Honderdduizenden Nederlanders spraken zich het afgelopen jaar uit over de afschuwelijke beelden uit Gaza, maar vooral ook over hun eigen regering. Een regering die de plechtige belofte van „nooit meer” overboord had gegooid en actief steun bleef geven aan een land dat zich schuldig maakte aan ernstige oorlogsmisdaden of zelfs genocide pleegde. 

Michiel Servaes is directeur van Oxfam Novib.

De Oxfam Novib-campagne Niet in Mijn Naam, die wij een jaar geleden lanceerden, raakte een gevoelige snaar in de samenleving. Mensen die eerder zwegen – uit vrees voor negatieve reacties uit hun omgeving, op het werk of in de media – durfden zich nu wel uit te spreken. Tegen het extreme geweld daar en de dubbele standaarden hier. Sommigen zeiden dat ze zich nu pas realiseerden dat we met meer waren. De tot dan toe stille meerderheid vond haar stem en bleek in werkelijkheid een zeer diverse groep Nederlanders met een gedeeld verlangen naar rechtvaardigheid en medemenselijkheid. 

Het bleek het begin van iets dat eindelijk weer een sprankje hoop bood. Onbedoeld geholpen door premier Schoof die, toen hij naar de campagne werd gevraagd, De rest is geschiedenis: bij drie massale protesten in Den Haag en Amsterdam – de grootste sinds de jaren tachtig – trokken meer dan een half miljoen Nederlanders de Rode Lijn. Jong en oud, gelovig en seculier, uit alle hoeken van het land, ervaren activisten en mensen die voor de allereerste keer demonstreerden. 

Één van die demonstranten wordt waarschijnlijk onze volgende premier: Rob Jetten. „Doe alles wat in je macht ligt om Israël te stoppen”, Ook het en pleit onder meer voor sancties voor de gehele regering-Netanyahu, opzegging van het EU-associatieverdrag, en een boycot voor goederen uit de bezette gebieden. En hoewel Henri Bontenbal zelf niet meeliep met de Rode Lijn-demonstratie, maakte zijn CDA wel een belangrijke draai; de partij is nu ook bereid tot stevige sancties en erkenning van de Palestijnse staat. 

Geen woord over Israël of Palestina

Met veel interesse keek ik dan ook uit naar het formatiedocument dat D66 en CDA vorige week trots presenteerden. Maar vreemd genoeg staat daar niets in. Waar het conflict tussen Rusland en Oekraïne uitgebreid wordt geduid, en ook China, Iran, Noord-Korea, Brazilië, Mexico én Burundi specifiek worden genoemd, bevat het geen woord over Palestina of Israël. Prima dat de partijen „voorvechter en thuis van het internationaal recht” willen zijn, maar hoe ons ernstig bevuilde blazoen op te poetsen blijft onduidelijk.  

Is de genocide nu al vergeten? Zijn ze voor het trumpiaanse sprookje van gevallen? Of hadden ze bedacht dat ze de VVD – die twee jaar lang zelfs de kleinste stapjes tegen Netanyahu blokkeerde, een coalitiepartner in gewetensnood liet vallen, en wier voorvrouw Israël-kritiek steevast wegzet als Jodenhaat – niet voor het hoofd moesten stoten? Wat er ook achter zit, voor iedereen die begaan is met Gaza, is het een uiterst pijnlijke omissie. 

Want in Gaza is géén vrede. Sinds het ‘staakt-het-vuren’ voert Israël nog vrijwel dagelijks aanvallen uit, waarbij om het leven zijn gekomen, onder wie opnieuw veel kinderen. Het land bezet meer dan de helft van de Gazastrook, blijft alles wat nog overeind staat vernietigen en beschouwt iedereen in de buurt van de eenzijdig getrokken ’ als legitiem doelwit. Levensreddende hulp wordt tegengehouden, terwijl de laatste Palestijnse bezittingen door overstromingen worden weggespoeld.  

Ondertussen gaat de annexatie van de Westelijke Jordaanoever door, . Een wetsvoorstel voor invoering van de doodstraf ligt in de Knesset. En de door het Internationaal Strafhof gezochte premier Netanyahu? Hij sprak vorige week, staande naast de Dát is waar we staan. 

Dubbele standaarden

Een nieuw kabinet, ongeacht de samenstelling, zal zich tot deze rauwe realiteit moeten verhouden. En tot het diepere inzicht dat het morele falen en de dubbele standaarden waarmee Nederland (en Europa) zich de afgelopen jaren – maar feitelijk al vele decennia – heeft opgesteld, door een ruime meerderheid van Nederlanders niet langer worden geaccepteerd. Door de rest van de wereld trouwens ook niet. 

Terug naar Rob Jetten en de Niet In Mijn Naam-campagne. Want ook de liberale leider deed daaraan mee. Precies een jaar geleden „In Palestina liggen niet alleen de huizen in puin, maar ook de hoop en de menselijkheid. Woorden zijn allang niet meer genoeg, hoelang pikken jullie dit nog?”  

Dat is exact de vraag die miljoenen Nederlanders aan hun volgende premier stellen. Voor universele waarden, voor internationaal recht en medemenselijkheid, én voor onze eigen geloofwaardigheid: trek die Rode Lijn door in het regeerakkoord – voordat wij het opnieuw moeten doen. 

Geef cadeau

Deel

Mail de redactie

NIEUW: Geef dit artikel cadeau
Als NRC-abonnee kun je elke maand 10 artikelen cadeau geven aan iemand zonder NRC-abonnement. De ontvanger kan het artikel direct lezen, zonder betaalmuur.

De journalistieke principes van NRC