproken: stikstof, migratie, wonen, economie en defensie en naar verluidt is het stuk dat ze hebben gemaakt vrij gedetailleerd. Er zouden ook al maatregelen en hervormingen in staan en er zit een financieel kader bij, waarin dingen staan waarop bezuinigd moet worden.

Maar het stuk is niet in beton gegoten, er kan nog aan gesleuteld worden. “Het is een oprechte, open uitnodiging aan andere partijen om mee te gaan praten” in een volgende ronde, zei Bontenbal gisteravond. “Wij snappen ook dat partijen niet gaan tekenen bij het kruisje.”

Na afloop van de besprekingen in het Johan de Witthuis zegt informateur Buma dat hij morgen de resultaten denkt te kunnen presenteren van de onderhandelingen tussen D66 en CDA. Hij spreekt zelf van een “tussenverslag”, want daarna moet er ook nog bepaald worden met welke andere partijen er verder wordt onderhandeld.

Morgenmiddag ontvangt hij Jetten en Bontenbal nog een keer, “voor de puntjes op de i”.

D66-leider Jetten hoopt “andere partijen te kunnen enthousiasmeren” voor de plannen van zijn partij en het CDA. Bontenbal noemt het akkoord “een oprechte, open uitnodiging” aan andere partijen. Over de inhoud laten ze verder niets los.

D66 en CDA hebben bij lange na geen meerderheid in de Eerste en Tweede Kamer en zoeken daarom steun bij andere partijen.

ANPBontenbal (CDA) staat de pers te woordBuma: ‘Het gaat snel, we zijn al heel ver’

Volgens de informateur is het vandaag “heel voorspoedig” gegaan bij de besprekingen. Hij verwacht op korte termijn, misschien morgen al, een onderhandelingsresultaat van D66 en CDA te kunnen presenteren. “The devil is in the detail, maar we zijn heel ver.”

Buma is er vrijwel zeker van dat er nog deze week gesproken gaat worden met fractievoorzitters van andere partijen. Om tot een meerderheid te komen, moeten Jetten en Bontenbal ook nog tot overeenstemming komen met andere fracties.

“De beide heren zijn er ontzettend van doordrongen dat ze met die andere gesprekspartners net zo’n goede relatie moeten opbouwen als ze onderling hebben”, aldus de informateur.

Vanavond praat hij met D66 en CDA verder, op een locatie buiten het Kamergebouw.

ANPD66 en CDA gaan nog een paar dagen onderhandelen en schrijven

Het kan nog “echt wel een paar dagen duren” voordat het document van D66 en CDA af is. Dat zei CDA-leider Bontenbal voor aanvang van deze formatiedag. “Het aantal geel gearceerde stukken wordt steeds kleiner”, zei hij over de passages waar nog over wordt getwist. Als het stuk af is, dan kan er worden gesproken met andere partijen, aldus Bontenbal.

D66-leider Jetten zegt vandaag een lange schrijfdag te verwachten. Maar hij hoopt aan het eind van deze dag “zicht te hebben” op wanneer het stuk af is. “En dan staan we te popelen om daarna gesprekken met andere partijen te starten.”

Informateur Buma spreekt weer met Jetten en Bontenbal

Informateur Buma spreekt vandaag weer met D66-leider Jetten en CDA-leider Bontenbal. Er staan zowel overdag gesprekken gepland als in de avond. Ook zal Buma nog experts ontmoeten.

Naar verwachting zal de informateur later in de week gesprekken gaan voeren met fractievoorzitters van andere partijen.

De twee partijen hebben nog ruim een week om samen een document op te stellen dat kan dienen als basis voor de rest van de kabinetsformatie. Op 9 december moet het af zijn, wat volgens de partijen zeker gaat lukken.

Informateur Buma heeft op de laatste werkdag van zijn tweede formatieweek, afgelopen vrijdag voor enige reuring gezorgd. Bij het naar huis gaan zei hij tegen wachtende journalisten dat de optie van een kabinet van D66, CDA, VVD en GroenLinks-PvdA “is afgevallen”. Want, zo voegde hij eraan toe, verwijzend naar de VVD: “Die blokkade blijft en die is er”.

Het was een stellige en opvallende opmerking en het zou een definitieve streep zetten door de voorkeur van D66-leider Jetten. Een paar uur later kwam Buma echter terug op zijn woorden en zei hij dat de opmerking slechts was gebaseerd op het verslag van verkenner Koolmees.

Lees hier wat er nog meer gebeurde vorige week: