NOS
Wie een kapotte knie of versleten heup heeft, staat voor de vraag: ga je naar een ziekenhuis of een privékliniek? Een groeiende groep Nederlanders gaat voor die laatste optie, tot ongenoegen van ziekenhuizen. Zij zeggen dat sprake is van oneerlijke concurrentie waardoor publiek zorggeld wegvloeit.
De Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen (NVZ) heeft daarom een brandbrief geschreven. Daarin roepen ze politiek Den Haag op om “eerlijke bekostiging” te regelen en grenzen te stellen aan private investeerders (private equity).
Want als het zo doorgaat, kan de situatie ontstaan dat “met name regionale ziekenhuizen” financieel ten onder gaan, zegt NVZ-voorzitter Ad Melkert.
Het aantal patiënten dat voor planbare behandelingen naar een commerciële kliniek gaat stijgt hard. Van zo’n 2,8 miljoen in 2021 naar circa 3,6 miljoen vorig jaar, blijkt cijfers van de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd.
Cherry picking
De concurrentie tussen ziekenhuizen en privéklinieken is niet gelijkwaardig, vindt de NVZ. Om bijvoorbeeld de spoedeisende hulp en de intensive care open te houden moet een ziekenhuis ook eenvoudige behandelingen uitvoeren om genoeg geld te verdienen. Maar die eenvoudigere behandelingen worden volgens de ziekenhuizen nu teveel uitgevoerd door commerciële klinieken.
Die doen aan “cherry picking”, zegt Melkert. Hij is geen fan van deze vorm van marktwerking in de zorg. “Concurrentie kan iedereen scherp houden. Maar echte marktwerking in een sector die een publiek doel dient, dat is niet houdbaar.”
‘Op winst gericht verdienmodel’
In de brandbrief van de NVZ spreken de ziekenhuizen de angst uit dat een deel van de klinieken “een op productie en winst gericht verdienmodel” hanteert, waarbij soms gebruik wordt gemaakt “van een agressieve mediacampagne”. Die verdienmodellen zouden bovendien worden aangejaagd “door private equity en aandeelhouders op de beurs”. Volgens Melkert gaat een deel van het publieke zorggeld op die manier naar buitenlandse aandeelhouders.
De privéklinieken zijn vanzelfsprekend niet blij met de kritiek. Hanneke Klopper, voorzitter van Zelfstandige Klinieken Nederland (ZKN), noemt de brandbrief “prematuur”. Ze had liever gezien dat de ziekenhuizen hun klachten hadden besproken tijdens de vele overlegmomenten die de branches met elkaar hebben.
Klopper sluit niet uit dat een deel van de klinieken te veel wordt gedreven door winstbejag. Tegelijkertijd moeten ook privéklinieken werken volgens richtlijnen, zegt ze. Zo mogen ze niet meer zorg leveren dan nodig. “Op het moment dat je die kwaliteit garandeert en dat op een betere manier kan organiseren, dan kan daar toch weinig op tegen zijn?”
Personeel weglokken
De ziekenhuizen beschuldigen privéklinieken ook dat ze zouden personeel bij hen zouden weglokken. Bijvoorbeeld door betere salarissen of door medewerkers te garanderen dat ze alleen overdag hoeven te werken. Daardoor zouden personeelstekorten, de werkdruk en wachtlijsten bij ziekenhuizen toenemen.
Maar de ZKN bestrijdt dat en zegt dat de uitstroom van medewerkers uit ziekenhuizen naar klinieken “vrijwel even groot” is als de instroom van medewerkers uit klinieken naar ziekenhuizen.
Ook kunnen privéklinieken juist helpen om personeelstekorten in de zorg op te lossen, zegt ZKN-voorzitter Klopper. “Juist in tijden van arbeidsschaarste moeten we bedenken hoe we met de beperkte capaciteit die we hebben, burgers kunnen helpen die het nodig hebben.”
Reactie minister Bruijn
Demissionair zorgminister Jan Anthonie Bruijn (VVD) zegt dat hij de oproep van de NVZ serieus neemt. “Laat ik vooropstellen: in de zorg is voor excessieve winstuitkeringen geen plaats. Ongewenste praktijken van partijen die louter gericht zijn op financieel gewin wil ik tegengaan”, zegt de minister tegen het ANP. Hij wil uitzoeken hoe hij een verbod op het uitkeren van winsten “coherent en consistent” kan toepassen.