nieuwsuurWake van Afghanen in de VS

  • Rudy Bouma

    correspondent Verenigde Staten

  • Rudy Bouma

    correspondent Verenigde Staten

Sinds de dood van een lid van de Nationale Garde richt president Donald Trump z’n pijlen op Afghaanse migranten. Hij schortte na de aanslag alle asielaanvragen uit Afghanistan en achttien andere landen op.

Daarnaast wil Trump verblijfsvergunningen opnieuw laten beoordelen. Afghanen die al in de VS zijn, zitten daardoor in onzekerheid over hun toekomst.

Ik word op één hoop gegooid met een terrorist.

Lima Anwari, vluchtte in 2021 naar de VS

Vermoedelijk was het een Afghaanse vluchteling die de gardist, Sarah Beckstrom, doodschoot. Bij een wake voor Beckstrom bij het Witte Huis waren tientallen Afghanen om hun medeleven te betuigen. “De Afghaanse gemeenschap rouwt mee met de familie”, zegt Omidullah Kochai, die bijna twintig uur moest rijden voor de wake.

Net als de vermoedelijke schutter ontvluchtte Kochai in 2021 zijn land. De Taliban namen toen de macht over in Afghanistan, nadat het land jarenlang door de VS en bondgenoten was gecontroleerd. Een andere deelnemer van de wake, Abdul Latif Brez, is pas vier dagen in de VS, na twee jaar wachten in Pakistan. Hij zegt als hospik en tolk met Amerikaanse Navy Seals te hebben gewerkt in Afghanistan.

Volgens Trump heeft de regering-Biden de achtergrond van deze Afghanen na de chaotische evacuatievluchten onvoldoende nagetrokken. “Ze kwamen ongescreend hierheen, en nu gaan we ze eruit krijgen.”

Maar veruit de meeste Afghanen die in 2021 naar de VS kwamen, werden eerst uitgebreid gescreend op buitenlandse bases, onder meer in Qatar of Europa. “We zijn eerst in Duitsland doorgelicht, toen op het vliegveld in Virginia, vervolgens in Wisconsin en weer in Houston”, zegt Kochai. “Zoveel screenings dat we soms niet eens konden eten, en nu moet het allemaal weer over.”

‘We waren partners van de VS’

Ook Lima Anwari, die tot 2021 op de Amerikaanse ambassade in Kabul werkte, vertelt hoe streng ze werd gescreend toen ze naar de VS kwam. Al haar familierelaties werden nagetrokken, telefoons gecontroleerd, en eens in de drie jaar moest ze een leugendetectortest afleggen. Nu voelt ze zich in de steek gelaten door Trump. “We waren partners van de VS en vochten voor hetzelfde doel. Nu word ik op een hoop gegooid met een terrorist, en dat is onacceptabel.”

Wel concludeerden verschillende overheidsrapporten dat van sommige Afghaanse migranten te weinig gegevens bekend waren om hun achtergrond volledig na te trekken. Daardoor zouden ook Afghanen in de VS zijn toegelaten die een veiligheidsrisico vormden.

Haris Tarin leidde ‘Operation Allies Welcome, het programma dat de evacuatie van de eerste tienduizenden Afghanen in goede banen moest leiden. “Je kunt controles aanscherpen, dat is prima. Maar alle immigranten over één kam scheren kan echt niet.” Sinds 2021 kwamen meer dan 190.000 Afghanen naar de VS. Tarin noemt het contraproductief om hen “in een juridisch vacuüm te storten”.

Anwari zegt bang te zijn voor haar toekomst: “Ze moeten de dader straffen, niet de hele groep.”

Wat weten we over de verdachte?

Rahmanullah Lakanwal werd als tiener gerekruteerd voor een groep commando’s van het Afghaanse leger die speciale missies uitvoerden. Ze werden daarbij gesteund door de CIA. Voordat hij in 2021 naar de VS werd geëvacueerd, zou Lakanwal uitvoerig zijn gescreend. Hij kreeg van de regering-Biden aanvankelijk twee jaar verblijf.

Begin 2024 sloeg de vrijwilliger die Lakanwal bijstond alarm: hij had geen werk, moest zijn huis uit en kampte met mentale problemen. Zijn situatie verslechterde verder na de dood van een vriend en mede-commando die geen asiel kreeg.

In december 2024 vroeg Lakanwal permanent asiel aan. Dat kreeg hij in april van dit jaar van de regering-Trump. De vrijwilliger werd nooit benaderd, ondanks zijn eerdere waarschuwingsmails.

Vorige week reed Lakanwal vanuit zijn woonplaats in het westen van de VS dwars door het land naar Washington DC, waar hij Sarah Beckstrom (20) en Andrew Wolfe (24) neerschoot. Wolfe overleefde dat, maar ligt nog in kritieke toestand in het ziekenhuis. Volgens de tenlastelegging schreeuwde Lakanwal ‘Allahu Akbar’ (God is groot) toen hij de reservisten neerschoot.

Ook de Amerikaanse veteraan Shawn VanDiver, die zich inzette voor evacuaties, waarschuwt voor de gevolgen van Trumps beleid. Hij vreest dat de VS in de toekomst minder lokale steun in conflictgebieden zal krijgen.

Hij beschuldigt de regering ervan de dood van de gardist politiek te misbruiken: “Ze hebben er alles aan gedaan om een manier te vinden om deze groep te naaien, en nu hebben ze de jackpot gewonnen.”

Trumps topadviseur Stephen Miller, een felle migratiecriticus, zei deze week op Fox News dat “iedereen die niet van de VS houdt of niet iets bijdraagt aan het land eruit wordt gegooid”. Voor de tienduizenden Afghanen die in hun thuisland of in buurlanden wachten op hun visumaanvraag, lijkt de deur dicht te vallen. Kochai: “Ze verbergen zich en wachten. Ze lijden en proberen te overleven.”