Studenten restaureren zwaar beschadigde buste van Mechelse leerling van Rubens: “Deel van uitzonderlijk ensemble”

Om studenten van de opleiding erfgoedstudies praktijkervaring te laten opdoen, werkt de Universiteit Antwerpen (UA) al een hele tijd samen met musea. Ook Museum Hof van Busleyden in Mechelen vervoegde dat rijtje en de restauratie van de buste vormde de start van een veelbelovende samenwerking. Het museum gaat voor het eerst zo’n partnerschap aan met een opleiding conservatie-restauratie.

Binnen elk traject selecteert het museum zorgvuldig een geschikt object, waarna de UA een student kiest met de juiste expertise. Het restauratieproces start met een grondig materiaal-technisch vooronderzoek, gevolgd door een behandelvoorstel dat goedgekeurd wordt door zowel de docent als het museum. De behandeling zelf gebeurt in nauw overleg met Museum Hof van Busleyden, onder directe begeleiding van de lesgever.

Kruidtuin

De buste van Bacchus, die dateert van omstreeks 1640-1650, stond ooit prominent opgesteld in de Kruidtuin, maar in 1945 liep het beeldhouwwerk door een val zware schade op aan onder meer de borst en de drapering. Herstelpogingen die daarop volgden, deden afbreuk aan de leesbaarheid en de artistieke waarde van het werk. Tijdens het vooronderzoek werden verschillende schadebeelden in kaart gebracht, waaronder oude breuken, barsten, lacunes en storende verkleuringen.

Zenna Lemmens begon tijdens haar opleiding met de restauratie van het beeldhouwwerk. © Zenna Lemmens

Daarnaast bleken eerdere restauraties ook weinig duurzaam en zelfs schadelijk voor het originele materiaal. Zena Lemmens, student-restaurator, reconstrueerde ontbrekende delen met compatibele materialen en retoucheerde storende cementaanvullingen. Die behandeling bleek zo tijdrovend en omvangrijk dat Florence Van Audenrode, een andere student, haar werk overnam na het afstuderen. Samen slaagden ze erin om de oorspronkelijke uitstraling van de buste grotendeels te herstellen.

Het verhaal van Bacchus wordt niet alleen een stukje Mechelse kunstgeschiedenis, maar ook een tastbaar voorbeeld van hoe erfgoedzorg, academisch onderwijs en museale praktijk elkaar versterken

Greet Geypen

Schepen van Erfgoed

Daardoor komt de levendige expressie van Bacchus, met zijn krullende haar, ranken, druiven en speelse blik, opnieuw tot zijn recht. De gerestaureerde buste krijgt een prominente plek in Depot Rato in Muizen, waar Mechelen het grootste deel van zijn museumcollectie bewaart. “Bezoekers krijgen een unieke inkijk in de historiek en het restauratieproces van het werk”, zegt Greet Geypen (Voor Mechelen), schepen van Erfgoed. “Het verhaal van Bacchus wordt niet alleen een stukje Mechelse kunstgeschiedenis, maar ook een tastbaar voorbeeld van hoe erfgoedzorg, academisch onderwijs en museale praktijk elkaar versterken.”

Topstukken

De restauratie van de Bacchusbuste betekent ook een belangrijke aanvulling op de collectie van Museum Hof van Busleyden. Het museum bezit namelijk ook de terracottabustes van Hercules en Omphale, beide erkend als Vlaamse Topstukken. “Samen met Bacchus vormen deze beelden een uitzonderlijk ensemble binnen het oeuvre van Lucas Faydherbe en onze museumcollectie”, vertelt Lianne Kamminga, directeur van Museum Hof van Busleyden.

“Met Rubens in Steen, een stadswandeling langs de historische kerken, brengen we sinds september een uitgebreid eerbetoon aan Faydherbe. Ook in de museumzalen en in het depot laten we bezoekers kennismaken met het indrukwekkende oeuvre van de Mechelse beeldhouwer-architect”, legt Kamminga uit.