Treinreizigers vanuit Emmen moeten vanaf vandaag rekening houden met strenge toegangscontroles op het perron. De komende vier weken controleert Arriva dagelijks tussen 12.00 en 20.00 uur of iedereen een geldig vervoersbewijs heeft. Wie dat niet kan tonen, moet het station verlaten.

Op de eerste dag leidde dat al tot verbaasde reacties. Een reiziger riep verontwaardigd: “What the hell is going on?”, terwijl hij van de trein wegbeent. Een andere man probeert tevergeefs de trein binnen te komen. Een medewerker van Arriva houdt hem tegen: “No ticket, no train, it’s as simple as that.”

Volgens regiodirecteur Annemarie Hoogeveen van Arriva is de maat inmiddels vol. “We zien dat het aantal zwartrijders alleen maar toeneemt. Normaal controleren we in de trein, maar daar komen we steeds vaker in situaties met agressie terecht. Daarbij merken we dat veel zwartrijders ook geen identiteitsbewijs bij zich hebben. Dat leidt tot gedoe, frustratie en soms zelfs geweld. Door eerder, dus op het perron in te grijpen, neemt de onrust in de trein juist af”, is het idee.

Hoogeveen schetst een zorgwekkend beeld: “Incidenten beginnen met irritatie of schelden, maar we zien ook spugen, slaan en grof geweld. Dat is onacceptabel.”

Arriva nam eerder al stappen tegen overlast, zoals het inzetten van een steward met boa-bevoegdheid op elke trein. Maar dat lost niet alles op. “Onze steward-boa kan wel controleren en een boete uitschrijven, maar mag geen identiteitscheck doen. Terwijl juist zwartrijders vaak geen ID bij zich hebben. Dan loopt alles alsnog vast en moeten we wachten op de politie. En die heeft het al enorm druk,” legt Hoogeveen uit.

Arriva pleit daarom om de ’treinboa’ wel een identiteitscontrole te laten uitvoeren. “In Rotterdam draait al een pilot. Wij willen hetzelfde, zodat we sneller kunnen handelen en de treinreis voor iedereen prettiger wordt.” In Den Haag buigt de politiek zich hier inmiddels al over.

De controles in Emmen duren vier weken. “Het is geen structurele oplossing om iedereen aan de voorkant van de trein tegen te houden,” benadrukt Hoogeveen. “Maar het is wel een signaal dat de maat vol is. We hopen dat de Tweede Kamer nu doorpakt.” Of er vervolgacties gaan komen, is nog niet duidelijk. “Na deze proef kijken we per keer welke maatregelen nodig zijn.”

Niet alleen zwartrijders zorgen voor spanningen op en rond het station. Ook daklozen, drugsgebruikers en zogenoemde veiligelanders die via trein en bus reizen, veroorzaken regelmatig overlast. Omwonenden merken dat dagelijks.

Joey Koops, D66-raadslid én bewoner van het stationsgebied, vindt de controles nodig. “We hebben hier eerder in de gemeenteraad om gevraagd en het is goed dat dit nu gebeurt.” Koops ziet echter dat de maatregelen zich opstapelen. Emmen zet extra boa’s in, er komen meer camera’s en het stationsgebied is aangemerkt als veiligheidsrisicogebied. Maar meer controle en hogere straffen zijn vaak een reactie op onveiligheid, niet de oplossing ervan, meent hij.

Het veiligheidsgevoel in de buurt staat onder druk, merkt Koops: “Ik woon hier graag, maar ik betrap mezelf erop dat ik regelmatig op mijn deurbelcamera kijk. In onze buurtapp delen mensen bijna dagelijks meldingen van personen die door de straat zwerven, aan auto’s zitten of te lang naar binnen kijken. Het maakt de wijk niet per se onveiliger, maar het gevoel verandert wel.”

Volgens Koops moet er vooral naar de onderliggende oorzaken worden gekeken. “In deze omgeving zitten veel zorginstellingen, dagopvang en begeleidingstrajecten. Dat trekt mensen aan, maar het levert ook druk op. Als gemeente organiseer je zo onbedoeld een tikkende tijdbom. Daar moet verandering in komen, zoals een betere spreiding.”