Door de kinderopvang en de buitenschoolse opvang voor werkende ouders bijna gratis te maken, hoopt verantwoordelijk staatssecretaris Jurgen Nobel (VVD) dat er meer ouders aan het werk gaan. Ook verdwijnt met de invoering van het nieuwe stelsel de kinderopvangtoeslag, die ingewikkeld is en nog regelmatig leidt tot grote terugvorderingen.
Maar het adviescollege ziet veel risico’s. Zij adviseren het kabinet over de haalbaarheid van wetsvoorstellen en de extra regels. Volgens voorzitter Marijke van Hees leidt het nieuwe stelsel tot veel extra vraag naar kinderopvang. “De sector kampt nu al met tekorten aan personeel. Die worden dan alleen maar groter. Dat is een recept voor nieuwe teleurstellingen.”
Naar verwachting loopt het personeelstekort in de kinderopvang, dat nu al 6000 mensen tekort heeft, met nog eens 20 procent op in het nieuwe stelsel. Het adviescollege vindt dan ook dat het kabinet het nieuwe kinderopvangstelsel in deze vorm niet zou moeten invoeren. Daarmee krijgt het wetsvoorstel de slechtst mogelijke beoordeling.
Politieke steun
In de politiek klinkt juist een brede wens om de kinderopvang bijna of zelfs helemaal gratis te maken. Partijen van links tot rechts zien de noodzaak van een nieuw stelsel. Maar ook zij hebben zorgen over de gevolgen.
“Wij zijn voorstander van bijna gratis kinderopvang, maar wij vinden wel dat er goed gekeken moet worden naar de uitvoerbaarheid”, zegt CDA-kamerlid Judith Bühler. “De staatssecretaris geeft aan dat hij de problemen lerenderwijs wil gaan oplossen, terwijl hij dat nieuwe stelsel al invoert. Ik vind dat best spannend. Want het is een illusie om te denken dat je zomaar blikken mensen kan opentrekken.”
GroenLinks-PvdA wil de kinderopvang zelfs helemaal gratis maken, ook voor ouders die niet werken. Dat daardoor de personeelstekorten nog verder oplopen, wijst kamerlid Marjolein Moorman van de hand. “Daar kun je andere oplossingen voor bedenken”, zegt zij.
“Verleng bijvoorbeeld het ouderschapsverlof. We zien juist dat opvang voor die heel jonge baby’s heel intensief is, dat kost veel personeel. Dus als je het ouderschapsverlof uitbreidt, is dat goed voor ouders, voor kinderen, en het lost ook nog eens de personeelsproblemen op.”
Kritiek
Het adviescollege staat niet alleen in haar zorgen. Eerder wezen onderzoeken van het CPB en SCP al op de risico’s van langere wachtlijsten, hogere kosten en hogere werkdruk. Bovendien is er twijfel of het voorstel er wel echt toe leidt dat ouders meer gaan werken.
Om de kosten te drukken, is het kabinet van plan de kinderopvang aan te wijzen als een zogenoemde ‘Dienst van Algemeen Economisch Belang’ (DAEB). Daarmee komen er extra regels voor de winsten die kinderopvangorganisaties kunnen boeken en de tarieven die zij mogen rekenen.
Ook op die maatregel heeft de commissie kritiek. Volgens het adviescollege zorgt die maatregel bij de kinderopvangorganisaties tot extra administratieve lasten en voor kosten. “De mensen en middelen die daarvoor nodig zijn, kunnen niet worden gebruikt voor de kinderopvang zelf”, zegt voorzitter Van Hees.