NieuwsuurPartijmateriaal van Jabloko
Er bestaat in Rusland nog steeds een officieel geregistreerde oppositiepartij: Jabloko. Een partij vóór democratie en tégen de oorlog in Oekraïne. Met als slogan “Voor Vrede en Vrijheid” roept de partij ook op tot een staakt-het-vuren. Allemaal uitingen die in het Rusland van Vladimir Poetin bijna gegarandeerd leiden tot vervolging.
Volgend jaar zijn er in Rusland parlementsverkiezingen. Jabloko heeft geen zetels in het parlement en het is maar de vraag of de partij kan meedoen: het Kremlin bestookt de kopstukken van de liberale partij onophoudelijk met aanklachten en rechtszaken.
Partijvoorzitter Nikolaj Rybakov werd aangeklaagd na zijn online condoleancebericht voor oppositieleider Aleksej Navalny, die in de gevangenis overleed. Heel onverwacht kwam die aanklacht voor hem niet. “Ik vind het wel een beetje ranzig dat mensen die altijd praten over ’traditionele waarden’, mij aanvallen vanwege condoleances.”
‘Buitenlands agent’
De straf zal waarschijnlijk ‘slechts’ een boete zijn, maar betekent ook dat Rybakov zich niet verkiesbaar kan stellen. “Toen ik op m’n 16de bij Jabloko begon, dacht ik dat het over één, maximaal twee jaar allemaal beter zou worden. We zijn nu dertig jaar verder.”
Rybakov is niet de enige die wordt vervolgd. Een gemeenteraadslid in Sint-Petersburg is aangeklaagd voor een foto van Navalny, die ze twaalf jaar geleden plaatste. Zij was al een gemeenteraadslid opgevolgd die zijn zetel verloor omdat hij werd aangemerkt als ‘buitenlands agent’.
De plaatsvervangend partijvoorzitter heeft inmiddels huisarrest na kritiek op het leger en een andere vicevoorzitter zit al twee maanden vast vanwege kritische berichten over de oorlog, dik drie jaar geleden. Deze Maxim Kroeglov is toegevoegd aan de Russische lijst van “terroristen en extremisten” en riskeert een gevangenisstraf van tien jaar.
Al die dreiging heeft de partij nog niet uit het veld geslagen. Partijlid Andrej Morev: “Sommigen vinden ons dorpsgekken. Wij vinden dat we doen wat we moeten doen.” Morev denkt dat Rusland zijn partij nodig heeft. “Voor de toekomst van ons land.”
Correspondent Rusland Geert Groot Koerkamp:
“Rusland kent een meerpartijenstelsel en telt enkele tientallen geregistreerde politieke partijen. Daarvan is Jabloko een van de oudste. Ze zaten eerder wel in het parlement. Maar het verhogen van de kiesdrempel viel nadelig voor ze uit, naast aantoonbare stembusfraude de afgelopen decennia.
De partij opereert al jaren in de marge, maar in een situatie waarin mensen nauwelijks op legale wijze hun onvrede kunnen uiten, kan Jabloko fungeren als een uitlaatklep. En dat zou bij de verkiezingen volgend jaar duidelijk kunnen maken dat er in Rusland ondanks alles veel andersdenkenden zijn.
En met de nodige reserve, want niet iedereen spreekt openlijk: de peilingen laten een duidelijke opwaartse trend zien van Russen die graag een eind aan de oorlog willen. Steeds meer mensen merken de gevolgen ervan en willen dat alles weer wordt zoals vroeger.”
De standpunten die de partij inneemt, zijn in Rusland niet zonder gevaar. Zo is Jabloko openlijk tegen de oorlog in Oekraïne en maakt de partij zich hard voor politieke gevangenen.
“We gebruiken ook afbeeldingen die anti-oorlog zijn”, zegt partijlid Kirill Gontsjarov, die een plaatje laat zien van twee handen die samen een vredesduif vormen. Ook toont hij een groot doek van een schilderij van de Russische schilder Vasili Veresjtsjagin, van een berg gemaakt van schedels. “Je ziet waar elke oorlog mee eindigt: bergen van lijken.”
Jabloko is al vanaf het begin tegen de oorlog in Oekraïne, maar pas de laatste maanden wordt de partijtop aangepakt. “De druk neemt toe. Omdat veel mensen het met ons eens zijn”, zegt econoom Grigori Javlinski, die de partij in 1993 oprichtte. “Onze opponenten vermoeden dat bij de parlementsverkiezingen veel Russen voor een staakt-het-vuren en een vredesakkoord gaan stemmen.”
Tegengeluid
Maar haalt de partij die verkiezingen wel? Gontsjarov: “Ik ben in 2010 lid geworden. Toen dacht ik dat alles in Rusland slecht was. Maar nu snap ik dat het toen nog best goed was.” De partij is vastbesloten het gedachtegoed te blijven uitdragen. Partijvoorzitter Rybakov: “Niet voor eigen gewin, maar voor een betere toekomst. En het lijken wellicht grote woorden, maar Rusland is groot en belangrijk, dus we doen het ook om de wereld een betere toekomst te geven. We stoppen niet.”
Wat betekent Jabloko?
Jabloko werd in 1993 opgericht door de econoom Grigori Javlinski, corruptiebestrijder Joeri Boldyrev en de oud-ambassadeur voor Rusland in de VS Vladimir Loekin. De naam van de partij werd gemaakt met de eerste letters van de drie achternamen. Daarnaast is Jabloko ook het Russische woord voor appel.