ANP

De Amerikaanse president Donald Trump richt zijn pijlen opnieuw op het Internationaal Strafhof (ICC) in Den Haag. Hij dreigt met nieuwe sancties, dit keer niet alleen voor medewerkers van het hof, maar voor de hele instelling. Achter de schermen proberen ICC-lidstaten de gemoederen te bedaren, maar mocht het toch zover komen, dan bereidt het ICC zich vast voor. Met hulp van Nederland.

Amerikaanse media meldden deze week dat Trump een wijziging eist in het ICC-oprichtingsdocument, het Statuut van Rome. Volgens dat statuut mag het ICC staatshoofden vervolgen, en Trump zou met de wijziging willen voorkomen dat hij zelf doelwit wordt. Doet het ICC deze wijziging niet, dan volgen er nieuwe sancties, luiden de berichten. Trump zou onder meer vrezen voor vervolging voor de dodelijke aanvallen tegen vermeende drugsschepen voor de kust van Venezuela.

Demissionair minister van Buitenlandse Zaken David van Weel bevestigt dat Washington nieuwe sancties voor het strafhof voorbereidt. “Met alle lidstaten pleiten we natuurlijk bij de VS om dat niet te doen”, zegt Van Weel tegen Nieuwsuur. “Maar als het zover komt, kijken we hoe we die sancties het hoofd kunnen bieden.”

Bankieren en e-mails

Bovenaan de prioriteitenlijst: diensten die het hof gebruikt onderbrengen bij niet-Amerikaanse bedrijven. Als de regering-Trump het hele hof sanctioneert, betekent dat namelijk dat Amerikaanse bedrijven direct geen zaken meer mogen doen met het ICC. Van Weel: “Mensen kunnen dan niet meer bankieren en geen e-mailprogramma’s meer gebruiken. Overal waar nu Amerikaanse diensten worden gebruikt, zullen we naar alternatieven moeten zoeken.”

De Nederlandse overheid is hier nauw bij betrokken. Als gastland van het ICC draagt Nederland de verantwoordelijkheid dat het instituut zijn werk goed kan doen. Volgens Van Weel wordt er al een tijd gewerkt aan de maatregelen, “maar we hopen natuurlijk dat ze niet nodig zullen zijn.”

Trump legde eerder al sancties op aan de openbare aanklager, twee plaatsvervangende openbare aanklagers, de speciale VN-rapporteur voor Palestina en zes rechters. De Canadese ICC-rechter Kimberly Prost is één van hen.

Zij voelt de invloed van die sancties dagelijks. “Onmiddellijk raak je je creditcards kwijt. Ik word ook in paniek wakker met gedachten als: hoe moet ik mijn voorzieningen betalen? Alledaagse dingen als een taxi bestellen, een concertkaartje kopen, online winkelen. Al die dingen worden buitengewoon moeilijk.”

ICCICC-rechter Kimberly Prost

Ook Prost zegt dat het hof minder afhankelijk moet worden van Amerikaanse softwarebedrijven. “We zoeken dus naar alternatieven die het werk van het hof niet aantasten.”

Gemakkelijk is dat niet, zegt Van Weel. “We hebben geen echte Europese cloud of grote techbedrijven in Europa. Dus los van het strafhof is er überhaupt werk aan de winkel voor Europa.”

Het is de meest directe aanval op de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht en op de rechtsstaat, die je kunt hebben.

ICC-rechter Kimberly Prost

Het ICC berecht verdachten van oorlogsmisdaden, misdaden tegen de menselijkheid en genocide. Op dit moment staat er onder andere een arrestatiebevel uit tegen de Israëlische president Benjamin Netanyahu en de Israëlische oud-minister van Defensie Yoav Galant voor het inzetten van honger als wapen in Gaza. Eerder onderzocht het strafhof mogelijke oorlogsmisdaden van het Amerikaanse leger in Afghanistan.

Voor de regering-Trump is dit onacceptabel. “We verwachten dat alle onderzoeken en arrestatiebevelen van het ICC tegen de VS en onze bondgenoot Israël worden beëindigd”, zei Reed Rubinstein, juridisch adviseur bij het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken bij de afkondiging van de eerdere sancties.

Oorlogsmisdaden

Om het statuut aan te passen is goedkeuring nodig van twee derde van bij het ICC aangesloten landen. Prost: “Ze sanctioneren ons omdat ze niet willen dat we deze zaken behandelen. Dit is een directe aanval op de onafhankelijkheid van rechters en het recht. Daarom is deze aanval zo ernstig.”

Bij het ICC zijn 125 landen aangesloten. Israël en de VS erkennen het strafhof niet en vinden daarom dat ze niet onderzocht of vervolgd kunnen worden. Prost werd gesanctioneerd omdat ze toestemming gaf voor het onderzoek naar de mogelijke oorlogsmisdaden in Afghanistan, andere collega’s vanwege de arrestatiebevelen tegen Netanyahu en Galant. Het ICC kon die zaken oppakken omdat Afghanistan en de Palestijnse gebieden wel zijn aangesloten bij het ICC.

Bewijzen en feiten

Hoe ver de sancties ook mogen gaan, het werk van het ICC gaat wat Prost betreft door, desnoods ouderwets met pen en papier. “Deze intimidatie zal nooit de manier beïnvloeden waarop wij onze taken uitvoeren. De rechters van dit hof werken met bewijzen en feiten. We hebben daarvoor een eed afgelegd. Wij laten ons niet belemmeren.”