„Het is ons doel om de militaire slagkracht van Cambodja te vernietigen”, verklaarde generaal Chaipruak Doungprapat toen hij maandag toelichtte waarom Thailand met F-16’s luchtaanvallen op Cambodja uitvoerde. „Voor de veiligheid van onze kinderen en kleinkinderen.” Volgens de generaal had Cambodja de luchtaanvallen zondag zelf uitgelokt en het was nu hoog tijd om de dreiging van het buurland te neutraliseren.
Volgens Thailand lapt Cambodja afspraken aan zijn laars door steeds landmijnen te leggen in het grensgebied. Deze landmijnen hebben al verschillende Thaise soldaten het leven gekost. Cambodja geeft juist Thailand de schuld van escalatie en stelt dat Thailand hen uit het niets aanvalt. „Wij zijn juist degenen die vrede willen”, schreef oud-dictator Hun Sen, vader van premier Hun Manet, op zijn Facebook-pagina. „Maar we moeten ons wel tegen de Thaise agressie verdedigen.” Omdat er geen onafhankelijke observatieteams zijn, is het onmogelijk vast te stellen wie het dichtst bij de waarheid zit.
NRC
Sorry, het lukt niet om de video af te spelen.
Probeer de pagina opnieuw te laden
of probeer het later nog eens.
Het grensconflict tussen Thailand en Cambodja is deze week weer opgelaaid.
REUTERS
Al maanden geven de landen elkaar de schuld van agressie. Nadat in mei een Thaise soldaat bij een vuurgevecht een Cambodjaanse militair doodschoot, voerden beide landen het aantal militairen op. In juli leidde verschillende incidenten tot een vijfdaags gewapend grensconflict. Er werden veertig mensen gedood en honderdduizenden burgers moesten hun huis ontvluchten.
Woensdag ging een nieuwe dag van gevechten in. Inmiddels zijn in een groot deel van de grensprovincies gevechten uitgebroken. Cambodja meldde negen burgerdoden. Thailand zegt dat vier soldaten zijn gesneuveld. Opnieuw zijn honderdduizenden burgers geëvacueerd.
Analisten waren al sceptisch toen Trump in oktober glimmend van genoegzaamheid poseerde met de Thaise premier Anutin Charnvirakul en de Cambodjaanse premier Hun Manet. In hun hand het vredesakkoord. Weer een vrede geregeld. Op 26 oktober tekenden Thailand en Cambodja na dreiging met hoge Amerikaanse handelstarieven een vredesbestand. Onderliggende oorzaken werden genegeerd.
Zo claimen beide landen delen van het 817 km lange grensgebied. Er staan in het gebied belangrijke eeuwenoude tempels die beide landen zien als onderdeel van hun cultuur. De huidige grens werd in 1907 met onnauwkeurige pennenstreken vastgesteld door de Franse kolonisator van Cambodja. Volgens Thailand is destijds een deel van hun grensgebied onterecht aan de Cambodjaanse zijde terechtgekomen. Thailand heeft dit verschillende keren vergeefs bij internationale commissies aangekaart. In 2013 werd de elfde-eeuwse tempel Preah Vihear door gerechtelijke VN-commissie aan Cambodja toegewezen. Mede hierdoor is het vertrouwen in internationale interventie in Thailand laag.
Ook in Thailand komt het conflict sommige mensen goed uit
Volgens Thailand probeert Cambodja al maanden zoveel mogelijk grensgebied te bezetten. Onderzoek van satellietbeelden door het Australische instituut ASPI lijkt dit te onderbouwen. Het laat zien dat het Cambodjaanse leger al sinds het begin van het jaar in het hele grensgebied militaire versterkingen heeft opgebouwd. Mogelijk hoopt Cambodja bij internationale arbitrage voordelig uit te zijn. Thailand is juist tegen inmenging van een derde partij omdat het daar geen voordeel van verwacht. Militair heeft Thailand overwicht. Het materieel van Cambodja is verouderd. Het land heeft geen luchtmacht van betekenis.
Maar ook in Thailand komt het conflict sommige mensen goed uit. Premier Anutin staat onder druk vanwege kritiek op de gebrekkige aanpak van de recente overstromingen. Zijn regering had aan coalitiepartij Pheu Thai en pro-democratische gedoogpartij Future Forward beloofd deze maand het parlement te ontbinden en voor maart verkiezingen uit te schrijven. Om dit proces te versnellen dreigt Pheu Thai met een motie van wantrouwen. Maar door het grensconflict lijkt dat nu ongepast. Daarbij kan oorlog nationalisme aanwakkeren en zo de populariteit van de premier versterken. Verschillende analisten suggereren dat Anutin maandag het leger opdracht heeft gegeven om Cambodja aan te vallen.
Lees ook
Cambodjanen en Thai leefden vreedzaam samen in de grensregio, maar nu zitten ze in de knel
Maar volgens het Japanse nieuwsmedium Nikkei Asia vond de luchtaanval al plaats voordat Anutin zijn kabinet had bijeengeroepen. Het Thaise leger kan ook zelf tot de aanval hebben besloten. In november heeft premier Anutin het leger bij oorlogsdreiging autonome bevoegdheden gegeven. Deze bevoegdheden hebben het leger in de gelegenheid gesteld om zonder politieke inmenging hun machtspositie aan de grens te versterken.
Casino-industrie
Op de achtergrond spelen belangen in de casino- en oplichtingsindustrie, een miljardenbusiness. Een van de luchtaanvallen maandag was gericht op een casinocomplex. Waarom het een doelwit was, is niet helemaal duidelijk. Volgens Thailand had het Cambodjaanse leger er wapengerei opgeslagen. Kenners stellen dat dit complex eigendom is van zakenman Ly Yong Phat, een getrouwe van Hun Sen, die er zelf ook belangen heeft. Het is opvallend dat juist dit complex werd getroffen. Analisten gissen over de betekenis hiervan. Wil het leger Hun Sen ook op dit vlak zijn macht laten zien? Vorige maand vaardigde Bangkok een arrestatiebevel uit tegen Ly Yong Phat wegens vermeende witwaspraktijken.
In Thailand is al maanden ophef over de te langzame aanpak van politici en zakenmensen die bij deze industrie betrokken zijn. Er hebben onder publieke en internationale druk arrestaties plaatsgevonden, maar van een echte aanpak lijkt vanwege de belangen geen sprake. NRC bezocht in oktober het Thaise grensgebied Sa Kaeo. De Thaise overgang naar de Cambodjaanse casinostad Poipet was sinds de gevechten in juli gesloten. Maar bewoners vertelden over getouwtrek om landrechten voor de bouw van een nieuw casino en de rol van rijke Thaise families hierbij. Ook vermoeden ze belangen van het leger, dat al jaren smokkel en handel aan de grens controleert en graag meeprofiteert. Thaise patriotten uit Bangkok zongen aan de grenspost liederen om de soldaten te ondersteunen. Maar inwoners van omliggende dorpen wilden vrede. Miljoenen mensen zijn door de grenssluiting hun inkomen kwijtgeraakt.
President Trump zei dinsdag dat hij de telefoon zou pakken om beide landen tot de orde te roepen.
Geef cadeau
Deel
Mail de redactie
NIEUW: Geef dit artikel cadeau
Als NRC-abonnee kun je elke maand 10 artikelen cadeau geven aan iemand zonder NRC-abonnement. De ontvanger kan het artikel direct lezen, zonder betaalmuur.
De journalistieke principes van NRC